Bu çalışmamızda; "Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler ile ilgili olmayıp gerçek kişiler arasında düzenlenip tarafları arasında çıkan uyuşmazlık neticesinde yargıya ibraz edilen kira kontratından damga vergisi alınır mı?" sorusuna cevap bulmaya çalışacağız.

Damga vergisinin konusu

Damga vergisinin konusunu, kağıtlar oluşturur. Ve bu kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar damga vergisine tabidir. Buna karşılık, (1) sayılı tabloda yazılı olanlar dışında kalan kağıtlar ise damga vergisine tabi değildir.

Damga vergisi açısından "kağıt" terimi

Bu kanundaki kağıtlar terimi, yazılıp imzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder.

Damga Vergisi Kanunu açısından "kağıt" teriminin zorunlu unsurları Damga Vergisi Kanunu'na ekli (1) sayılı tabloda yer alan kağıtların vergilendirilmesinde aranması gereken zorunlu unsurlar şunlardır:

Yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konulmak suretiyle düzenlenmiş olması,

Herhangi bir hususu ispat veya belli etmesi (burada dikkat edilmesi gereken nokta, yürürlükteki mevzuata göre sonuç doğurabilecek nitelikte olması gerekir.)

İbraz edilebilecek nitelikte olması gerekir (burada dikkat edilmesi gereken nokta ise, söz konusu kağıdın ibraz edilmesi şart olmayıp ibraz edilebilir nitelikte olması damga vergisi açısından yeterlidir.).

Damga Vergisi Kanunu açısından vergilendirilmesi istenen bir kağıdın, yukarda belirtilen zorunlu unsurları bünyesinde taşıması gerekir.

Yargıya ibraz edilen kira kontratında damga vergisi

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'na ekli (2) sayılı tablonun IV-Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar bölümünün 34'üncü fıkrasına göre; (Ek: 5281/8 md.) (Yürürlük: 1.1.2005) ticari, zirai veya mesleki faaliyetlere ilişkin olmamak şartıyla gerçek kişiler arasında düzenlenen akitlerle ilgili kâğıtlar damga vergisinden istisnadır. Söz konusu kâğıtlar, resmi dairelere veya noterlere ibraz edildikleri takdirde bu tarih itibarıyla vergiye tâbi tutulur ve ibraz edenlerce ödenir.

Bir başka ifade ile, ticari, zirai veya mesleki faaliyetler ile ilgili (ticari, zirai veya mesleki faaliyet Gelir Vergisi Kanunu'na göre belirlenecektir) olmayıp gerçek kişiler arasında düzenlenen kira kontratlarından damga vergisi alınmaz. Ancak, söz konusu kontratın resmi dairelere (veya noterlere) ibraz edilmesi durumunda ise damga vergisi gündeme gelecektir. Böyle bir durumda ise vergiyi, kontratı resmi dairelere ibraz edenler (burada dikkat edilmesi gereken nokta, damga vergisini kontratı düzenleyenler değil ibraz edenler ödemek durumundadır) ödeyecektir.

Sorumuzun cevabına gelince; ticari, zirai veya mesleki faaliyetler ile ilgili olmayıp gerçek kişiler arasında düzenlenen ve taraflar arasında çıkan uyuşmazlıkların çözülebilmesi amacıyla yargıya ibraz edilen kira kontratından damga vergisinin alınması gerekir. Çünkü damga vergisi açısından resmi daire, genel ve katma bütçeli daire ve idarelerle, il özel idareleri, belediyeler ve köyler olup yargı birimleri de, Damga Vergisi Kanunu'nun uygulanması açısından resmi daire sayılır.

Kaynak:

Mustafa İnal, Maliye Bakanlığı, Muhasebat Kontrolörü; "101 Soruda Damga Vergisi Kanunu El Kitabı", Muhasebat Kontrolörleri Derneği Yayını, Ankara 2006.

Not: Bu satırların yazarı tarafından kaleme alınan söz konusu çalışmada, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'nun uygulanması ile ilgili sistematikleştirme sorunu, sorular ışığında asgariye indirilmeye; öte yandan 488 sayılı kanun ile ilgili, geçmişten bugüne yaşanan değişiklikleri yansıtması ve kanunu yorumlama tekniğine ışık tutması açısından önemli görülen Danıştay ve Sayıştay kararları paylaşılmaya çalışılmıştır. Ayrıca, ihale ve personel mevzuatının uygulanması açısından damga vergisi alınmasını gerektiren konular ile damga vergisi açısından öneriler de irdelenmiştir.

http://www.dunyagazetesi.com.tr/news_display.asp?upsale_id=333077&dept_id=80