5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu(KVK)’nun([1]) 10. maddesinin 1. fıkrasının (c), (ç), (d) ve (e) bentlerinde, kurumlar vergisi mükelleflerinin yapacağı bağış ve yardımların kurumlar matrahından indirilebilmelerine ait hükümler açıklanmıştır.

I- GİRİŞ

Bu hükümler kapsamında konu aşağıda açıklanmaya çalışılacaktır.

II- BEYANNAME ÜZERİNDE YAPILABİLECEK İNDİRİMLER

A- BEYANNAME ÜZERİNDE İNDİRİLEBİLECEK BAĞIŞ VE YARDIMLAR

1- İndirimi Sınırlı Bağış ve Yardımlar

KVK’nın 10. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendine göre matrahtan indirilebilir bağış ve yardımların aşağıda belirtilen kurumlara yapılması gerekmektedir;

- Genel ve özel bütçeli kamu idareleri,

- İl özel idareleri,

- Belediyeler,

- Köyler,

- Kamu yararına çalışan dernekler,

- Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar,

- Bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşları.

Yukarıda belirtilen kurum ve kuruluşlara makbuz karşılığı yapılan bağış ve yardımların toplamının, o yıla ait kurum kazancının % 5’ine kadar olan kısmı, kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmek suretiyle kurum kazancından indirim konusu yapılabilecektir.

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 1 Seri No.lu Genel Tebliği([2])’nde açıklandığı üzere bağış ve yardımların kurum matrahından indirilebilmeleri için;

- Yukarıda belirtilen kurum ve kuruluşlara yapılması,

- Karşılıksız olarak yapılması,

- Yapılan bağış ve yardımın karşılığında makbuzun alınması,

- Sadece ilgili dönem kazancından indirilmesi,

- Beyannamede ayrıca gösterilmesi

gerekmektedir.

Anılan Kanun’da, kurum ve kuruluşlara yapılacak olan bağış ve yardım harcamalarının, sadece ilgili döneme ait kurum kazancından indirim konusu yapılabileceği belirtilmekte olup, ilgili yılda kurum kazancından indirilmeyen bağış ve yardımların bir sonraki yıla nakledilmesi mümkün bulunmamaktadır. Ayrıca, kurum zararı bulunması halinde bağış ve yardımlardan kaynaklanan indirimin yapılması mümkün bulunmamaktadır. İndirilebilecek bağış ve yardım tutarının tespitinde esas alınan kurum kazancı, zarar mahsubu dahil giderler ile iştirak kazançları istisnası düşüldükten sonra, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki tutar olup, bunu durumu [Ticari bilanço kârı - (iştirak kazançları istisnası + geçmiş yıl zararları)] şekilde formüle edebiliriz.

2- Tamamı İndirilebilecek Bağış ve Yardımlar

a- Eğitim ve Sağlık Tesislerine İlişkin Bağış ve Yardımlar

KVK’nın 10. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendine göre eğitim, sağlık ve bakım hizmetlerini geliştirmek ve devam ettirmek amacıyla yapılan harcamalar kurum kazancının tespitinde indirim unsuru olarak dikkate alınabilecektir. Söz konusu bağış ve yardımların dönem kazancından indirim konusu yapılabilmesi için aşağıdaki harcamaların yapılması gerekmektedir.

- Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere, köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu, çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar,

- Söz konusu tesislerin inşası için yukarıda belirtilen kamu kuruluşlarına yapılan her türlü bağış ve yardımlar,

- Mevcut okul, sağlık tesisi ve öğrenci yurtları ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezlerinin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamı kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapabilecektir.

Sözü edilen tesislerin yapımı için yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlar dışında yer alan kamuya yararlı dernekler ile Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yapılan bağış ve yardımlar ise o yılki kurum kazancının % 5’i ile sınırlı olmak üzere bu kapsamda indirim konusu yapılabilecektir.

Bağış ve yardımlar ile ilgili yukarıda belirtilen düzenlemedeki “okul” ifadesinden, doğrudan eğitim-öğretim hizmetlerinin verildiği temel birimlerin anlaşılması gerekmekte olup rehberlik ve araştırma merkezi, mesleki eğitim merkezi, iş eğitim merkezi, mesleki ve teknik eğitim merkezi ve akşam sanat okulları da bu kapsamda değerlendirilecektir. Ayrıca, düzenlemedeki “sağlık tesisi” ifadesinden ise Sağlık Bakanlığı’nca sağlık tesisi kapsamında değerlendirilen kurum ve kuruluşların anlaşılması gerekmektedir.

b- Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar

KVK’nın 10. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlara ait hükümler belirlenmiştir. Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ve köyler, Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan veya Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca desteklenen ya da desteklenmesi uygun görülen;

1) Kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin ticari olmayan ulusal veya uluslararası organizasyonların gerçekleştirilmesine,

2) Ülkemizin uygarlık birikiminin kültürü, sanatı, tarihi, edebiyatı, mimarisi ve somut olmayan kültürel mirası ile ilgili veya ülke tanıtımına yönelik kitap, katalog, broşür, film, kaset, CD ve DVD gibi manyetik, elektronik ve bilişim teknolojisi yoluyla üretilenler de dahil olmak üzere görsel, işitsel veya basılı materyallerin hazırlanması, bunlarla ilgili derleme ve araştırmaların yayınlanması, yurt içinde ve yurt dışında dağıtımı ve tanıtımının sağlanmasına,

3) Yazma ve nadir eserlerin korunması ve elektronik ortama aktarılması ile bu eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılmasına,

4) 21.07.1983 tarih ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınmaz kültür varlıklarının bakımı, onarımı, yaşatılması, rölöve, restorasyon, restitüsyon projeleri yapılması ve nakil işlerine,

5) Kurtarma kazıları, bilimsel kazı çalışmaları ve yüzey araştırmalarına,

6) Yurt dışındaki taşınmaz Türk kültür varlıklarının yerinde korunması veya ülkemize ait kültür varlıklarının Türkiye’ye getirilmesi çalışmalarına,

7) Kültür envanterinin oluşturulması çalışmalarına,

8) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınır kültür varlıkları ile güzel sanatlar, çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki ürün ve eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılması ve güvenliklerinin sağlanmasına,

9) Somut olmayan kültürel miras, güzel sanatlar, sinema, çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki üretim ve faaliyetler ile bu alanlarda araştırma, eğitim veya uygulama merkezleri, atölye, stüdyo ve film platosu kurulması, bakım ve onarımı, her türlü araç ve teçhizatının tedariki ile film yapımına,

10) Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür merkezi ile sinema, tiyatro, opera, bale ve konser gibi kültür ve sanat faaliyetlerinin sergilendiği tesislerin yapımı, onarımı veya modernizasyon çalışmalarına

ilişkin harcamalar ile makbuz karşılığı yapılan bağış ve yardımların % 100’ü kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirilebilecektir. Bakanlar Kurulu, bölgeler ve faaliyet türleri itibarıyla bu oranı yarısına kadar indirmeye veya kanuni seviyesine kadar getirmeye yetkilidir.

Bu çerçevede yapılacak bağış ve yardımlar için bağış yapılan projenin Kültür Bakanlığı tarafından desteklendiği veya desteklenmesinin uygun görüldüğüne ilişkin ilgili Bakanlığın yazısının kurumlar vergisi beyannamesi ekinde bağlı bulunulan vergi dairelerine verilmesi gerekmektedir.

c- Doğal Afetlere İlişkin Bağış ve Yardımlar

KVK’nın 10. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde Bakanlar Kurulu’nca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığı ile makbuz karşılığında yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamının kurum kazancından indirilebileceği hükmü yer almaktadır.

d- Kızılay’a Yapılan Bağış ve Yardımlar

KVK’ya eklenen 10. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendine göre, iktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneği’ne makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi yardımların tamamı beyanname üzerinde kurum kazancından indirilebilecektir. Söz konusu hüküm 5904 sayılı Kanun ile Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenmiş olup, 03.07.2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu bakımdan, 03.07.2009 tarihinden itibaren Türk Kızılay Derneği’ne makbuz karşılığı yapılan yani ve nakdi yardımların tamamı kurum kazancından indirilebilecektir.

B- AR-GE İNDİRİMİ

KVK’nın 10. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendine göre, mükelleflerin işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamalarının tamamı kurum kazancından indirilebilecektir. Bu indirimin 2023 yılının sonuna kadar devam edeceği de aynı maddede hükme bağlanmıştır.

C- SPONSORLUK HARCAMALARI

KVK’nın 10. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendine göre, 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının sözü edilen kanunlar uyarınca tespit edilen amatör spor dalları için tamamının, profesyonel spor dalları için yarısının beyanname üzerinde kurum kazancından indirimi mümkün bulunmaktadır.

III- BAĞIŞ VE YARDIMLARDA BELGELENDİRME İLE DEĞER TESPİTİ
A- BAĞIŞ VE YARDIMIN BELGELENDİRİLMESİ

KVK’nın 10. maddesinin (c) bendinde kurumların yapacakları bağış ve yardımların makbuz karşılığı yapılması gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 1 Seri No.lu Genel Tebliği’nde;

“Ayni veya nakdi olarak yapılan bağış ve yardımların kurumlar vergisi matrahından indirim konusu yapılabilmesi için makbuz karşılığı olması gerekli ve yeterli bulunmaktadır.

Ayni bağış ve yardımın, işletmenin aktifinden veya stokundan çekilerek bağışlanmış olması durumunda, mükelleflerin işletmeden çekip bağışladıkları değerler için fatura düzenlemesi; düzenlenen faturanın arka yüzüne faturada belirtilen değerlerin ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından bağış veya yardım olarak alındığına ilişkin şerh konularak yetkili kimseler tarafından imzalanmış olması yeterlidir.

Ayni değerlerin, mükelleflerce dışarıdan alınarak kamu kurum ve kuruluşuna bağışlanmış olması durumunda ise bu kurum ve kuruluş tarafından teslim alınacak değerler için teslime ilişkin bir belge düzenlenmiş olması yeterli olup, düzenlenen belgede bağışlanan kıymetin değerinin, cinsinin ve miktarının tereddüde mahal bırakmayacak şekilde belirtilmiş olması gerekmektedir. Ayrıca, bağışlanan değerlere ilişkin olarak düzenlenmiş olan faturaların arka yüzünde yukarıda belirtilen açıklamalar dahilinde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının yetkililerinin imzası bulunacaktır.

Nakdi bağışların indirilebilmesi, bağışı kabul eden kuruluşlarca verilecek makbuzla veya bu amaçla bankalarda açtırılan hesaplara yatırıldığına ilişkin banka dekontlarıyla belgelendirilmesi şartıyla mümkündür.

Kamu kurum ve kuruluşları ile imzalanan protokol gereğince kamu arazisi üzerine okul yaptırılması halinde, söz konusu okul inşasına ilişkin olarak yapılan harcamalar, harcamanın yapıldığı yıla ilişkin kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.”

açıklamaları yer almakta ve söz konusu yardım ve bağışlara ait geçerli olan belgelerin niteliği ve düzenlenme şekilleri belirlenmiştir.

B- YAPILACAK BAĞIŞ VE YARDIMLARIN KAYITLARA ESAS ALINACAK DEĞERİ

KVK’nın 10. maddesinin 2. fıkrasında, yapılan bağış ve yardımların değerinin belirlenmesi için dikkat edilecek hususlar açıklanmış olup, bu açıklamalar doğrultusunda esas alınacak değerlerler aşağıdaki gibi olacaktır:

- Bağış ve yardımların nakden yapılmaması halinde, bağışlanan ve yardımın konusunu oluşturan mal veya hakkın maliyet bedeli veya kayıtlı değeri,

- Bağış ve yardımların maliyet bedeli veya kayıtlı değeri mevcut değil ise, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre takdir komisyonlarınca tespit edilecek değeri esas alınmalıdır.

III- SONUÇ

Bu yazımızda, kurum matrahından indirilebilecek bağış ve yardımlar açıklanmıştır. Yukarıda da açıklandığı üzere kurum kazancından indirilebilir bağış ve yardımlara ait hükümler 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinde belirlenmiş olup, bu belirlemeler çerçevesinde yapılacak bağış ve yardımların bir kısmına sınır getirilmişken, bazı bağış ve yardımların herhangi bir sınırlandırma olmaksızın tamamının kurum kazancından indirilebilmesine olanak sağlanmıştır. Ancak, mevcut düzenlemeler bağlamında, ilgili yılda indirilemeyen bağış ve yardım tutarı sonraki dönemlere devredilemez ve hiçbir şekilde kurumun dönem zararını arttıramaz. Öte yandan, bağış ve yardımların kurum kazancından indirilebilmesi için makbuz karşılığı yapılması gerekmektedir. Makbuz karşılığı yapılan bağış ve yardımların değeri maliyet veya kayıtlı değeri ile belirlenir. Herhangi bir değerin mevcut olmadığı durumda söz konusu bağış ve yardımlara ait değer Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenecektir([3]).

Şibli GÜNEŞ*
Yaklaşım

(*) Vergi Denetmeni

[1] 21.06.2006 tarih ve 26205 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[2] 03.04.2006 tarih ve 26482 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[3] YARARLANILAN KAYNAKLAR: Beyanname Düzenleme Klavuzu, HUD Yayınları, İstanbul 2008; Altar Ömer ARPACI, Kurum Matrahının Tespitinde Giderler, Yaklaşım Yayıncılık Ankara 2007; M. Akif ÖZMEN, Kurumlar Vergisi Kanunu Rehberi ve Revizyon, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara 2007