Ülkemizin yakın iktisadi mazisi, dış ticaret açığı kaynaklı birçok krize şahadet eder. İşsizliğin gerçek nedenini ihmal etmemize vesile olan bu tecrübe, ülkemizde teşvik mekanizmalarını yoğunlukla kısa dönemli perspektife mahkum eder. Amaç, hep kısa sürede ülkeye döviz kazandırmakla mahduttur.

KDV Kanunu'nda yer alan ihraç kayıtlı teslim mekanizması da kısmen bu amaçla ihdas edilmiş bir müessesedir. İhracatçının yurtdışına KDV tahsil etmeksizin "mal ve hizmet" satmasına ihracat istisnası olanak sağlarken; KDV ödemeksizin "mal" almasına ihraç kayıtlı teslim olanak sağlar. İhraç kayıtlı teslim, KDV Kanunu'nun 11/1-C maddesinde hükme bağlıdır. Müessese, yukarıdaki nedenle ihracatçının finansman yükünü ve ihracatın gerçekleşmeme riskini imalatçıya yıkar.

Dahilde işleme ve geçici kabul rejimi de ihracatı teşvik amacına hizmet eder. Kanunun geçici 17. maddesinde ihraç kayıtlı teslimle bağlantısı kurulan bu iki müessese sayesinde; Dahilde İşleme ve İzin Belgesi veya Geçici Kabul İzin Belgesi (belge) sahibi mükellefler, dahilde işleme ve geçici kabul rejimi kapsamında ihraç edecekleri malların üretiminde kullanacakları "maddeleri"; KDV Kanunu'nun 11/1-C maddesinde hükme bağlanan tecil-terkin sisteminden yararlanarak yurtiçinden KDV ödemeksizin satın alabilirler. Yazımız, kanunun iki ayrı maddesinde düzenlenen benzer bu iki müessese arasındaki farkları ortaya koymaya münhasırdır.

Madde: 11/1-C'ye göre ihraç kayıtlı teslim

Sistemin temel işleyişi şöyledir: İmalatçılar tarafından ihraç kaydıyla teslim edilen mallarla ilgili "Hesaplanan KDV" ihracatçılardan tahsil edilmez. Ancak hesaplanan vergi "imalatçılar" tarafından ilgili dönem KDV beyannamesinde beyan edilir ve bağlı olunan vergi dairesi tarafından tecil edilir. İhraç kayıtlı teslime konu malın teslimi takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde ihraç edilmesi şarttır. Sistem, ihracatçının teslime konu malla ilgili herhangi bir şekilde imalat faaliyetinde bulunmasına müsaade etmez. İhracat gerçekleşirse imalatçının tecil edilen vergisi terkin olunur. İhracatçı 3 ay içinde ihracatı yapmazsa tecil edilen KDV, gecikme zammıyla birlikte "imalatçıdan" istenir. Mücbir sebep veya sair hallerle ihracat yapılamamışsa, süre bitiminden itibaren 15 gün içinde başvurması halinde ihracatçıya bağlı olduğu vergi dairesi tarafından 3 aya kadar ek süre verilebilir. İhracat, mücbir sebeplerle süresinde yapılamamış, ancak verilen ek sürede yapılmışsa, tecil edilen vergi için sadece tecil faizi uygulanır.

Geçici madde: 17'ye göre ihraç kayıtlı teslim

Sistemin temel işleyişi şöyledir: "Satıcılar" kanunun geçici 17. maddesine göre tecil-terkin kapsamında teslim ettikleri ham ve yardımcı maddeler için belge sahiplerinden KDV tahsil etmezler. Ancak hesaplanan vergi, satıcılar tarafından ilgili dönem KDV beyannamesinde beyan edilir ve bağlı olunan vergi dairesi tarafından tecil edilir. Belge sahibi tarafından imal edilen malların belgede yazılı süre içerisinde doğrudan veya aracı ihracatçı tarafından ihraç edilmesi şarttır. KDV tebliğlerinde, belge sahiplerinin imalatçı olmalarına gerek bunmadığı iddia edilen bazı durumlara işaret edilir. Ancak imalatçı olmadan DİİB sahibi olunamaz. Belge sahibi veya aracı ihracatçı tarafından ihracatın belgede yazılır süre ve şartlarla gerçekleştirilmesi üzerine satıcının tecil edilen vergisi terkin olunur. İhracat, belgede öngörülen süre ve şartlara uygun olarak gerçekleşmezse tecil edilen vergi, tecil tarihinden itibaren vergi ziyaı cezası da uygulanmak suretiyle gecikme faizi ile birlikte alıcıdan tahsil edilir.

Aradaki farklar

Teslime konu mal bakımından

Madde: 11/1-C'ye göre yapılacak ihraç kayıtlı teslimde malın cinsine ilişkin bir sınırlama yoktur. Ancak geçici 17'ye göre yapılacak ihraç kayıtlı teslimde belge sahibinin KDV ödemeksizin alacağı maddenin, belgede yazılı ham ve yardımcı madde olması gerekiyor.

Malın işlenmesi bakımından

Madde: 11/1-C'ye göre yapılacak ihraç kayıtlı teslimde malın ihracatçı tarafından olduğu gibi ihraç edilmesi gerekir. Ancak geçici 17'ye göre yapılacak ihraç kayıtlı teslimde belge sahibinin KDV ödemeksizin alacağı madde, belgede yazılı ham ve yardımcı maddede ile imalat yapması, yani malı işlemesi gerekiyor.

İhracatın kimin tarafından yapılacağı bakımından

Madde: 11/1-C'ye göre yapılacak ihraç kayıtlı teslimde malın ihracatçı tarafından ihraç edilmesi gerekir. Oysa geçici 17'ye göre yapılacak ihraç kayıtlı teslimde ihracatı belge sahibi doğrudan yapabileceği gibi, bir aracı ihracatçı marifetiyle de yapabilir. Bu durumda belge sahibinin imalatçı olması gerekiyor.

İhracatın yapılmaması halinde uygulanacak müeyyide muhatap bakımından

Mücbir sebep yokken ihracat süresi içinde yapılamazsa veya hiç yapılmazsa Madde: 11/1-C'ye göre yapılacak tarhiyat için sadece gecikme zammı uygulanırken; geçici 17'ye göre yapılacak tarhiyat için vergi ziyaı cezası da uygulanıyor.

Tarhiyat ve vergi ziyaı cezasının muhatabı

Mücbir sebep yokken ihracat süresi içinde yapılmazsa veya hiç yapılmazsa Madde: 11/1-C'ye göre yapılan tarhiyatın ve gecikme zammının muhatabı imalatçıdır. Geçici 17'ye göre yapılan tarhiyatın, gecikme zammının ve vergi ziyaı cezasının muhatabı ise belge sahibidir.

Süreler bakımından

Madde: 11/1-C'ye göre yapılan ihraç kayıtlı teslimde ihracatın teslimi takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde yapılması gerekmektedir. Oysa geçici 17'ye göre yapılan teslimde ihracatın belgede yazılı süre içinde yapılması gerekiyor.

Süre uzatımı bakımından

Madde: 11/1-C'ye göre yapılan teslimde ihracatın 3 ay içerisinde gerçekleşmemesi halinde bağlı olunan vergi dairesi tarafından ihracatçıya 3 aya kadar ek süre verilebiliyor. Ancak geçici 17'ye göre yapılan teslimde vergi dairelerinin böyle bir yetkisi yok.

YMM raporunun gerekliliği bakımından

Madde: 11/1-C'ye göre yapılan teslimde YMM raporu zorunlu değil. Ancak geçici 17'ye göre yapılan teslimde ihracatın belgede yazılı süre ve şartlarla gerçekleştiğinin tevsiki gerekir. Ayrıca ihracat taahhüdünün kapatılması için YMM raporu şart koşulmuş. Tevsik için raporun belge sahibinin bağlı olduğu vergi dairesine ibraz edilmesi gerekirken; taahhüdün kapatılması için raporun ihracatçı birliklerine ibrazı gerekiyor.

YMM raporunun ibraz süresi bakımından

Madde: 11/1-C'ye göre yapılan teslimde YMM raporunun ibrazı için herhangi bir özel süre öngörülmemişken; geçici 17'ye göre yapılan teslimde raporun ihracatın gerçekleştiği ayı takip eden 3 ay içinde belge sahibi tarafından bağlı olduğu vergi dairesine ibraz edilmesi gerekiyor.

http://www.dunyagazetesi.com.tr/news_display.asp?upsale_id=334956&dept_id=80