“Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” 25 Mayıs 2010 tarihinde TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Bu sirkülerimizde söz konusu Tasarı’da Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67’inci maddesi kapsamında yapılması öngörülen düzenlemelere yer verilmektedir.

1. Dar mükellef yatırımcılara uygulanan %0 oranına ilişkin Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı

Hatırlanacağı üzere, 5527 sayılı Kanunla, dar mükellef gerçek kişi ve kurumların menkul kıymetlerden elde ettiği bazı gelir ve kazançlara uygulanacak stopajın oranı 7 Temmuz 2006 tarihinden itibaren % 0’a (sıfır) indirilmişti. Bu hüküm Anayasa Mahkemesi’nin 15 Ekim 2009 tarihli toplantısı sonucunda Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesi ile iptal edilmiş, karar 8 Ocak 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Anayasa Mahkemesi dar mükelleflere uygulanan % 0 oranlı stopajın iptalinin doğuracağı hukuksal boşluğun, kamu yararını ihlal edici nitelikte olduğuna hükmederek, gerekli yasal düzenlemelerin yapılması amacıyla iptal kararının, Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak 9 ay sonra yürürlüğe girmesine karar vermiştir.

2. İptal kararına ilişkin gelirler ile bugün itibariyle uygulanmakta olan oranlar

Anayasa Mahkemesi’nin 15 Ekim 2009 tarihli kararı uyarınca, dar mükellef gerçek kişi ve kurumlar tarafından elde edilen aşağıda sayılı kazanç ve gelirlere ilişkin uygulanan %0 stopaj oranı Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesi ile iptal edilmiştir.

- Hisse senedi alım satım kazançları,

- Devlet tahvili, Hazine bonosu ve özel sektör tahvili faiz geliri ve alım satım kazançları,

- Yatırım fonu katılma belgelerinden elde edilen gelirler,

- Vadeli işlemler borsasında gerçekleştirilen işlemlerden sağlanan kazançlar,

- Ödünç işlemlerden sağlanan gelirler.

Anayasa Mahkemesi Kararı 8 Ekim 2010 tarihinde yürürlüğe girecek olup söz konusu kazanç ve gelirler için bugün itibariyle uygulanan oranlar mükellefler bazında aşağıdaki gibidir.

(*) Söz konusu oran menkul kıymet yatırım ortaklığı hisse senetlerden elde edilen kazançlar için %10 olarak uygulanmaktadır.

(**) Söz konusu oran gerçek kişi ve kurumların hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı olarak yaptıkları vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri için %0 olarak uygulanmaktadır.   

3. Tasarıda öngörülen uygulama

Tasarıda, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen “Dar mükellef gerçek kişi ve kurumlar için bu oran %0 olarak uygulanır.” hükmünün aşağıdaki şekilde değiştirilmesi öngörülmektedir.

“5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 2’nci maddesinin birinci fıkrası kapsamındaki mükellefler ile münhasıran menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı getirileri ile değer artışı kazançları elde etmek ve bunlara bağlı hakları kullanmak amacıyla faaliyette bulunan dar mükelleflerden 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarıyla benzer nitelikte olduğu Maliye Bakanlığınca belirlenenler için bu oran %0 olarak uygulanır.”

Söz konusu düzenlemenin yasalaşması halinde aşağıda sayılan kurumların Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67’nci maddesinde kapsamında olup sirkülerimize konu kazanç ve gelirleri %0 oranında stopaja tabi olacaktır.

- 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 2’nci maddesinin birinci fıkrası kapsamındaki mükellefler:

·  Sermaye şirketleri: 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş olan

      ·     Anonim şirketler

      ·     Limited şirketler

    ·    Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler

    ·    Yukarıda sayılanlara benzer nitelikteki yabancı kurumlar.

·     Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tâbi fonlar

·     Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tâbi fonlara benzer yabancı fonlar.

-       Münhasıran menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı getirileri ile değer artışı kazançları elde etmek ve bunlara bağlı hakları kullanmak amacıyla faaliyette bulunan dar mükelleflerden 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarıyla benzer nitelikte olduğu Maliye Bakanlığınca belirlenenler.

Tasarıda Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tâbi fonlara benzer yabancı fonlar ifadesine ilişkin detaylı bir belirleme bulunmamaktadır. Hatırlanacağı üzere, mülga 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanun’una ilişkin olarak yayımlanan Tebliğlerde yabancı yatırım fonu ifadesinin kapsamına ilişkin yayımlanan Sermaye Piyasası Kurulu sirkülerine atıfta bulunulmaktaydı.

Tasarıda ise örneğin kuruldukları ülkelerin yasal mevzuatı gereğince farklı statülere sahip olabilen ancak Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarıyla benzer nitelikte olanların bu durumlarının Maliye Bakanlığınca belirleneceği öngörülmektedir.

Tasarının bu şekilde yasalaşması durumunda, Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tâbi fonlara benzer yabancı fonların kapsamı ile bu fonlara benzer nitelikte olanlar için Maliye Bakanlığınca nasıl bir belirleme yapılacağı, başvuru şekli vb konuları içeren bir düzenleme yapılması beklenecektir.

Yukarıda yer alan ve %0 uygulamasına tabi kurumlar dışında kalan dar mükellef ve tam mükellef kurum ve gerçek kişilere ilişkin açıklamalarımıza ise aşağıda yer verilmiştir.

·         Sermaye şirketi sayılmayan tam mükellef kurumların hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı olarak yaptıkları vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri için stopaj oranı %0, düzenleme kapsamında diğer gelir ve kazançları için ise %10 olacaktır. (Kooperatifler, dernek ve vakıflar bu kapsamdaki kurumlar arasında sayılabilir.)

·         Sermaye şirketi sayılmayan dar mükellef kurumlar ile yatırım fonu ve yatırım ortaklığı sayılmayan dar mükellef kurumların düzenleme kapsamındaki gelir ve kazançları %15 oranında tevkifata tabi olacaktır. (Geçici 67’inci madde uyarınca Bakanlar Kurulu’nun, söz konusu oranı sıfıra kadar indirmeye ya da %15’e kadar artırma yetkisi bulunmaktadır. Bakanlar Kurulu’nun tasarı yasalaştıktan sonra bu yetkisini kullanarak söz konusu oranı vadeli

işlem ve opsiyon sözleşmeleri için %0, düzenleme kapsamında diğer gelir ve kazançları için %10 olarak belirlemesi beklenmektedir.)

·         Tam mükellef gerçek kişilere uygulanan stopaj oranında bir farklılık olmayacaktır. Tam mükellef kurumların hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı olarak yaptıkları vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri için stopaj oranı %0, düzenleme kapsamında diğer gelir ve kazançları için ise %10 oran olacaktır.

·         Dar mükellef gerçek kişilerin düzenleme kapsamındaki tüm kazanç ve gelirleri %15 oranında stopaja tabi olacaktır. (Geçici 67’inci madde uyarınca Bakanlar Kurulu’nun, söz konusu oranı sıfıra kadar indirmeye ya da %15’e kadar artırma yetkisi bulunmaktadır. Bakanlar Kurulu’nun tasarı yasalaştıktan sonra bu yetkisini kullanarak dar mükellef gerçek kişiler ile tam mükellef gerçek kişilere uygulanan stopaj oranını eşitlemesi beklenmektedir.)

4. Bakanlar Kurulu’nun yetkisine ilişkin öngörülen değişiklik

Bakanlar Kurulu’nun geçici 67’nci maddede yer alan oranları;

·         her bir kazanç ve irat türü ile bunları elde edenler itibarıyla,

·         yatırım fonlarının katılma belgelerinin fona iade edilmesinden elde edilen kazançlar için fonun portföy yapısına göre

ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya % 15'e kadar artırmaya yetkilidir.

Tasarıda söz konusu yetkide yer alan “her bir kazanç” ifadesinin “her bir sermaye piyasası aracı, kazanç” olarak değiştirilmesi öngörülmektedir.

5. Yürürlük

Kanun tasarısının 50. maddesi (yürürlük) uyarınca Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67’inci maddesine ilişkin düzenlemenin yer aldığı 4. madde Kanunun yayımı tarihinde yürürlüğe girecektir.E&Y