Kaçakçılık suçları ve cezaları ile ilgili düzenlemeler, Vergi Usul Kanunu’nun 359 ve izleyen maddelerinde yer alıyor.

I- GİRİŞ
A- KAÇAKÇILIK SUÇU SAYILAN FİİLLER

Yasa’nın 359. maddesinde, “kaçakçılık suçu” sayılan fiiller, aşağıdaki gibi sıralanıyor:

1- Defter ve kayıtlarda, hesap ve muhasebe hilesi yapanlar,

2- Gerçek olmayan kişiler adına hesap açanlar,

3- Çift defter kullanıp, asıl deftere yazılması gereken işlemleri, vergi kaybı doğuracak şekilde başka deftere, belgeye ya da kayıt ortamına kaydedenler,

4- Defter ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler,

5- Kapsamı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar,

6- Defter ve belgeleri yok edenler,

7- Sahte belge düzenleyenler ya da kullananlar(1).

B- HAPİS VE PARA CEZASI

Kaçakçılık suçu işleyenlere, hem hapis hem de para cezası uygulanıyor.

1- Hapis Cezası

a- 1-5 no.lu bentlerde yazılı fiilleri işleyenlere 18 aydan 3 yıla,

b- 6 ve 7 no.lu bentlerde yazılı fiilleri işleyenlere 3 yıldan 5 yıla

kadar hapis cezası uygulanıyor.

2- Vergi ve Vergi Cezası

Kaçakçılık suçu halinde, hem vergi hem de verginin 3 katı vergi ziyaı cezası kesiliyor (VUK md. 344).

Kaçakçılık suçu işleyen bir kişi, vergi ve cezalarla ilgili olarak “uzlaşma” talep edemez.

Bu husus, Vergi Usul Kanunu’nun “uzlaşma” ile ilgili ek madde-1’de parantez içi hüküm olarak açıkça belirtilmiş.

Başka bir anlatımla, kaçakçılık suçu nedeniyle hesaplanan vergi ve ceza, uzlaşmadan yani pazarlıklı indirimden yararlandırılmaz(2).

II- KAÇAKÇILIK SUÇUNDA, HAPİS CEZASININ PARAYA ÇEVRİLME DURUMU
A- 3 TEMMUZ 2009 ÖNCESİ

Yukarıda sıralanan fiillerden, 6 ve 7 no.lu bentlerde yer alanlar, 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasını gerektirdiği için, bu fiiller nedeniyle hükmolunan hapis cezaları, paraya çevrilemediği gibi ertelenmesi de söz konusu olmuyor.

Ancak, 1-5 no.lu bentlerde yer alan fiillerde durum farklıydı. Hapis cezası 1 yıldan 3 yıla kadar olduğu için, 1 yıla kadar olan hasis cezaları paraya çevrilebiliyordu. İki yıla kadar olan hapis cezaları da ertelenebiliyordu.

B- 3 TEMMUZ 2009’DAN İTİBAREN YAPILAN DEĞİŞİKLİK

5904 sayılı Kanun’un 23. maddesiyle Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinin (a) fıkrasında yer alan “bir yıldan” ibaresi, “on sekiz aydan” şeklinde değiştirildi(3).

Yapılan düzenleme ile örneğin muhasebe hilesi yapanlara, çift defter kullananlara, defter ve belgelerini tahrif edenlere, verilen süreye rağmen defter ve belgelerini ibraz etmeyenlere, kapsamı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenlere ya da kullananlara “1 yıldan 3 yıla” kadar uygulanan hapis cezası, “18 aydan 3 yıla” olarak değiştirildi. Böylelikle, bir yıla kadar olan hapis cezalarının paraya çevrilmesi, asgari hapis cezası 18 aya yükseltilmek suretiyle önlendi(4).

Buna göre örneğin, ücret bordrosunda ödediği ücreti düşük gösteren bir mükellef “muhtevası itibariyle yanıltıcı belge düzenlemiş” sayılacak ve bu fiil nedeniyle 18 aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunabilecek.

III- SONUÇ

Yukarıda yapılan açıklamalardan da farkedileceği gibi, 3 Temmuz 2009 tarihinden itibaren, kaçıkçılık suçu fiili nedeniyle hükmolunan hapis cezasının paraya çevrilmesi önlenmiş oldu.

Ancak Türk Ceza Kanunu’nun 51. maddesine göre; 2 yıl ve daha az süreli hapis cezaları ertelenebiliyor. Böyle olunca, örneğin 18 aylık hapis cezası paraya çevrilemeyecek ama ertelenebilecek. Başka bir anlatımla, daha önce para cezası ödemeyerek hapis cezasından kurtulabilen bir mükellefin, 2 yıla kadar olan hapis cezası, para ödenmeden ertelenebilecek.

Maliye Bakanı, bu konudaki uyarılar üzerine bir açıklama yaparak, Türk Ceza Kanunu’na özel bir hüküm konularak vergi kaçıkçılığı nedeniyle hükmolunan hapis cezasının, ertelenmesinin önleneceğini açıkladı.

Bu düzenlemenin de yapılması ile birlikte, vergi kaçakçılığı suçunda hapse girmekten kurtulma olanağı kalmayacak.

Şükrü KIZILOT*
Yaklaşım

* Prof. Dr., Gazi Üniversitesi, İİBF, Öğretim Üyesi, Maliye Bölümü Başkanı

(1) Bu konuda ayrıca Bkz. Şükrü KIZILOT, “Sahte ve Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenlenmesi”, (Yayımlanmamış Doçentlik Tezi) Ankara 1995.
(2) Bu konuda geniş bilgi ve ayrıntılı açıklama için Bkz. Şükrü KIZILOT – Zuhal KIZILOT, Vergi İhtilafları ve Çözüm Yolları, Yaklaşım Yayınları, 15. Baskı, Ağustos 2009
(3) Bkz. 03.07.2009 tarih ve 27277z sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(4) Şükrü KIZILOT, “Vergi Kaçıran Herkes Hapse Girecek”, Hürriyet, 23.06.2009, s.11