I- GİRİŞ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları” başlıklı 28. maddesinde “Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu bulunanların, 01.10.2008 tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenir ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilir” hükmü yer alamkatdır.

II- KAPSAMDAKİ SİGORTALILAR

a) 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında çalışan kadın sigortalılar ile 2008 yılı Ekim ayı başından önce 506, 1479, 2925, 2926 ve 5434 sayılı Kanunlara tabi çalışırken Kanun’un geçici 1. maddesi gereğince 4. maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında sigortalı olarak çalışmalarını devam ettiren,

b) 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihinden önce 5434 sayılı Kanun’a tabi hizmeti bulunanlardan Kanun’un yürürlük tarihinden sonra geçici 4. maddesi gereğince 5434 sayılı Kanun’un mülga 12. maddesinin (II) işaretli fıkrasının son paragrafı, ek 71, mülga ek 76 ve mülga geçici 192. maddeleri uyarınca sigortalı olan,

c) 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren 5510 sayılı Kanun’a tabi olarak isteğe bağlı sigorta primi ödeyenler ile 2008 yılı Ekim ayı başından önce 506, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara göre isteğe bağlı sigortalı olup, 5510 sayılı Kanun’a göre isteğe bağlı sigortalılıkları devam eden,

kadın sigortalılar yararlanacaklardır.

III- KANUN’UN 4/a ve 4/b MADDESİNE TABİ ÇALIŞAN SİGORTALILARIN BAŞVURUSU VE RAPORLARIN DÜZENLENMESİ

Çocuğunun, başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda malul olduğunun tespitini isteyen kadın sigortalılar en son çalışmalarının geçtiği sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine başvuracaklar, ilgili birimce çocukların sevk işlemleri yapılacaktır. Prim ödeme gün sayıları toplamına eklenecek ve emeklilik yaş hadlerinden indirilecek süre, başka birinin sürekli bakımına muhtaç olma halinin başladığı tarih ile sona erdiği tarih arasında geçen veya bu süre çocuğun yaşadığı süreye göre tespit edileceğinden, yaşlılık aylığı bağlanacağı tarihi beklemeden Kuruma başvuran kadın sigortalıların çocuklarının sevkleri de sağlık hizmeti sunucularına yapılmaktadır. Kadın sigortalının başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğunun birden fazla olması halinde her çocuk için ayrı ayrı sevk yapılmaktadır.

Kadın sigortalının Kuruma başvurduğu tarihte aktif olarak çalışıp çalışmadığına bakılmayacak, ancak, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalı olarak tescil edildikleri halde adlarına malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmemiş olanların çocuklarının sevkleri yapılmamaktadır.

IV- KANUNUN 4/c MADDESİNE TABİ ÇALIŞAN SİGORTALILARIN BAŞVURUSU VE RAPORLARIN DÜZENLENMESİ

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu bulunan kadın sigortalılar SGK tarafından belirlenen usul ve esaslara göre alınan sağlık kurulu raporu ile birlikte,

- 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar, 5434 sayılı Kanun’a tabi iştirakçi iken Kanun’un yürürlüğe girdiği tarih itibariyle 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına alınanlar ile bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışması olup, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi olarak yeniden çalışmaya başlayan kadın sigortalılar, görev yaptıkları kamu idareleri aracılığı ile,

- 5510 sayılı Kanun’un geçici 4. maddesi gereğince 5434 sayılı Kanun’un mülga 12. maddesinin (II) işaretli fıkrasının son paragrafı, ek 71, mülga ek 76 ve mülga geçici 192. maddeleri uyarınca sigortalı olanlar doğrudan,

Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü Sigortalı Tescil ve Hizmet Daire Başkanlığının Milli Müdafaa Caddesi No: 24 Bakanlıklar/ANKARA adresine müracaat etmeleri gerekmektedir.

V- HİZMETE EKLENECEK VE EMEKLİLİK YAŞINDAN DÜŞÜLECEK SÜRENİN TESPİTİ

Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunanların, 01.10.2008 tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte birinin, prim ödeme gün sayıları toplamına ekleneceği ve eklenen bu sürelerin emeklilik yaş hadlerinden de indirileceği öngörüldüğünden, ilave edilecek süre;

- Kadın sigortalının sigortalılık başlangıcının 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihinden önce veya sonra olmasına,

- Çocuğun doğum tarihine,

- Ölmesi halinde ölüm tarihine,

- Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul durumda olma halinin başlangıç ve bitiş tarihine,

- Çocuğun evli olup olmadığına,

- Kadın sigortalı boşanmış ise velayetin kadın sigortalıda olup olmadığına,

- Çocuğun, kadın sigortalı tarafından evlat edinilip edinilmediğine,

- Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğun birden fazla olmasına,

- 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretli veya ücretsiz sürekli ve yatılı olarak faydalanıp faydalanmadığına,

göre belirlenmektedir.

Kadın sigortalılara 5510 sayılı Kanun’un 28. maddesinin sekizinci fıkrası hükmü uyarınca ilave edilecek hizmetin hesabında,

- Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerine tabi olarak 2008 yılı Ekim ayı başından sonra geçen,

- 2008 yılı Ekim ayı başından sonra isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödenen,

- 01.10.2008 tarihinden önce 2925 sayılı Kanun’a tabi olup, bu tarihten itibaren Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi geçen,

-2008 yılı Ekim ayı başından sonra geçen ve 5510 sayılı Kanun ile 3201 sayılı Kanun kapsamında borçlandırılan, süreler dikkate alınmaktadır.

Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi sigortalıların söz konusu haklardan yararlandırılmaya başlayacakları sürenin başlangıcı, 2008 yılı Ekim ayı başından önce çalışmaya başlayanlardan maaşlarını her ayın 15’inde alanlar için ayın 15’i, maaşlarını ayın 1’inde alanlar için ayın 1’i, 2008 yılı Ekim ayı başından sonra ilk defa çalışmaya başlayanlar için ise çalışmaya başladıkları tarih dikkate alınmaktadır.

A- 2008 YILI EKİM AYI BAŞINDAN ÖNCE ÇALIŞMAYA BAŞLAYAN KADIN SİGORTALILAR

2008 yılı Ekim ayı başından önce çalışmaya başlayan ve aynı zamanda da başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunan kadın sigortalının çocuğunun Kurum sağlık kurulu tarafından 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda olduğunun tespit edilerek bildirilmesi halinde, sigortalının 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren geçen çalışma süresinin dörtte biri, toplam prim ödeme gün sayısına ilave edilecek, ilave edilen süre kadar da emeklilik yaş haddinden indirim yapılacaktır.

B- 2008 YILI EKİM AYI BAŞINDAN SONRA ÇALIŞMAYA BAŞLAYAN KADIN SİGORTALILAR

2008 yılı Ekim ayı başından sonra çalışmaya başlayan ve başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul durumda çocuğu bulunan kadın sigortalının çocuğunun doğum tarihi dikkate alınarak, çocuğun maluliyetinin işe giriş tarihinden önce olması halinde; işe giriş tarihinden, sonra olması halinde ise maluliyet tarihinden itibaren Kanun’un 28. maddesinin sekizinci fıkrası hükmünden yararlandırılmaya başlayacaktır.

C- KONTROL MUAYENESİNE TABİ TUTULACAK ÇOCUKLAR

Kadın sigortalının hizmetine ilave edilecek ve emeklilik yaşından düşülecek süresi, çocuğunun başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olma halinin devam ettiği sürede geçen çalışmalarına göre belirleneceğinden, diğer bir ifadeyle çocuğun başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olma halinin yapılacak kontrol muayenesi sonucu ortadan kalktığının anlaşılması halinde, kontrol muayenesi sonucu düzenlenen rapora göre başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olma durumunun ortadan kalktığı tarihten itibaren geçen çalışmalarından dolayı kadın sigortalılara ilave bir hizmet verilmeyecektir.

D- BAŞKA BİRİNİN SÜREKLİ BAKIMINA MUHTAÇ DERECEDE MALUL OLDUĞU TESPİT EDİLEN ÇOCUĞUN ÖLMESİ

Toplam hizmete ilave edilecek ve emeklilik yaşından düşülecek süre, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğu tespit edilen çocuğun yaşadığı sürede geçen çalışmalara göre belirlenecektir. Diğer bir ifadeyle, başka birinin sürekli bakımına muhtaç olma hali Kurum sağlık kurulları tarafından tespit edildikten sonra çocuğun ölmesi halinde, çocuğun ölüm tarihinden itibaren geçen çalışmalarından dolayı kadın sigortalılara ilave bir hizmet verilmemektedir.

E- EVLAT EDİNİLEN ÇOCUĞUN BAŞKA BİRİNİN SÜREKLİ BAKIMINA MUHTAÇ DURUMDA OLMASI

Kadın sigortalının kendisinin veya eşiyle birlikte evlat edindiği çocuğunun da başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğunun tespiti halinde bu çocuk nedeniyle de uygulamadan yararlanma hakkı bulunmaktadır.

Bu durumda olan kadın sigortalının ilave hizmeti belirlenirken diğer hususlarla birlikte çocuğun evlat edinildiği tarih de göz önünde bulundurulacak, ancak ilave hizmetin verileceği sürenin başlangıcı çocuğun evlat edinilme tarihinden önce olamayacaktır.

F- KADIN SİGORTALININ BAŞKA BİRİNİN SÜREKLİ BAKIMINA MUHTAÇ DERECEDE MALUL ÇOCUĞUNUN BİRDEN FAZLA OLMASI

Kadın sigortalının başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğunun birden fazla olması halinde maluliyet tarihi eski olan rapor esas alınarak Kanun’un 28. maddesinin sekizinci fıkrası hükmünden yararlanacağı hizmet süresinin başlangıcı belirlenecektir.

Çocuklardan birinin, başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olma durumundan çıkması halinde diğer çocuklarından dolayı kadın sigortalıya ilave hizmet verilmeye devam edilecektir. Ancak, diğer çocukların maluliyetlerinin başlangıç tarihi malul durumdan çıkan çocuğun çıkış tarihinden sonraki bir tarih ise bu çocuklarının maluliyetinin başlangıç tarihten itibaren ilave hizmet süresi verilmektedir.

G- BAŞKA BİRİNİN SÜREKLİ BAKIMINA MUHTAÇ DERECEDE MALUL ÇOCUĞUN 2828 SAYILI KANUN HÜKÜMLERİNE GÖRE KORUNMA, BAKIM VE REHABİLİTASYON HİZMETLERİNDEN FAYDALANMASI

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğun 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden sürekli veya süreksiz olarak faydalanması dikkate alınarak kadın sigortalılara ilave hizmet verilmektedir.

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğun, sürekli ve yatılı olarak korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretli veya ücretsiz faydalandıkları süre için 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 28. maddesine göre prim ödeme gün sayılarının dörtte biri prim ödeme gün sayıları toplamına eklenmektedir.

VI- SONUÇ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 28. maddesine göre 01.10.2008 tarihinden sonraki prim ödeme gün sayılarının dörtte biri prim ödeme gün sayıları toplamına eklenmesi için yapılan değerlendirmede,

- 5510 sayılı Kanun’un 40. maddesi uyarınca hesaplanan fiili hizmet süresi zammı,

- 5510 sayılı Kanun’un 49. maddesi uyarınca hesaplanan itibari hizmet süresi,

- Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul birden fazla çocuğu olanlardan ikinci ve diğer çocukları, için ilave hizmet süresi

verilmemektedir.

Kadın sigortalının boşanması durumunda başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğunun velayetinin,

- Çalışmaya başladığı tarihten önce başka birisine verilmesi halinde çalışmaya başladığı,

- Çalışmaya başladığı tarihten sonra başka birisine verilmesi halinde velayetin verildiği,

tarihten itibaren geçen çalışmalarından dolayı ilave hizmet verilmemektedir.

Ayrıca, kısa vadeli sigorta kollarına tabi olarak geçen süreler ile sadece genel sağlık sigortasına prim ödenerek geçen süreler ilave edilecek hizmet süresinin hesabında dikkate alınmamaktadır.

Murat UĞUR*
Yaklaşım
____________________________________

(*) İstanbul/Beşiktaş Sosyal Güvenlik Merkezi Müdür Yardımcısı