Devletin eğitim, sağlık gibi harcamalarına destek verdiğini düşünenlerimiz için haz verici bir ay. Sonuçta istesek de, istemesek de yerine getirilmesi gereken bir görev.

Bizim vergi sistemimiz bir yıl içinde hangi kaynaktan olursa olsun elde edilen gelirlerin toplanım bir beyanname ile beyan edilmesini ve devamında ödenmesini öngörüyor. Ancak esas sistemimiz bu olmasına rağmen, Gelir Vergisi Kanunu'muz sistemimizi sistemsiz hale getirecek kadar farklı uygulamaları içeriyor.

Elde edilen gelirlerin hangisinin beyan edilmesi gerekti, hangisi için beyanname verilmeyeceği gerçekten uzmanlarının dahi zorlandığı bir konu. Yeni GVK çalışmalarında mutlaka yeniden düzenlenmesini ve basitleştirilmesini ümit ederim.

Bu yazımızda sizlere yardımcı olmak için 2009 yılında elde ettiğiniz gelir türlerine göre beyanname vermeniz gerekip gerekmediği konusunu işleyeceğiz. Burada ele alacağımız konular ücret, gayrimenkul sermaye iradı (kira gelirleri) ve menkul sermaye iradları olacak. Ayrıca bu konuda Gelir İdaresi Başkanlığı'nın internet sitesinde (www.gib.gov.tr.) yayınlanan rehberler okumanızı öneririm.

1.Ücretler

Bir işyerinde çalışıyorsanız, diğer bir ifade ile bordro mahkumlarındansanız bu defa şanslısınız çünkü verginiz her ay bordronuzdan peşin peşin kesildiği için ayrıca yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeniz gerekmiyor.

Bu durum sadece bir işverenden ücret alanlar için doğru. Aldığınız ücret tutarının, türünün (maaş, ikramiye vb…) önemi yok, beyanname vermeyeceksiniz. Ancak 2009 yılı içerisinde aynı anda ya da farklı zamanlarda birden fazla işverenden ücret almışsanız dikkat beyanname vermeniz gerekebilir.

Beyanname verme yükümlülüğü için birinci işveren (en yüksek ücreti aldığınız işveren) dışındaki işverenlerden alınan brüt ücret toplamının 2009 yılı için 22.000 TL'yi geçmesi gerekiyor. Özellikle çeşitli şirketlerde yönetim kurulu, denetçi gibi görevleri olan yöneticiler buralardan aldıkları ücret toplamına dikkat etmeliler.

Beyanname verilmesini gerektiren bir başka durum ise yurt dışında bulunan bir işverenden ücret alınması. Bu ücretler Türkiye de vergi kesintisine tabi tutulmadıkları için tutarı ne olursa olsun beyan edilmeleri gerekiyor.

2- Gayrimenkul sermaye iradı (Kira gelirleri)

Bir apartman daireniz var ve bundan 2009 yılında kira geliri elde ettiniz. Bunun için beyanname verecekmisiniz? Cevap kaç para aldığınıza bağlı. Öncelikle şunu hatırlatayım, kira gelirinin hesabında fiili olarak tahsil ettiğiniz yani cebinize, banka hesabınıza giren tutarları dikkate almanız gerekiyor. Diğer bir ifade ile tahsil edemediğiniz aylara ait kiraları gelir olarak saymayacaksınız. Bunun yanında geçen yıllarla ilgili bir tahsilat yapmışsanız bunlarında 2009 gelirine eklenmesi gerekiyor.

Bu şekilde elde ettiğiniz kira tutarı, 2009 yılındaki 2.600 TL'lik istisna tutarının üstündeyse kira geliriniz için beyanname vermeniz gerekiyor.

Eğer gayrimenkulünüzü bir işyeri olarak kiraya vermişseniz, kira ödemelerinden daha önce vergi kesintisi yapılmış olacağından beyanname verme sınırı 22.000 TL ye çıkacaktır. Yani işyerinden elde ettiğiniz kira tutarı 2009 yılı için 22.000 TL yi aşmıyorsa beyanname vermeyecek, aşıyorsa beyanname vereceksiniz.

Hem konut kira geliriniz hem de işyerinden kira geliriniz var ise konut kira gelirinin 2.600 TL yi aşan kısmıyla işyeri kira geliri toplamının 22.000 TL yi aşmaması halinde işyeri kira gelirinin beyan edilmesine gerek kalmayacak, sadece konut kirası beyan edilecektir.

3- Menkul sermaye İradları

3.1. Kar Payları :

Türkiye de bulunan şirketlerden 2009 yılında alınan kar paylarının beyan edilip edilmeyeceği de yine alınan tutara bağlı. Bildiğiniz gibi alınan kar paylarının %50 si gelir vergisinden istisna edilmiştir. Geri kalan tutarın yani %50'lik tutarın 2009 yılı için 22.000 TL yi geçmesi halinde bu kar paylarının beyan edilmesi gerekecektir. Kar paylarının bir ya da birkaç şirketten alınmış olmasının, halka açık ya da kapalı olmasının bir önemi bulunmamaktır.

1998 ve öncesi yıllara ait olup 2009 yılında dağıtılan kar payları için beyanname vermeye gerek bulunmamakta, 1999-2002 yıllarına ilişkin karlarda ise farklı bir düzenleme bulunmaktadır. Bu nedenle alınan kar payının hangi yılların karından dağıtıldığının bilinmesi ve buna göre beyan edilip edilmeyeceğine karar verilmesi gerekir.

2009 yılında yurt dışından bulunan şirketlerden kar payı alınmış ise, tutarın 1.070 TL yi geçmesi durumunda bu gelirler beyan edilecektir.

Türkiye'den alınan kar paylarında 22.000 TL'lik sınır hesaplanırken vergi kesintisine tabi tutulmuş örneğin işyeri kira geliri var ise bu ikisinin toplanıp 22.000 TL'lik sınırı geçip geçmediğine bakmak gerekmektedir.

4-Devlet tahvili ve Hazine bonosundan elde edilen gelirler:

01/01/2006 tarihinden sonra çıkarılanlar;

Devlet tahvili ve hazine bonosundan iki farklı gelir elde elde edilebilir. Bunlar faiz geliri ve alım -satım kazancıdır. 01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilmiş olan tahvil ve bonolar Gelir Vergisi Kanunu (GVK)'nın geçici 67' inci maddesine göre vergi tevkifatına tabi olduklarından bu gelirlerin, gerek faiz gerekse alım-satım kazançlarının, beyanı gerekmiyor.

01/01/2006 tarihinden önce çıkarılmış olanlar;

Eğer tahvil ve bonolar 01.01.2006 tarihinden önce çıkarılmış kağıtlar ise durum değişiyor. Bu kağıtlardan elde dilen faiz gelirlerine indirim oranı uygulandıktan sonra (2009 için %16.7) kalan tutar 22.000 TL'yi aşıyorsa beyanname verilmesi gerekecektir. Bu kağıtların alım-satımından bir kazanç elde edilmiş ise maliyet endekslemesine tabi tutulduktan sonra kalan gelirin beyan edilmesi gerekecektir.

5-Eurobond gelirleri

Bilindiği üzere Eurobond olarak adlandırılan menkul kıymetler Hazine'nin yurt dışında ihraç ettiği borçlanma kağıtlarıdır. Bunlar GVK geçici 67 kapsamında olmadıklarından ihraç tarihleri ne olursa olsun bu gelirler için yıllık beyanname verilmesi gerekebilmektedir.

Eorobondlardan 2009 yılında elde edilen faiz gelirlerinin 22.000 TL'yi aşması durumunda bu gelirler için beyanname verilmesi gerekmektedir.

Eurobondların alım-satımından elde edilen kazançlardan, alış tarihindeki kura göre bulunacak maliyet bedelinin endekslenmesi sonucu bulunacak tutar ile satış tarihindeki kura göre bulunacak satış fiyatı arasındaki olumlu fark gelir olarak beyana tabi olacaktır.

6-Hisse senetlerinden elde edilen alım-satım kazancı

Hisse senetlerinden elde edilen kar paylarının istisna kısmı düştükten sonra kalan kısmının 22.000 TL yi geçmesi durumunda beyanname verilmesi gerekmektedir.

Hisse senetlerinin alım-satımından elde edilen kazançların vergilendirmesi ise kar paylarından oldukça farklı.

İMKB de işlem gören ve 1.1.2006 tarihinden sonra satın alınan hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar

Bu hisse senetleri GVK geçici 67 kapsamında olduklarından bu gelirler için, tutarı ne olursa olsun, beyanname verilmesi gerekmemektedir.

Türkiye'deki tam mükellef kurumlara ait olan, İMKB de işlem görmeyen ve 1.1.2006 tarihinden sonra satın alınan hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar

Türkiye'deki bir anonim şirketin hisse senedine sahipseniz ve bu hisseyi 1.1.2006 dan sonra satın almışsanız ve bu hisse senetlerini 2009 yılında satmışsanız elde ettiğiniz gelirin beyanı gerebilir. Bunun için alış tarihiniz ile satış tarihiniz arasındaki sürenin iki yılı geçip geçmediğine bakmanız gerek. Eğer süre 2 yılı geçmişse elde ettiğiniz gelir ne olursa olsun bir vergi ödemeniz, beyanname vermeniz gerekmiyor. Örneğin hisse senedini 15.5.2007 tarihinde almış ve 15.5.2009 tarihinden sonraki bir tarihte satmışsanız vergi ödemeniz gerekmiyor.

Ancak 2 yıl dolmadan satılmış bir hisse senedinden satış kazancı elde etmişseniz maliyet bedeli endekslemesi yaparak bulacağınız kazancı beyan etmeniz gerekmektedir.

01/01/2006 tarihinden önce satın alınan hisse senetlerinin durumu

1.1.2006 tarihinden önce satın almış olduğunuz bir hisse senedini 2009 yılında satmışsanız, öncelikle satmış olduğunuz hisse senedinin İMKB de işlem gören bir hisse olup olmadığına bakmak gerekiyor.

Eğer hisse senedi İMKB de işlem gören bir hisse senedi ise alış-satış tarihleri arasında 3 aylık sürenin geçmesi durumunda vergileme yapılmayacak ve beyanname verilmeyecek. Üç ay içinde satılmışsa maliyet bedeli endekslenmek ya da indirim oranı uygulanmak suretiyle bulunacak gelir beyan edilecektir.

Satılan hisse senedi İMKB de işlem görmüyor ve 1.1.2006 dan önce iktisap edilmişse bu defa 3 ay yerine 1 yıllık süreye bakmak gerekecek. Eğer alım-satım arasındaki süre 1 yıldan fazla ise vergileme yapılmayacak ve beyan edilmeyecek, süre 1 yıldan az ise yukarıda belirtilen şekilde bulunacak gelir için beyanname verilecektir.

7-Mevduat ve repo

Türkiye'deki bankalardaki her türlü mevduattan elde edilen faiz gelirleri ile yapılan repolardan elde edilen gelirler için beyanname verilmesi gerekmiyor

8- Yurt dışından elde edilen gelirler

Yurt dışından elde edilen mevduat faizi, kar payı, menkul değer alım-satım kazancı, repo, kira geliri, ücret gibi kazançlar Türkiye de her hangi bir vergi tevkifatı uygulamasına tabi tutulmadıkları için mutlaka beyan edilmesi gerekmektedir. Ancak bu gelirlerden gayrimenkul sermaye iradı (kira) ve menkul sermaye iradı (faiz, repo, kar payı) dan elde edilen 2009 yılı için 1.070 TL'yi geçmiyor ise beyan edilmesine gerek bulunmamaktadır.

Görüldüğü gibi 2009 yılında elde ettiğiniz gelirler için beyanname verip vermeyeceğiniz birçok koşula bağlı olarak değişmektedir. Bu nedenle bu yazı bir uyarı olarak alınmalı ve detay için mutlaka vergi danışmanızla görüşmelisiniz. Atalar ne demiş "paran varsa derdin var" fakat ben tüm okurlara paralı ama dertsiz günler dilerim.

Bilgütay Yaşar

http://www.dunyagazetesi.com.tr/gelir-vergisi-beyannamesi-vermeniz-gerekiyor-mu--i-_81345_haber.html?