Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin belirli bir haddi aşan mal ve hizmet alımlarını 'Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)' ile Gelir İdaresi'ne bildirmeleri gerekiyor.

Mal ve hizmet satışlarının bildiriminde ise 'Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)' kullanılıyor. Önceleri yıllık olarak alınan bu bilgiler geçen yıllarda aylık bazda alınmaya başlanmıştı. Maliye son olarak bu bildirimlerin mahiyet ve verilme süresinde değişikliğe giderek 5 bin lirayı geçen alım ve satımların izleyen ayın sonuna kadar bildirilmesi mecburiyetini getirdi. Beyan sınırının tespitinde KDV hariç bedeller dikkate alınıyor. ÖTV alınan işlemlerde ise bu vergi dahil tutar dikkate alınıyor. Serbest meslek ödemeleri, işyeri kira ödemeleri, yıllara sari işlerdeki teslimler gibi tevkifat yapmayı gerektiren ödemelerde tevkifat yapılmadan önceki brüt tutarlar dikkate alınmalı.

Bu formların beyanına ilişkin mevzuat kayıt dışı ile mücadele için geliştirildi. Mal satanlar ile o malı alanlar bunu formlarla beyan edecek, idare de bu formları karşılaştırarak hem sahte faturanın önünü kesecek hem de satışlarını beyan etmeyenleri tespit edecekti. Ancak bir aşamadan sonra bu uygulama kontrolden çıktı. Çünkü bu bildirimlerin verilmesini temin etmek için Gelir İdaresi ağır müeyyideler koydu. Bu müeyyideler mükelleflerle mali müşavirler arasında iplerin gerilmesine sebep oldu. Bazı durumlarda mükellefler alış-satış faturalarını mali müşavirlerine ilettiklerini fakat formların müşavirlerce zamanında verilmemesinden dolayı ceza yediklerini iddia ederek cezayı üstlenmek istemiyor. Mali müşavirler de mükelleften aldıkları müşavirlik hizmet bedelinden bile yüksek olan bu cezaları kendilerinin değil mükelleflerin ödemesi gerektiğini ileri sürerek bu cezaları tazmin etmek istemiyor. Konunun bu boyutu bu köşe dahil birçok yerde gündeme getirilince Vergi Usul Kanunu'nda değişiklik yapılarak cezai müeyyide hafifletildi. Şu anki hükümler gereği bildirim formlarını belirlenen sürede vermeyen, eksik veya yanıltıcı bildirimde bulunan mükellefler hakkında 1.000 lira cezai işlem uygulanıyor.

Belgeler acilen muhasebeye iletilmeli

Bildirim sürelerinin bir aylık döneme çekilmesi ve müteakip ayda bilgi formunun verilmesinin gerekmesi, mükellefler ve mali müşavirler nezdinde ciddi bir iş yükü ve stres oluşturdu. Çünkü bazı durumlarda satın alınan malların belgeleri işletmeye geç gelebiliyor. Zamanında gelse bile bu belgeler mükellefler tarafından mali müşavire acilen yetiştirilmeyebiliyor. Bu durumda Ba-Bs formu zamanında verilememiş oluyor. Verilse bile eksik şekilde verildiği için cezaya sebep oluyor. Gerçi yeni düzenlemede bu durum öngörülerek düzeltme yapılabilmesi için 10 günlük bir mühlet verilmiş. Mükerrer 355. madde uyarınca düzeltme amacıyla verilen formların, belirlenen sürenin sonundan itibaren 10 gün içerisinde verilmesi halinde özel usulsüzlük cezası kesilmiyor. Mesela mart ayına ilişkin Ba Bs formlarının zamanında fakat hatalı olarak verildiği fark edildiğinde 10 Mayıs'a kadar cezasız düzeltme imkanı bulunuyor. Düzeltme amaçlı formun bu süreyi takip eden 15 gün içerisinde verilmesi halinde ise kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası yarı miktarında (500 lira) uygulanıyor. Bu süre geçtikten sonra düzeltme amacıyla verilecek olan formlar için ise 1.000 lira özel usulsüzlük cezası kesiliyor.

Mükelleflerin bu tür cezalarla karşı karşıya kalmamaları ve mali müşavirleriyle problem yaşamamaları için mal alış-satış belgelerini (fatura, irsaliyeli fatura, serbest meslek makbuzu, müstahsil makbuzu, gider pusulası, akaryakıt pompalarına bağlı ödeme kaydedici cihaz fişi, sigorta komisyon gider belgesi ve yolcu bileti gibi) süratle mali müşavirlerine iletmelerinde fayda var. Ayrıca bu formlar verilmeden önce satıcı ve müşterilerle belge mutabakatında bulunulursa çok isabetli bir iş yapılmış olur. Böylece hem cezayla uğraşmamış hem de kayıtlar gerçeğe uygun tutulmuş olur.

Bildirim dönemi uzatılmalı

Yalnız bu uygulamanın getirdiği birçok sıkıntıyı da gözden kaçırmamak gerekiyor. Beyan süresinin kısıtlı olması bir yana faaliyet gösterilen alan ve işletme büyüklüğü gibi birçok faktör sorunlar doğuruyor. Bir firmanın çeşitli araçlarına plaka bilgisiyle akaryakıt satan bir istasyonun 5 bin lira altındaki bilgileri Bs formuna eklememesi, fakat araç sahibi şirketin tüm araçlar için alınan toplam akaryakıt tutarının aylık 5 bin lirayı geçmesi sebebiyle bunu Ba formu ile bildirmesinde olduğu gibi birçok durumda bildirimlerin bir ayağı eksik kalabiliyor. Bu durumda elektronik ortamda yapılan karşılaştırmada tutarsızlık ortaya çıktığı için mükelleflerin incelenmesi gereği doğuyor. Bu durumların çoğu izah edilebilir olduğu halde, durumun incelenmeye gönderilmesi inceleme birimi üzerinde de gereksiz iş yükünün oluşmasına sebep oluyor. Bu yüzden bildirim formlarına ilişkin düzenlemenin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Formlar 3 aylık, 6 aylık veya yıllık olarak alınıyor. Hataların cezasız olarak düzeltilmesi için daha uzun bir süre verilmesi halinde, hem mükellefler ve mali müşavirler üzerindeki iş yükü ve bundan kaynaklanan stres azaltılmış hem de inceleme birimlerini gereksiz yere meşgul eden bu tür incelemeler azalmış olur.

http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazino=977145&title=alimsatim-formlari-mali-musavir-ile-mukellefi-karsi-karsiya-getirdi