Gelir Vergisi çerçevesinde menkul sermaye gelirleri için de beyanname verilecek. Hazine bonosu ve eurobond’dan 2009’da 22 bin liranın üzerinde getiri sağlayan mükellefler bunun vergisini ödeyecek.

Mükelleflerin hisse senedi, bono gibi menkul sermaye enstrümanından elde ettiği gelir, gelir vergisi çerçevesinde değerlendiriliyor. Bu gelirler için 25 Mart’a kadar beyanname verilmesi gerekiyor.

Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden oluşan sermaye dolayısıyla elde edilen kar payı, faiz, kira ve benzeri gelirlere, menkul sermaye geliri deniliyor.

Menkul sermaye gelirleri şöyle sıralanıyor:
- Her çeşit hisse senetlerinin kâr payları,
- İştirak hisselerinden doğan kazançlar (limited şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kâr paylarıyla kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar)
- Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kâr payları,
- Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile diğer her türlü tahvil ve bono faizleri,
- Her çeşit alacak faizleri,
- Mevduat faizleri
- Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller,
- İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kâr paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,
- Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri,
- Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kâr payları, kâr/zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr payları ve katılım bankalarınca kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kâr payları (menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgelerine ödenen kâr payları),
- Repo gelirleri,
- Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından çeşitli adlarla yapılan ödemeler.

Beyan dışı menkul sermaye gelirleri
- Mevduat faizleri
- Katılım bankalarınca ödenen kâr payları
- Repo gelirleri
- 1 Ocak 2006 tarihinden itibaren ihraç edilen devlet tahvili ve Hazine bonolarının faiz gelirleri
- Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından yapılan ödemeler
- Kurumlar Vergisi mükelleflerince 31 Aralık 1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançların dağıtımı halinde, gerçek kişilerce elde edilen kâr payları
- Kurumların kârlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleştirdikleri kâr dağıtım işlemlerinde gerçek kişi ortaklarca elde edilen kâr payları
- Tutarı ne olursa olsun beyana tabi olmayan gelirler, diğer gelirler nedeniyle verilen beyannameye de dahil edilmeyecek

2 bin lirayı aşması durumunda beyan edilecek olan menkul sermaye gelirleri

Menkul sermaye gelirinin türü
1 Ocak 2006 tarihinden önce ihraç edilen devlet tahvili ve Hazine bonosu faiz gelirleri (TL cinsinden)

1 Ocak 2006 tarihinden önce ihraç edilen devlet tahvili ve Hazine bonosu faiz gelirleri (dövize, altına veya başka bir değere endeksli) (1 Ocak 2006’dan önce ve sonra ihraç edilen eurobond’lar dahil)

1999-2002 tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerinde elde edilen, kurumlar vergisinden istisna kazançlar ile yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançların dağıtımı halinde gerçek kişilerce elde edilen kâr payları

Her nevi hisse senetlerinin kâr payları, iştirak hisselerinden doğan kazançlar (limited şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının, komanditer ortakların kâr payları, kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar), yönetim kurulu başkan ve üyelerine verilen kâr payları

Beyan durumu
%16.7 oranında indirim uygulandıktan sonra kalan tutar 22.000 TL’yi aşıyorsa beyan edilecek

İndirim uygulanmayacak, toplam tutarı 22.000 TL’yi aşıyorsa beyanda bulunulacak

Elde edilen kâr payının net tutarına bu tutarın 1/9’u eklenerek bulunacak tutarın yarısı gelir vergisinden istisna edilecek. Kalan tutar 22.000 TL’yi aşıyorsa beyan bulunulacak.

Elde edilen kâr payının brüt tutarının yarısı gelir vergisinden istisna edilecek. Kalan tutar 22.000 TL’yi aşıyorsa beyanda bulunulacak.

1.070 TL’lik beyan haddi aşılırsa beyan edilecek olan menkul sermaye gelirleri
- 1 Ocak 2006 tarihinden önce ihraç/iktisap edilen hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller
- İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kâr paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar
- Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri
- Off-shore bankacılığından elde edilen faiz gelirleri
- Yurtdışından elde edilen diğer menkul sermaye iratları (faiz, repo, kâr payı)
- Her çeşit alacak faizleri

Beyannamenin verilme yeri ve verginin ödenme zamanı
2009 yılında elde edilen ve beyan edilmesi gereken menkul sermaye gelirlerinin, yıllık gelir vergisi beyannamesi ile 25 Mart akşamına kadar mükellefin ikametgâhının bulunduğu yerdeki vergi dairesine beyan edilmesi gerekiyor.

Hesaplanan vergi ise mart ve temmuz aylarında iki eşit taksitte, beyannamenin verildiği vergi dairesine veya vergi tahsiline yetkili banka şubelerine ödenebilecek.

239 bin liraya kadar olan kâr payı gelirine gelir vergisi ödenmeyecek
Anonim ve limitet şirket ortaklarının elde ettikleri kâr payları gelir vergisine tabi. Kâr paylarının beyanı sırasında; beyan edilen brüt tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kâr paylarının dağıtımı aşamasında şirket tarafından yapılan vergi kesintisinin tamamı düşülecek. Elde edilen kâr payının brüt tutarının yarısı gelir vergisinden istisna... Kalan tutar 22 bin lirayı aşıyorsa beyanda bulunulacak.

Bu anlamda şirket ortaklarının 2009 yılında elde ettiği kâr payları 44 bin liranın altında ise kâr payına ait gelirleri için yıllık gelir vergisi beyannamesi düzenlemelerine gerek yok. Bu durumda kâr dağıtımı sırasında ödenen yüzde 15 stopaj nihai vergi olacak.

2009 yılında 239 bin liraya kadar olan kâr payı gelirine; mükellefin kâr dağıtımı sırasında ödediği yüzde 15 oranındaki stopajdan ötürü ayrıca gelir vergisi ödemesi çıkmıyor.

Hatta kâr payı 44 bin lira ile 239 bin lira arasında ise, kâr payını elde edenler devletten vergi iadesi bile alabilecek. Bunun için bu kâr paylarını beyan etmeleri ve bu beyannameye göre iade edilmesi gerekecek olan vergiyi yazılı olarak ilgili vergi dairesinden talep etmeleri gerekecek.

ÖRNEK HESAPLAMALAR
Bağışlar vergiden düşülüyor
ÖRNEK 1
Başkaca bir geliri olmayan Hakan Bey 2009 yılında, tam mükellef bir kurum olan A anonim şirketinden brüt 400 bin lira tutarında kâr payı (temettü) elde etti. Elde edilen kâr payı kurum bünyesinde yüzde 15 oranında (60 bin lira) vergi kesintisine tabi tutuldu. Hakan Bey ayrıca 2009 yılı içinde devlete ait bir okula nakit olarak 4 bin lira bağışta bulundu.

Hakan Bey’in elde ettiği kâr payının yarısı gelir vergisinden istisna, kalan yarısı 200 bin lira... Bu tutar beyan sınırı olan 22 bin lirayı aştığı için beyan edilecek. Kurum bünyesinde yapılmış olan vergi kesintisinin tamamı hesaplanan vergiden mahsup edilecek.

Ayrıca okul, yurt, sağlık tesisleri ve huzurevleri için genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere yapılan bağışların tamamı indirim konusu yapılabilecek. Bu nedenle Hakan Bey’in, devlete ait okula nakit olarak yaptığı 4 bin liralık bağışın tamamı indirim konusu yapılabilecek.

Vergi iadesi yapılacak
ÖRNEK 2
Orhan Bey brüt 190 bin lira kâr payı elde etti. Bu kâr payı kurum bünyesinde yüzde 15 stopaja tabi tutuldu ve 28 bin 500 lira vergi kesintisi yapılmıştır. Orhan Bey’in başka bir geliri bulunmuyor.

Orhan Bey, bırakın ilave vergi ödemeyi, beyanname vermek suretiyle vergi iadesi alacak. Çünkü stopaj yoluyla ödediği vergilerin toplamı, ödemesi gereken gelir vergisini aştı. Aşan kısım kendisine yazılı olarak talep etmesi halinde iade edilecek.

Tüm faiz gelirleri toplanıyor
ÖRNEK 3
Hülya Hanım, 2009 yılında, 1 Ocak 2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan dövize endeksli devlet tahvilinden 3 bin lira, 1 Ocak 2006 tarihinden önce TL cinsinden ihraç edilmiş olan Hazine bonosundan ise 20 bin lira faiz geliri elde etti.

Dövize endeksli devlet tahvili faiz gelirine indirim oranı (yüzde 16.7) uygulanmayacak. TL cinsinden ihraç edilmiş olan Hazine bonosu faiz gelirine ise yüzde 16.7’lik indirim oranı uygulanacak. Hesaplama şöyle olacak:

http://www.milliyet.com.tr/hazine-bonosu-gelirinde-vergi-esigi-22-bin-lira/ekonomi/haberdetay/10.03.2010/1209267/default.htm?ver=91