İŞYERİ YÖNÜNDEN TEŞVİKTEN YARARLANMA ŞARTLARI

1- Özel Sektör İşvereni Olma

6111 teşvikinden, ihale konusu işyerleri hariç olmak üzere, özel sektör işverenlerine ait işyerlerinde çalışan sigortalılardan dolayı yararlanılabilecektir. Bu bağlamda, anılan maddede öngörülen destekten, mahiyet kodu 1 veya 3 olarak tescil edilmiş ya da resmi nitelikte olduğu halde mahiyet kodu 2 veya 4 olarak tescil edilmiş işyeri işverenlerince yararlanılamayacağı gibi, ihale konusu iş üstlenen işyeri işverenlerince de yararlanılamayacaktır.

2- Aylık Prim Ve Hizmet Belgesinin Yasal Süresi İçinde Verilmesi

6111 teşvikinden yararlanılabilmesi için 06111 kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenmiş olan aylık prim ve hizmet belgesinin yasal süresi içinde Kuruma verilmiş olması gerekmektedir.

Bu noktada küçük bir parantez açmak isabetli olacaktır. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığınca yayımlanan İşveren Uygulama Tebliği’ne göre: Yasal süresi dışında verilen aylık prim ve hizmet belgeleri Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğin 103. maddesine göre işleme alınacaktır. İlgili Yönetmelik Maddesinin 4. Alt bendinde “Daha önce Kuruma belge türü veya kanun numarası hatalı seçilerek verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerine ilişkin düzeltme amaçlı olarak yasal süresi dışında verilen aylık prim ve hizmet belgeleri, düzeltme ile fiili hizmet süresi zammı kazandırma hali hariç, belgede kayıtlı sigortalılar ve bu sigortalıların prim ödeme gün sayısı ile prime esas kazanç tutarının aynı olması kaydıyla, ayrıca incelemeye gerek kalmaksızın işleme alınacağı ve bu nitelikte verilen aylık prim ve hizmet belgelerine idarî para cezası uygulanmayacağı” belirtilmiştir.

Hem tebliğ hem de yönetmelik düzeltme bildirgeleri için ısrarla Yasal süresi dışında ibaresini kullanmasına rağmen 18.3.2015 tarihinde yayımlanan 2015/10 sayılı SGK Genelgesine kadar, iptal-ek-asıl bildirge verilmek suretiyle 4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesinde yer alan teşvikten geriye doğru yararlanmak mümkün olmaktaydı. Ancak anılan genelgenin yayımlanmasından sonra ilk verilen bildirgenin iptal edilerek 06111 koduyla yeniden aylık prim hizmet belgesi verilmesi ve bu suretle teşvikten geriye dönük yararlanılması yasaklandı. Konuyla ilgili tartışmalar halen sürmekte olup yargı kararlarında konunun işverenler lehine yorumlandığına sıklıkla şahit olunmaktadır.

3- Ödemelerin Süresi İçinde Yapılmış Olması

6111 teşvikinden yararlanılabilmesi için, işyerinin SGK’ya yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması gerekmektedir. Ancak ilgili kanun maddeleri gereği taksitlendirme yapan işverenler teşvikten yararlanabileceklerdir. Ayrıca 06111 koduyla yapılan bildirime ilişkin ödemenin süresinde gerçekleştirilmemesi halinde SGK teşvikli belgeyi iptal ederek ilave tahakkuk yoluna gidecektir.

İşyerleri yönünden belki de en karmaşık husus sigortalının işe alındığı tarihten önceki aydan başlanarak son altı aylık döneme ilişkin Kurumumuza verilmiş aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısının ortalamasına ilave olarak çalıştırılması zorunluluğudur. Bir de süreç içerisinde her iş gören için ayrı ayrı hesaplama yapılması mecburiyeti pek çok işverenin 06111 teşvikinden uzak durmasına yol açmaktadır. Oldukça hassas görülen bu noktada dikkatli adımlarla ilerlemek yerinde olacaktır.

4- Yararlanılacak Teşvik Tutarı

4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesi kapsamına giren bir sigortalı için öncelikle 5510 sayılı Kanun’un 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde öngörülen beş puanlık prim desteğinden, ardından 4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesinde öngörülen destekten yararlanılacaktır. Bu itibarla 6111 teşviki kapsamına giren sigortalıların prime esas kazançları üzerinden tahakkuk eden sigorta primlerinin işveren hissesine ait kısmı kadar işverenin prim ödeme yükü azalmış olacaktır. Beş puanlık prim desteğinden yararlanılan 2000 TL Prime esas kazancı olan bir sigortalı için 6111 teşvikinden yararlanılması durumunda 2000 x (0,05+0,155)= 410 TL indirimden yararlanılabilecektir.

5- Ortalama Sigortalı Sayısına İlave Olunması

Ortalama sigortalı sayısı, sigortalının işe başladığı işyerinde işe giriş tarihinden önceki altı ayda Kurumumuza bildirilmiş olan toplam sigortalı sayısının, aynı dönem aralığında Kurumumuza bildirim yapılmış ay sayısına bölünmesi suretiyle bulunacaktır. Sigortalıların, ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılıp çalıştırılmadığının tespiti sırasında, ortalama sigortalı sayısının küsuratlı çıkması halinde, yarıma kadar kesirler dikkate alınmayacak, yarım ve üzerinde olan kesirler ise tama iblağ edilecektir. Buna göre, ortalama sigortalı sayısının küsurat kısmı 0,01 ila 0,49 arasında ise 0 (sıfır) olarak dikkate alınacak, 0,50 ila 0,99 arasında ise tama iblağ edilecektir.

İş görenin son altı aylık sürede SGK’ya verilen verilen aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı olup olmadığı, İŞKUR’a kayıtlı olup olmadığı, yaş şartını taşıyıp taşımadığı, destekten daha önce yararlanıp yararlanmadığı, İŞKUR Kursiyeri olup olmadığı hususu sistem tarafından kontrol edilmektedir. Ancak, kapsama giren sigortalıların ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılıp çalıştırılmadığı hususu aylık prim ve hizmet belgesinin Kuruma gönderilmesi sırasında tespit edilemediği için, bu husus, aylık prim ve hizmet belgesinin yasal verilme süresi sona erdikten sonra, aynı işyerinden aynı aya ilişkin verilen tüm aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısı kontrol edilmek suretiyle tespit edilecektir. Dolayısıyla, kapsama giren sigortalıları, ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırmadıkları halde anılan maddede öngörülen destekten yersiz yararlanan işverenlerin listesi sistemden alınarak, daha önce Hazineden ve işsizlik Sigortası Fonundan yersiz olarak karşılanmış prim tutarları gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte işverenlerden tahsil edilecektir.

Ortalama sigortalı sayısı hesaplanırken her sigortalı için ayrı ayrı değerlendirme yapılması gerektiğini söylemiştik. Sigortalıların işe alındığı dönemdeki ortalama çalışan sayısını gösteren aşağıdaki tablo benzeri bir çizelge takip edilmesi faydalı olacaktır.

-TABLO 1-

III- UYGULAMA ÖRNEKLERİ

Tablo yardımıyla örneklendirme suretiyle ortalama sigortalı sayısı hesaplamasının konuyu açıklayacağı ve kafalardaki soru işaretlerinin silineceği ümidindeyim.

Örnek: 2017/01. Ay da 20 sigortalısı bulunan işveren için parametreler aşağıda verilmiş olup Özel sektör işverenine ait iş yerinde dönemler itibarıyla bildirilen sigortalı sayısı Tablo 2’deki gibidir.

-TABLO 2-

-TABLO 3-

Söz konusu dönemde Tablo 3’te ki şartları taşıyan iş görenler işe alınmışlardır.

Buna göre her bir sigortalı için İŞE BAŞLADIKLARI TARİH ortalama sigortalı sayısını hesaplayarak çizelgemizi dolduralım ve çözümlemelerimizi yapalım:

DEFNE için İşe başlanılan tarihten önceki altı ayın ortalama sigortalı sayısı 84/6 =14 kişidir. 2016/06 döneminde DEFNE’nin teşvikten yararlanması için en azından 15 kişinin bildirilmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle bu ay DEFNE teşviktenyararlanamayacaktır.

İşe başlanılan tarihten önceki altı ayın ortalama sigortalı sayısı 85/6 =14,16 = 14 kişidir. 2016/07 döneminde MERVE için teşvikten yararlanılması için en azından 15 kişinin bildirilmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle bu ay MERVE teşvikten yararlanacaktır.

Merve’nin teşvikten yararlanması durumunda APHB Çalışan sayısı 1 azaltılarak diğer sigortalı yönüyle kontrol edilecektir. Buna göre DEFNE için APHB Çalışan sayısı 17 olarak değerlendirilecektir. 2016/07 döneminde DEFNE’nin teşvikten yararlanması için en azından 15 kişinin bildirilmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle bu ay DEFNE teşviktenyararlanacaktır.

İşe başlanılan tarihten önceki altı ayın ortalama sigortalı sayısı 89/6 =14,83 = 15 kişidir. 2016/08 döneminde CEREN için teşvikten yararlanılması için en azından 16 kişinin bildirilmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle bu ay CEREN teşvikten yararlanacaktır.

Ceren’in teşvikten yararlanması durumunda APHB Çalışan sayısı 1 azaltılarak diğer sigortalı yönüyle kontrol edilecektir. Buna göre DEFNE için APHB Çalışan sayısı 17, Merve için 16 olarak değerlendirilecektir.

2016/08 döneminde DEFNE’nin teşvikten yararlanması için en azından 15 kişinin bildirilmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle bu ay DEFNE teşviktenyararlanacaktır

2016/08 döneminde MERVE’nin teşvikten yararlanması için en azından 15 kişinin bildirilmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle bu ay MERVE teşviktenyararlanacaktır

İşe başlanılan tarihten önceki altı ayın ortalama sigortalı sayısı 93/6 =15,50 = 16 kişidir. 2016/09 döneminde YAVUZ için teşvikten yararlanılması için en azından 16 kişinin bildirilmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle bu ay YAVUZ teşviktenyararlanamayacaktır.

Böyle bir durumla karşılaşıldığında Ücret(SPEK) tutarları göz önünde bulundurulmalıdır. Öyle ki Ceren 4000 TL ücret almaktadır. Buna göre Ceren’in teşvikten yararlandırılması halinde 4000 x 0,205 = 820 TL indirimden yararlanılması mümkündür. Öte yandan Ceren’le birlikte başka bir sigortalının teşvikten yararlanması mümkün olmayacaktır. Çünkü Defne veya Merve’den birinin teşvikten yararlanması durumunda APHB Çalışan sayısı 1 azaltılarak diğer sigortalı yönüyle kontrol edilecektir. Buna göre CEREN için APHB Çalışan sayısı 15 olacak ve yetersiz kalacaktır. Ancak  Defne ve Merve’yi teşvikten birlikte yararlandırmamız mümkündür. Çünkü; Defne’nin teşvikten yararlanması durumunda APHB Çalışan sayısı 1 azaltılarak diğer sigortalı yönüyle kontrol edilecektir. Buna göre Merve için APHB Çalışan sayısı 15 olarak değerlendirilecektir. Defne ve Merve’nin SPEK Tutarları 3000+2000=5000 TL’dir. Teşvikten yararlanılacak tutar 5000 x 0,205 = 1025 TL olacaktır.

2016/09 döneminde DEFNE’nin teşvikten yararlanması için en azından 15 kişinin bildirilmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle bu ay DEFNE teşviktenyararlanacaktır.

2016/09 döneminde MERVE’nin teşvikten yararlanması için en azından 15 kişinin bildirilmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle bu ay MERVE teşviktenyararlanacaktır.

Örneklerden hareketle diğer sigortalılar için hesaplamalar yapılarak pratik geliştirilebilir.

IV- SONUÇ

İşsizlik olgusu hemen her dönemde gündemin ilk sıralarında kendine yer bulmayı başarmıştır. Belki de bu, istihdamın ekonomik politikalar içinde sosyal sonuçları en güçlü alan olması sebebiyledir[6]. Son yıllarda kamu otoritesi; aktif isgücü politikaları ile istihdam piyasasına, kadın ve genç işgücünü destekleyici olarak, müdahale etmektedir[7]. İstihdam teşvikleri de işsizlikle mücadele konusunda önemli bir enstrümandır. Son dönemde benzer şartlar içeren teşvik uygulamaları göze çarpmakta, 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa eklenen Geçici 10. , Geçici 15. ve Geçici 17. Maddelerle işverenlerin üzerindeki sosyal güvenlik prim yükünü azaltmaktadır. Çalışmamızda 2011/45 sayılı SGK Genelgesi ışığında 06111 kanun numarası seçilmek suretiyle yararlanılan sigorta prim teşviki hakkında merak edilenleri ele almaya çalıştık. İşverenlerin sigorta prim teşviklerinden elde edecekleri faydayı maksimize edebilmeleri için esas olan doğru çalışan için doğru teşvik türünün seçmektir. Bunu başarabilmekse ancak doğru bir personel yönetimi ile mümkün olacaktır. Mehmet Uğur Yavuz E-Yaklaşım / Temmuz 2017 / Sayı: 295

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.