Ceza Muhakemeleri Yasası'nın 150/1'inci maddesi uyarınca "şüpheli veya sanık, müdafi yani avukat seçebilecek durumda olmadığını beyan ederse, istemi halinde kendisine bir müdafi (avukat) görevlendirilir."

Yasal düzenleme gereği olarak "Şüpheli veya sanık onsekiz yaşını doldurmamış ya da sağır veya dilsiz" veyahut da "kendisini savunamayacak derecede malul olur ve bir müdafi de bulamazsa istemi aranmaksızın" kendisine bir müdafi görevlendirilir.

Diğer yandan üst sınırı en az beş yıl hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı yapılan soruşturma ve kovuşturma aşamasında mutlaka müdafiinin (avukatının) bulunması gerekmektedir.

Cezam Muhakemesi Yasası gereğince soruşturma ve kovuşturma makamlarının istemi üzerine, bu bağlamda müdafii (avukatı) bulunmayanlara müdafii görevlendirilir.

"Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Müdafii ve Vekillerinin Görevlendirilmeleri ile Yapılacak Ödemelerin Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmeliği"n 5/1 maddesi uyarınca şüpheli veya sanıktan kendisine bir müdafii seçmesi istenir. Müdafii seçebilecek durumda olmadığını beyan ederse, görevlendirilecek müdafie yapılacak ödemelerin yargılama giderlerinden sayılacağı ve mahkumiyet halinde kendisinden (bu bedelin) tahsil edileceği hususu hatırlatılarak talep ettiği taktirde, barodan bir müdafi (avukat) görevlendirilmesi istenir.

Vekili bulunmayan mağdur, şikayetçi ve katılanın istemi halinde de barodan vekil görevlendirilmesi istenebilir.

Müdafi veya vekil görevlendirilmesi; soruşturma evresinde ifadeyi alan merci veya sorguyu yapan hakim, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından barodan talep edilmektedir.

Ceza Muhakemeleri Yasası uyarınca baro tarafından görevlendirilen müdafi veya vekile Avukatlık Ücret Tarifesi'nden ayrık olarak hazırlanması öngörülen "Ceza Muhakemeleri Kanunu Gereğince Görevlendirilen Müdafi Vekillere Yapılacak Ödemelere İlişkin Tarife" gereğince ödenecek meblağ Adalet Bakanlığı bütçesinden bu amaçla ayrılan ödenekten karşılanmaktadır." Bu bağlamda müdafi veya vekilin görevi gereğince yaptığı zorunlu yol giderleri de ayrıca ödenmektedir.

Ancak, bu bağlamda zorunlu müdafilere (avukatlara) bu hizmetleri karşılığı yapılan ödemeler vergi uygulaması açısından zaman içersinde duraksama yaratmıştır.

Ağırlıklı bir görüşe göre Ceza Muhakemesi Yasası'na göre "barolar tarafından görevlendirilen ve yukarıda belirtilen yönetmelik hükümleri çerçevesinde ödenmesi zorunlu olan Avukatlık Hizmeti bedelleri, baro tarafından görevlendirilen avukatın verdiği hizmetin karşılığı ve müvekkil adına yapılan ödemeler "Serbest Meslek Kazancı" niteliğindedir.

Buna göre, baro tarafından görevlendirilen avukatlara zorunlu avukatlık hizmeti nedeniyle yapılan ödemelerin serbest meslek kazancı kabul edilerek, ödemelerden Gelir Vergisi Yasası'nın 94'üncü maddesinin 2/b bendi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen yüzde 20 oranında gelir vergisi kesintisi yapılması gerekmektedir. (Konuya ilişkin olarak Gelir İdaresi Başakanlığı'nın 27.02.2007 gün ve 16949 sayılı özelgesi mevcuttur.)

Ancak bazı hallerde zorunlu avukatlık hizmeti vermesi konusunda serbest meslek faliyeti yanında ücretli olarak avukatlık hizmeti veren avukatların da görevlendirildiği gözlenmektedir. Böyle bir durumda kendisi ücretli çalışan bir avukata zorunlu müdafilik görevinin verilmesi halinde, bu nedenle kendisine ödenen ücretin vergisel açıdan nasıl değerlendirileceği konusu önem kazanmaktadır.

Bu durumda oluşan bir görüşe göre "Zorunlu müdafilik hizmeti veren ve serbest meslek erbabı avukatın yanında ücretli olarak çalışan avukatın, konuya ilişkin olarak kendisine yapılacak zorunlu müdafilik ödemeleri için serbest meslek makbuzu düzenleme olanağı bulunamayacağından "ödemenin işvereni durumundaki avukata ait serbest meslek makbuzu karşılığında yapılması gerekmekte olup, işvren konumundaki avukatın geliri olarak değerlendirilmesi ve bilahere zorunlu müdafilik ödemesinin bu görevi üstlenen işveren konumundaki avukat tarafından ücret bordrosu ile ödenmesi gerekmektedir. (Eraslan, Cevdet "Avukatlara Zorunlu Müdafilik Dolayısıyla Yapılan Ödemelerin Vergilendirilmesi ve Belge Düzeni" Diyalog Dergisi Sayı: 234, Sf: 145)

Diğer yandan avukatlık ortaklığı şeklinde faliyet gösteren avukatlara zorunlu müdafilik dolayısıyla yapılan ödemelerde ise avukatlık ortaklığının çalışması meslek çalışması niteliğinde olduğundan, burada şahıs şirketlerine uygulanan vergilendirme ilkeleri geçerli olacaktır. Bu bağlamda da zorunlu müdafilik ücretinin avukatlık ortaklığı adına düzenlenen serbest meslek makbuzu ile tahsil edilmesi gerekmektedir.

Tüm bu açıklamalar yanında zorunlu müdafilik nedeniyle ödenen bedelin ücret niteliğinde olduğu, dolayısıyla serbest meslek kazancından farklı olduğu konusunda var olan tartışmalar da hali hazırda devam etmektedir

http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBR_KOD=82859&YZR_KOD=157&ForArsiv=1