Türkiye genelinde bulunan yaklaşık 13 milyon motorlu taşıtın yaklaşık % 50’sinin binek otomobil olduğu düşünülürse çok anlamlı bir ekonomik büyüklük ifade etmektedir.

I- GİRİŞ

Söz konusu kullanılmış binek otomobiller satışı genellikle 2. el oto pazarlarında alıcı ve satıcı arasında veya oto galeri diye ifade edilen komisyoncular vasıtasıyla gerçekleşmektedir.

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 28. maddesinin Bakanlar Kurulu’na verdiği yetkiye dayanılarak yayınlanan 2007/13033(1) sayılı Kararname ile mal teslimi ve hizmet ifalarına uygulanacak KDV oranları belirlenmiştir. Kararname eki I sayılı Listenin 9. sırasına göre, Türk Gümrük tarife Cetvelinin (TGTC’nin) 87.03 tarife pozisyonundaki kullanılmış binek otomobilleri ve esas itibarıyla insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtların teslimlerinde ki KDV oranları belirlenmiştir.

II- KULLANILMIŞ BİNEK OTOMOBİLLERDE UYGULANAN FARKLI KDV ORANLARI

Söz konusu Bakanlar Kurulu Kararnamesi’nin 1. maddesinin 5. fıkrasında I sayılı Listenin 9. sırasında yer alan “kullanılmış” deyiminin 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na göre ÖTV’ye tabi olmayan taşıtları ifade edeceği belirtilmiştir.

2008/13426(2) sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi’nin 2. maddesinde ise, KDV Kanunu’nun 30. maddesinin (b) bendine göre binek otomobillerin alımında yüklenilen KDV’yi indirim hakkı bulunan mükelleflerin, kiralamak ve çeşitli şekillerde işletmek üzere (Oto kiralama vb.) iktisap ettikleri ve 31.12.2007 tarihi itibariyle aktiflerinde veya envanterlerinde bulunan binek otomobillerin iktisap tarihinden itibaren 2 yıl geçtikten sonra teslime konu olması halinde bu teslimde % 1 KDV uygulanacağı ifade edilmiştir. 31.12.2007 tarihinden itibaren söz konusu firmalarca kiraya verilmek veya işletilmek üzere edinilen binek otoların daha sonra satışında, iktisap tarihinden itibaren iki yıl geçmiş olsa bile % 18 KDV uygulanacaktır(3) (Bu yönüyle Kararname’nin 2. maddesi geçici hüküm niteliğindedir.).

Kayıt ve tescil işlemleri yapılmamış, satışında ÖTV uygulanan binek otomobillerin teslimi genel oranda (%18) KDV’ye tabi olup, kayıt ve tescil işlemleri yapılmamış binek otomobillerin ticari amaçlarla (alım-satım) alımında veya ithalinde yüklenilen KDV’nin Kanunu’nun 29/1. maddesi hükmüne göre indirim konusu yapılması mümkündür.

Kanun’un 1/1. maddesinde Türkiye’de yapılan ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV’ye tabi olduğu belirtildiğinden, ticari nitelik taşımayan özel kişilerin birbirlerine araç satışları KDV’nin konusuna girmediğinden vergiye de tabi olmayacaktır.

2007/13033 sayılı Kararname eki I sayılı listenin 9 sırasında parantez içi hükmü uyarınca; Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30/b maddesine göre binek otomobillerin alımında yüklenilen katma değer vergisini Kararın 1. maddesinin (a) bendinde öngörülen vergi oranı (%18) uygulanması gerekmektedir.

Kayıt ve tescil işlemleri yapılmış olan ve 2007/13033 sayılı Kararname eki I sayılı listenin 9. sırasında yer alan kullanılmış binek otomobillerde uygulanacak KDV oranı ile ilgili olarak ise aşağıdaki şekilde hareket edilmesi gerekmektedir.

a- Başkasına ait binek otomobillerinin satışına aracılık edilmesi halinde teslim satıcı ile alıcı arasında gerçekleşmektedir. Bu işlemde satıcının mükellef olmaması halinde KDV uygulanmayacaktır.

Satıcının mükellef olması ve binek otomobilin alımında ödenen KDV’yi indirmesi halinde, bu teslimde % 18 oranında KDV uygulanacak ve satıcı tarafından beyan edilecektir.

Satıcının mükellef olması ve binek otomobillerin alımında ödenen KDV’yi indirme hakkının bulunmaması halinde ise satışta %1 oranında KDV uygulanacak ve satıcı tarafından beyan edilecektir.

Bu satışlara aracılık nedeniyle komisyon vb. adı altında sağlanan gelirler genel oranda (%18) KDV’ye tabi tutulacak ve aracılık bedeli üzerinden hesaplanacak bu tutar aracı firma pozisyonunda bulunan oto galerileri tarafından beyan edilecektir.

b- Kullanılmış binek otomobillerin satın alınıp işletme adına kayıt ve tescil ettirildikten sonra satışa sunulması halinde, alış sırasında satıcının mükellef olması ve binek otomobilin alımında ödenen KDV’yi indirim hakkının bulunması halinde % 18, indirim hakkının bulunmaması halinde ise % 1 oranında KDV hesaplanacak, satıcı mükellef değilse alış işleminde KDV uygulanmayacaktır. Otomobilin alışında KDV ödenmişse söz konusu tutar indirim konusu yapılmayacak KDV Kanunu’nun 30/b maddesi gereğince işin mahiyetine göre gider ve maliyet hesaplarına alınacaktır(4).

Bu araçların satışında ise alış sırasındaki KDV’nin indirim durumuna bakılmasızın % 1 oranında KDV uygulanacaktır.

III- SONUÇ

Makalemizde ayrıntılı açıklandığı üzere kullanılmış binek otomobillerin teslimlerinde farklı KDV uygulamasının sebebi mükellefin indirim hakkına göre düzenlenmiş ve karmaşık bir yapıya bürünmüştür. KDV’nin tarafsızlığı ve haksız rekabete neden olmama ilkesi göz önüne alınarak, yapılacak yeni bir düzenleme ile binek otomobillerde KDV indiriminin bütün mükellefleri kapsayacak şekilde düzeltilmesi gerekmektedir.

Mahmut Tayyar ERGÜL*
Yaklaşım


* Gelir İdaresi Grup Müdürü

(1) 30.12.2007 tarih ve 26742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(2) 06.04.2008 tarih ve 26839 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(3) 08.04.2008 tarih 2008/56 sayılı BDO Denet Sirküleri.
(4) 15.10.2009 tarih ve 097450 sayılı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Samsun Vergi Dairesi Başkanlığı’na vermiş olduğu görüş Yazısı.