I- GİRİŞ

Anonim şirketlerde yönetim kurulu şirketin yönetildiği ve kimi zaman mutad işlemlerin gerçekleşmesinde kritik rol oynayan bir organdır. 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu, anonim şirketlerde yönetim hakkının kullanılmasına ilişkin prosedürü belirten hüküm yoruma açık olduğu için eleştirilmektedir. Yargıtay’ın konu ile ilgili kimi kararlarındaki çelişki, uygulamada anonim şirketlerin işlemelerinde tereddüt ve aksaklıklara sebep olmaktadır.

II- TOPLANTI YERİ

Ticaret Kanunu, yönetim kurullarının toplantı yeri hakkında herhangi bir düzenlemeye gitmemektedir. Kimi yazarlara göre, anonim ortaklığın yönetim kurulu toplantıları ilke olarak ortaklık merkezinde yapılabilmekte ise de, anonim şirket esas sözleşmesinde aksine hüküm bulunmadıkça, yönetim kurulu toplantı yerini değiştirebilmekte(1) ve özel durumlar karşısında, objektif iyi niyet kurallarını da dikkate alarak (toplantıya tüm üyelerin katılmasını sağlamak için toplantı yerinin üyelere makul bir süre önceden bildirilmesi gibi) toplantı yapılabilir.(2)

Bir kısım yazarlara göre, toplantı yeri, esas sözleşmede bu doğrultuda bir hüküm mevcut ise orada, şayet böyle bir hüküm yoksa o zaman şirket merkezinin bulunduğu yerde(3) veya merkezin bulunduğu kentin toplantıya olanaklı bir yerinde yapılır.(4)

Görüldüğü üzere, konu hakkında herhangi bir açıklayıcı Yargıtay kararı olmaması ve doktrinin fikir birliğinde olduğu bir görüş olmaması sebebiyle, yönetim kurulu toplantılarının anonim şirket merkezi dışında bir yerde herhangi bir tereddüde yer vermeden yapılabilmesi için, şirket içi ilişkide hissedarları bağlayıcı olan şirket esas sözleşmesine bu yönde bir hüküm koyulması yerinde olacaktır. Böyle bir hüküm bulunmaması ve yönetim kurulu üyelerinin şirket merkezi dışında olması hallerinde ise (Örneğin, yurt dışında bulunmaları) aşağıda 2.2’de anlatılan elden dolaştırma yolu ile karar alınması mümkündür.

III- FİZİKSEL TOPLANTI
A- TOPLANTI NİSABI

Ticaret Kanunu uyarınca, yönetim kurullarında toplantı nisabı, yönetim kurulu üyelerinin en az yarısından bir fazlasının toplantıda fiziksel olarak hazır bulunması gerekmektedir. Zira, anonim şirket yönetim kurullarında mutlak temsil yasağı olup, vekaleten oy kullanılması yasaklanmıştır.

Ancak Yargıtay, zaman içerisinde yarıdan bir fazla prensibine daha esnek bir yorum getirerek, esas sözleşmede yer alması kaydıyla, “çoğunluk ilkesinin” geçerliliğini kabul etmiştir (5)

. Çoğunluk ilkesi uyarınca, örneğin beş kişiden oluşan bir yönetim kurulu, esas sözleşmede belirtilmesi şartıyla, üç kişiyle karar alabilmektedir. Ancak bu noktada dikkat edilmesi gereken en önemli husus uç kişiden müteşekkil olan yönetim kurullarıdır. Zira, Ticaret Kanunu’na ve Yargıtay’ın yerleşik uygulamasına göre üç kişiden oluşan bir yönetim kurulunun toplantı nisabı üçtür. Bu kural esas sözleşme ile bertaraf edilemez.

Yönetim kurulu toplantı yeter sayısının hesaplanmasında, toplantıda hazır bulunan veya görevde olan fiili üye sayısı değil, yönetim kurulunun genel kurulca seçilen üye sayısı dikkate alınır (6)

B- KARAR NİSABI

Ticaret Kanunu, yönetim kurulu kararlarının toplantıda hazır bulunan üyelerin çoğunluğu ile alındığını açıkça hükme bağlamıştır. Ancak, Yargıtay uygulamasında ve doktrinde kimi yazarlar arasında özellikle üç kişiden oluşan yönetim kurullarının karar nisabı hakkında görüş ayrılıkları vardır. Bir görüş, Ticaret Kanunu’nun madde metninden yola çıkarak üç kişilik bir yönetim kurulunun iki kişi ile karar alabileceğini savunmaktadır.(7)

. Bir diğer görüş ise Ticaret Kanunu’nda belirtilen asgari üye sayısından yola çıkarak, üç kişilik bir yönetim kurulunun gene üç kişi ile karar almasını gerekli görmektedir.

Aşağıda, şu ana kadar ki açıklamalardan yola çıkarak, Ticaret Kanunu’nun madde metnine sadık kalarak hazırlanan yönetim kurulu toplantı ve karar nisaplarını yansıtan tabloyu bulabilirsiniz:

Yukarıdaki tablodan da görülebileceği gibi beş kişiden oluşan bir yönetim kurulu Ticaret Kanunu’nun 330. madde metnine göre üç kişi ile karar alabilmekteyken, üç kişiden oluşan bir yönetim kurulunda karar nisabını oybirliğine bağlamak anılan maddenin ruhuyla örtüşmemektedir.

Ancak, daha önce yukarıda de belirtildiği gibi, uygulamada bu tip doktrinal tartışmalarla karşılaşmamak için, şirket hissedarlarının anayasası olarak kabul edilen esas sözleşmenin ilgili maddesine yukarıda da değinilen çoğunluk prensibi ekseninde açıklık getirmek suretiyle bu durumun aşılmasının yerinde olacağı kuşku götürmemektedir: “Şirket yönetim kurulunun üç kişiden oluşması halinde, yönetim kurulu üç üyeyle toplanır ve iki üyenin olumlu oyu ile karar alır.”

C- TÜRK TİCARET KANUNU TASARISI’NDAKİ DURUM

Türk Ticaret Kanunu Tasarısı uygulamadaki tartışmalara son vermek amacıyla, çoğunluk prensibini kabul etmiştir. Buna göre; yönetim kurulu üye tam sayısının çoğunluğu ile toplanıp, kararlarını toplantıda hazır bulunan üyelerin çoğunluğu ile alabilecektir. Bu nisaplar hafifletilemeyecek olup, esas sözleşme ile ağırlaştırılabilecektir.

IV- TOPLANTI YAPILMADAN KARAR ALINMASI: ELDEN DOLAŞTIRMA
A- TOPLANTI NİSABI

Ticaret Kanunu’nun 330. maddesinin 2. fıkrası uyarınca, esas sözleşmede ayrıca belirtilmesine gerek olmaksızın, yönetim kurulu elden dolaştırma yoluyla karar alabilmektedir. Bunun için, üyelerden birinin, diğer tüm üyelere yazılı bir öneride bulunması gerekmektedir. Bu bir ispat koşuludur. Anılan teklifin tüm üyelere iletilmesi zorunluluğu, elden dolaştırma ile alınan kararlarda toplantı nisabının genel kurulca seçilen üye tam sayısı olduğu açıktır.

B- KARAR NİSABI

Tüm üyelere yapılan yazılı teklifin kabul edilip karar haline dönüşebilmesi için, bu teklife diğer üyelerin yazılı olarak onay vermeleri gerekmektedir. Burada, kimi yazarlara göre karar yetersayısı oybirliği olarak yorumlansa da, Ticaret Kanunu’nun 330. maddesi birinci fıkrasındaki karar yetersayısı dikkate alındığında karar yeter sayısının oy çokluğu olduğu anlaşılmaktadır.(10)

. Ayrıca, bu yolla alınan karar metninde ilgili kararın Ticaret Kanunu’nun elverdiği toplantı yapılmadan karar alınması yoluyla alındığının belirtilmesi kararın meşruiyeti açısından ek bir güvence teşkil edecektir.

Elden dolaştırma yoluyla alınan kararların geçerli olabilmesi için, üyelerden herhangi birisinin yazılı önerinin görüşmesini talep etmemiş olması ve kararın yazılıp imzalanmış olması gerekmektedir.(11)

C- TÜRK TİCARET KANUNU TASARISI’NDAKİ DURUM

Tasarı, Ticaret Kanunu’ndaki elden dolaştırma yoluyla karar alınabilmesi ilkesini korumuş ve süregelen tartışmalara, elden dolaştırma yoluyla alınan kararlarda karar nisabının üye çoğunluğu olduğunu belirterek son vermiştir.

V- TOPLANTI VE KARAR NİSAPLARINA UYMAMANIN YAPTIRIMI

Ticaret Kanunu, anonim şirket yönetim kurulu kararlarının butlanına ilişkin herhangi bir düzenlemeye yer vermemektedir. Buna göre, 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 19 ve 20. madde hükümleri uyarınca, Ticaret Kanunu’ndaki toplantı ve karar nisaplarına uyulmaksızın alınan yönetim kurulu kararları aleyhine pay sahipleri tespit davası açmak suretiyle ilgili kararın butlanı veya yokluğunun hüküm altına alınmasını talep edebilir.(12)

VI- SONUÇ

Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı, yönetim kurulu toplantı yeri, toplantı ve karar nisapları hakkında Ticaret Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden elli yılın üzerinde bir zaman geçmesine rağmen hala tereddütler mevcuttur. Dört seneyi aşkın bir süredir görüşülmeyi bekleyen ve yürürlüğe girmesi için geçecek geçiş dönemi ile ilişkili tali mevzuatın hazırlanma süresi de dikkate alındığında, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’ndan kısa süre içinde yukarıda sorunlara çözüm yolunu açmasını beklemek yerinde olmayacaktır. Bu sebeple, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı yasalaştığında standart bir form halini alacak ve şuan ki önemini hissedarlar sözleşmesine (shareholders’ agreement) bırakacak ancak şuan ki uygulamada hissedarlar arası ilişkilerde düzenleyici yönü tartışmasız olan anonim şirket esas sözleşmesinin karşılaşılan sorunların çözümü için hissedarlar tarafından optimum bir şekilde kullanılması gerekmektedir.

Sonuç olarak:

* Yönetim kurulu toplantılarının şirket merkezi dışında rahatlıkla yapılabilmesi için, esas sözleşmeye bu yönde bir hükmün konulması veya alternatif olarak kararın elden dolaştırma yoluyla alındığının karar metnine eklenmesi;

* Fiziksel toplantılarda, herhangi bir yanlış anlaşılmaya mahal vermemek için, esas sözleşme aracılığıyla toplantı ve karar nisaplarının yoruma açık olmayacak bir şekilde düzenlenmesi ve

* Elden dolaştırma yoluyla alınan kararlarda ise, yönetim kurulu üyeleri arasında görüş ayrılığı yoksa, ileride herhangi bir yanlış anlaşılmaya mahal vermemek için, tüm üyelerin dolaştırılan karar altına imzalarını atmalarının sağlanması yerinde olacaktır.

Burak KEPKEP

Yaklaşım / Aralık 2009 / Sayı: 204