I- GİRİŞ
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 42 – 44. maddelerinde, yıllara yaygın inşaat ve onarma işleri ile ilgili düzenlemeler yer almaktadır.
Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinin, en önemli özelliği kar veya zararın yıllık olarak değil, işin bittiği yılda tespit edilmesidir. Gelir Vergisi Kanunu’nun 42. maddesi “Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur yıl beyannamesinde gösterilir” hükmünü içermektedir. Bu hükümden de anlaşılacağı gibi yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde, kazancın tespiti ve beyan dönemi özel şekilde düzenlenmiştir.
Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde vergileme ve muhasebe kayıtları da özellik taşımaktadır. Yazımızda maliyet hesapları 7/A seçeneği doğrultusunda yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde vergileme ve muhasebe kayıtları üzerinde durulacaktır.
II- MUHASEBE KAYITLARI
Müteahhit ile İl Özel İdaresi İmar ve Yapı İşleri Daire Başkanlığı arasında, A İnşaatı işi için anahtar teslimi götürü gider sözleşmesi imzalanmıştır. Bu sözleşme, işin tamamı için 200.000 TL katma değer vergisi hariç bedel üzerinden akdedilmiştir. 01.10.2007 tarihinde başlanacak iş, 30.04.2008 tarihinde teslim edilecektir.
1- A İnşaatı hak ediş tahsilatı
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
102 BANKALAR HESABI 222.500
295 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR 6.000
295.01 (A) İnşaatı Stopajları 6.000
740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 1.500
740.01 (A) İnşaatı 1.500
740.01.04 Damga Vergisi 1.500
350 A İNŞ. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞ BEDELLERİ 200.000
391 HESAPLANAN KDV 30.000
Not:
a) 295 hesaba, GVK Md. 94/3 gereğince %3 kesinti tutarı yazılmıştır.
b) 391 hesaba, 99 Seri No.lu KDVK Genel Tebliği 5.2 gereğince, hesaplanan KDV’nin 5/6’sı yazılmıştır.
c) 740 hesaba, % 07,5 damga vergisi kesintisi yazılmıştır.
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
2- A İnşaatı, inşaat malzemelerinin stok hesabına alınması
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
150 İLK MADDE VE MALZEMELER 140.000
150.01 (A) inşaatı inşaat malzemeleri 120.000
191 İNDİRİLECEK KDV 25.200
102 BANKALAR 165.200
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
3- A İnşaatı, yıl içinde kullanılan inşaat malzemelerin stok hesabından düşülmesi
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 110.000
740.01 (A) İnşaatı 110.000
740.01.01 İnşaat malzemeleri 110.000
150 İLK MADDE VE MALZEMELER 110.000
150.01 (A) İnşaatı inşaat malzemeleri 110.000
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
4- A İnşaatı, işçi ücret tahakkuku
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 9.880
740.01 (A) İnşaatı
740.01.02 İşçi ücret ve giderleri 9.880
335 PERSONELE BORÇLAR 5.732
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 1.068
361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KES. 3.080
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
5- A İnşaatı, çeşitli giderler
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 10.000
740.01 (A) İnşaatı 10.000
740.01.03 Çeşitli giderler 10.000
191 İNDİRİLECEK KDV 1.800
100 KASA 11.800
Not :A inşaatı ile ilgili, yıl içinde yapılan kırtasiye, haberleşme, seyahat,
akaryakıt vb. giderler kasadan ödenmiştir.
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
6- A İnşaatı, dönem sonu kayıtları
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
170 A İNŞAATI YILLARA YAY. İNŞ. VE ONARIM MLYT. 131.380
741 A İNŞAATI HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 131.380
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
741 A İNŞAATI HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 131.380
740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 131.380
740.01 (A) İnşaatı 131.380
740.01.01 İnşaat Malzemeleri 110.000
740.01.02 İşçi Ücret Ve Giderleri 9.880
740.01.03 Çeşitli Giderler 10.000
740.01.04 Damga Vergisi 1.500
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
Gelir vergisi mükellefi olan müteahhit, yıl içinde katma değer vergisi beyannamelerini vermiş ve 3.000 TL katma değer vergisi ödemiştir. Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 120. maddesine göre yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri, geçici verginin kapsamı dışında bırakılmıştır. Bu nedenle mükellef, yıl içinde geçici vergi beyannamelerini vermiş zarar veya kar bildirmemiştir.Diğer taraftan, mükellefin yıllara yaygın A inşaatı ile birlikte, proje çizimi gibi başka bir gelirinin olması halinde, A inşaatının bitmesini beklemeden, proje çizimi ile ilgili kazancını geçici vergi beyannamesinde beyan edecektir.
Mükellef, yıllık gelir vergisi beyannamesini de süresinde vermiş, zarar veya kar bildirmemiştir.
İzleyen yılda, geçen yıldan kalan 30.000 TL inşaat malzemesi kullanılmış ve A inşaatı tamamlanarak, geçici kabul tutanağı idarece onaylanmıştır.
2008 yılı muhasebe kayıtları:
1- A İnşaatı, gelir kesintisinin ilgili hesaba aktarılması
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
193 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR 6.000
193.01 A İnşaatı Kesintisi 6.000
295 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR 6.000
295.01 A İnşaatı Kesintisi 6.000
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
2- A İnşaatı, hak ediş bedelinin sonuç hesabına aktarılması
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
350 A İNŞ. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE
ONARIM HAKEDİŞ BEDELLERİ 200.000
600 A İNŞ. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE
ONARIM HAKEDİŞ BEDELLERİ 200.000
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
3- A İnşaatı, maliyetlerinin sonuç hesabına aktarılması
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
622 SATILAN HİZMET MALİYETİ 161.380
170 A İNŞAAATI YILLARA YAY. İNŞ.
VE ONARIM MLYT. 131.380
740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 30.000
740.01 A İnşaatı 30.000
740.01.01 İnşaat Malzemeleri 30.000
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
4- A İnşaatı gelir ve giderlerinin dönem karı veya zararı hesabına aktarılması
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
600 A İNŞ. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE
ONARIM HAKEDİŞ BEDELLERİ 200.000
690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 200.000
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 161.380
622 SATILAN HİZMET MALİYETİ 161.380
----------------------------------------- / --------------------------------------------------
III- SONUÇ
Yukarıda yapılan yevmiye kayıtlarından da anlaşılacağı gibi, müteahhit, 2008 yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesinde dönem karı olarak 38.620 TL beyan edecektir. Ödenmesi gereken gelir vergisinden, kesinti yoluyla ödenen 6.000 TL mahsup edilecek kalan tutarda vergi dairesine ödenecektir.
Şahin Giray GÜVECE*
Yaklaşım
(*) SMMM |