Türkiye ekonomisi gelişmekte olan bir ekonomi olması hasebiyle zaman içinde yatırımların özendirilmesine ihtiyaç göstermiştir.

Yatırımların teşviki hem yatırım kapasitesinin artırılmasına, hem yabancı kaynak sağlanmasına katkıda bulunarak ekonomik ürünlerin uluslararası rekabet edebilir seviyeye ulaşmasına destek olmaktadır.

Yatırım indirimi vergi sistemimize ilk olarak 1963 yılında 202 sayılı Kanunla girmiştir. Bundan sonra yatırım indirimi uygulaması yıllarca devam etmekle beraber, uygulamaya ilişkin zaman içinde birtakım değişiklikler yaşanmıştır. Son olarak yatırım indirimi uygulaması 5479 sayılı Kanunla 01.01.2009 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır.

Bu yürürlükten kaldırma yatırımların artık teşvik edilmeyeceği amacına matuf değildir. Keza 5838 sayılı Kanunla yatırımların teşvikine ilişkin olarak Kurumlar Vergisi Kanunu’na 32/A maddesi eklenmiştir. 28.02.2009 tarihinde yürürlüğe giren bu uygulamanın genel çerçevesi anılan maddenin 1. fıkrasında şöyle çizilmiştir. “Finans ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar, iş ortaklıkları, taahhüt işleri, 16.07.1997 tarih ve 4283 sayılı Kanun ile 08.06.1994 tarih ve 3996 sayılı Kanun kapsamında yapılan yatırımlar ile rödovans sözleşmelerine bağlı olarak yapılan yatırımlar hariç olmak üzere, bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen ve Hazine Müsteşarlığı tarafından teşvik belgesine bağlanan yatırımlardan elde edilen kazançlar, yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar indirimli oranlar üzerinden kurumlar vergisine tabi tutulur.”

Burada bir anlayış değişikliğinden söz etmek gerekmektedir. Son düzenlemeye kadar yatırım teşvikine ilişkin olarak yapılan uygulamalarda hep harcamalar yatırım indirimine konu edilerek, yatırıma ilişkin henüz bir kazanç elde edilmeden hatta üretime bile başlanmadan yatırıma ilişkin devlet desteği yatırımcı mükellefe ödenmekte idi. Anılan son uygulamada ise bu anlayıştan vazgeçilmiş, yatırımlardan elde edilen kazançlardan emsaline göre daha düşük oranda vergi alınmak suretiyle yatırımlara devlet desteği sağlanmış olmaktadır. Hatta bu uygulamada devlet desteği yatırımın belli oranı ile sınırlanmakta, bu oran da bölgeler itibariyle gelişmişlik düzeylerine göre farklılaştırılarak kalkınma dengesinin kurulmasına destek olunmak istenmektedir.

Yatırım indiriminde bu anlayış değişikliğine gidilmesi kanaatimizce çok olumlu bir gelişmedir. Böyle bir anlayış değişikliği Türkiye ekonomisinin de eskisinden oldukça farklı olduğunun bir göstergesi olarak algılanmalıdır. Artık ekonomi yönetiminin salt yatırımların artırılması yerine daha rekabetçi ve daha çok artı değer yaratacak alanlara yatırım yapılmasını özendirdiğinin altını çizmek gerekmektedir.

Bu konudaki anlayış değişikliğinin artı ve eksilerini karşılaştırarak bir analiz yapmak mümkün olmakla beraber bu ortam bunun için uygun değildir. Ancak şunun da belirtilmesi gerekir ki yeni uygulama, yatırımın başarısız olmasının riskini tamamen yatırımcı kuruluşa bırakmakta, devlet kâr elde edilmeyen hiçbir yatırımın finansmanına desten olmamaktadır. Yeni uygulamanın eskisinden en önemli farkı yarım kalmış, tamamlanamayan, kazanç elde edilmeyen dolayısıyla ekonomiye ciddi bir katkısı olmayan yatırımların finansmanına Devlet desteği sağlanmak suretiyle ortaya çıkacak, kamu kaynaklarının israf edilmesinin önüne geçilecek olmasıdır.

KVK’nın 32/A maddesinde 5838 sayılı Kanunla yapılan düzenlemenin ana hatları aşağıda kısaca açıklanmıştır.

Maddenin başında belirtilen, finans ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar, iş ortaklıkları, taahhüt işleri, yap-işlet ve yap-işlet- devret modeliyle yapılan enerji yatırımları ile rödovans sözleşmelerine bağlı olarak yapılan yatırımlar bu uygulamadan yararlanamayacaktır. Bunların dışında kalan ve Hazine Müsteşarlığı’nca teşvik belgesine bağlanan yatırımlar bu uygulamadan yararlanabilecektir.

Bu kapsamda yapılan yatırımlardan elde edilen kazançlar;

- Yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden başlamak üzere,

- Yatırıma katkı tutarına ulaşılıncaya kadar

indirimli oranlar üzerinden kurumlar vergisine tabi tutulacaktır. Böylece indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle, ödenmesi gereken kurumlar vergisinde yapılan indirim kadar söz konusu yatırım Devletçe desteklenmiş olmaktadır. Esasen her yatırım için, indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle Devletçe yapılacak destek baştan belirlidir. Ancak bu desteğin sağlanması söz konusu yatırımdan vergilenebilir kazanç elde edilmesine bağlıdır.

Anılan maddede yatırım katkı tutarı ve yatırım katkı oranı şöyle tanımlanmıştır.

Yatırıma Katkı Tutarı: İndirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle tahsilinden vazgeçilen vergi yoluyla yatırımların Devletçe karşılanacak tutarını ifade eder.

Yatırıma Katkı Oranı: Yatırım katkı tutarının, yapılan toplam yatırıma bölünmesi suretiyle bulunacak orandır.

İndirimli kurumlar vergisi uygulamasına ilişkin olarak anılan madde ile Bakanlar Kurulu aşağıdaki konularda belirleme yapmaya yetkili kılınmıştır.

● Ülkede bulunan illeri, İstatistikî bölge birimleri sınıflandırması ile kişi başına düşen milli gelir ve sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeylerini dikkate almak suretiyle gruplandırmaya ve her ilde gruplar itibariyle teşvik edilecek sektörleri ve bunlara ilişkin yatırım ve istihdam büyüklüklerini belirlemeye,

● Her bir il grubu için yatırıma katkı oranını % 25’i(1), yatırım tutarı 50 milyon Türk Lirası’nı aşan büyük ölçekli yatırımlarda ise % 45’i(2) geçmemek üzere belirlemeye, kurumlar vergisi oranını % 90’a kadar indirimli uygulatmaya,

● Yatırım harcamaları içindeki arsa, bina, kullanılmış makine, yedek parça, yazılım, patent, lisans ve know-how bedeli gibi harcamaların oranlarını ayrı veya topluca sınırlandırmaya.

İndirimli kurumlar vergisi uygulamasına ilişkin olarak 32/A maddesinin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye ise Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır. Maliye Bakanlığı konuya ilişkin henüz bir belirleme yapmamıştır. Ancak, Bakanlar Kurulu yetki konusuna ilişkin olarak, 2009/15199 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar”ı yayımlamıştır. Bu Karar’da teşvik bölgelerinin hangi illerden oluştuğu ve teşvik edilecek sektörler belirlenmiş, büyük ölçekli yatırımların sınırı çizilmiş ve vergi indirimi dışında söz konusu yatırımlarla ilgili olarak Devletçe sağlanacak destekler belirlenmiştir. Konuya ilişkin olarak ayrıca Hazine Müsteşarlığı tarafından 2009/1 no.lu Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ yayımlanmıştır.

Bakanlar Kurulu’nca belirlenen bölgesel katkı oranları ve kurumlar vergisi indirim oranları aşağıdaki gibidir. Bakanlar Kurulu yetkisini, 31.12.2010 tarihine kadar başlanan yatırımlar ve sonrasında başlanacak yatırımlar için farklı kullanmış, bu suretle kanaatimizce yaşanmakta olan küresel krizin aşılmasına da katkı sağlanmaya çalışılmıştır.

Teşvik belgesi kapsamında 31.12.2010 tarihine kadar yatırıma başlanması halinde indirim oranları ile yatırıma katkı oranları aşağıdaki gibi uygulanacaktır:

II- UYGULAMA GENEL ÇERÇEVESİ

Bu kapsamda yapılan yatırımlardan elde edilen kazançlar üzerinden yatırımın bulunduğu il ve sektöre ilişkin olarak belirlenen oranlar dikkate alınarak kurumlar vergisi hesaplanacaktır. KVK’ nın 32/A maddesinin 3. fıkrası uyarınca aynı mükellef tarafından, yatırıma katkı ve vergi oranı farklı illerde yapılan yatırımlarda elde edilen kazancın vergisi, toplam yatırımın her bir ile isabet eden oranına göre ilgili ilin yatırıma katkı oranı ve indirimli vergi oranı dikkate alınarak hesaplanır.

KVK’ nın 32/A maddesinin 4. fıkrası uyarınca tevsi yatırımlarda, elde edilen kazancın işletme bütünlüğü çerçevesinde ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespit edilebilmesi halinde, indirimli oran bu kazanca uygulanır. Kazancın ayrı bir şekilde tespit edilememesi halinde ise indirimli oran uygulanacak kazanç, yapılan tevsi yatırım tutarının, dönem sonunda kurumun aktifine kayıtlı bulunan toplam sabit kıymet tutarına (devam eden yatırımlara ait tutarlar da dahil) oranlanması suretiyle belirlenir. Bu hesaplama sırasında işletme aktifinde yer alan sabit kıymetlerin kayıtlı değeri, yeniden değerlenmiş tutarları ile dikkate alınacaktır.

Tevsi yatırımlarda yeni yatırımdan elde edilen kazancın ayrı olarak tespit edilmesi halinde dahi, indirim ve istisnalar nedeniyle kurumlar vergisinin farklılaştığı durumlarda, indirimli kurumlar vergisi uygulanacak kazancın toplam kazanca oranının bulunması, indirim ve istisnalardan sonra kalan kazanca bu oran uygulanarak indirimli kurumlar vergisi uygulanacak kazanç kısmının tespit edilmesi gerekmektedir. Aksi halde indirim ve istisnalar nedeniyle indirimli kurumlar vergisi uygulanacak kazançtan daha düşük tutarda kurumlar vergisi matrahı ortaya çıkabilecektir.

Diğer taraftan işletmenin toplam sabit kıymetlerinden ne anlaşılması gerektiği konusunda uygulamada tereddüt oluşabilecektir. Sabit kıymet türünde olduğu kadar sabit kıymetlerin maliyetlerinin oluşumunda da tereddütler yaşanabilecektir. Bu konuda farklı tebliğ ve sirkülerlerde kısmi açıklama bulunsa dahi konunun Gelir İdaresi tarafından ayrı ve bütüncül bir açıklama ile açıklığa kavuşturulmasında fayda mülahaza etmekteyiz. Bu açıklamaya teşvik kapsamında değerlendirilecek yatırım harcamalarının hangi kalemlerden oluşacağı ve yatırımdan elde edilen kazançtan ne anlaşılması gerektiği (kazanca bağlı faiz, vade farkı, kur farkı gibi gelir elde edilmesi) konularının da dahil edilmesi gerekmektedir.

KVK’ nın 32/A maddesine göre; yatırıma katkı ve vergi oranı farklı illerde aynı mükellef tarafından yapılan yatırımlarda, toplam yatırımın her bir ile isabet eden oranına göre ilgili ilin yatırıma katkı oranı ve indirimli vergi oranı uygulanacaktır.

İndirimli vergi oranı uygulamasına yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçtiği geçici vergi döneminde başlanır. Ancak yatırıma katkı tutarının ne kadarının kullanıldığına ilişkin hesaplamada, geçici vergi dönemlerinde yapılan indirimli geçici vergi oranı nedeniyle yapılan vergi indirimleri dikkate alınmaz, sadece yıllık gelir veya kurumlar vergisi indirimleri dikkate alınır. Çünkü geçici vergi, gelir veya kurumlar vergisinin hesaplandığı dönemde ödenecek vergiden mahsup edilmektedir. Geçici vergi döneminden itibaren vergi indirimi uygulanmasının nedeni de gelir veya kurumlar vergisinde yapılacak indirimi temin etmektir.

Yatırıma katkı tutarına ulaşıldığı dönem itibariyle söz konusu yatırıma ilişkin indirimli vergi oranı uygulaması sona erecektir. Bu dönemde yatırım katkı tutarına ulaşıldıktan sonra hesaplamada yürürlükteki normal kurumlar vergisi oranı dikkate alınacaktır.

KVK’ nın 32/A maddesinin 5. fıkrası uyarınca hesap dönemi itibariyle maddede belirtilen (ve Bakanlar Kurulu’nca tespit edilen) şartların sağlanamadığının tespit edilmesi halinde, uygulama son bulacak, indirimli vergi oranı uygulanması nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler, söz konusu vergilendirme döneminde vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil olunacaktır.

KVK’ nın 32/A maddesinin 6 ve 7. fıkralarında düzenlendiği üzere yatırımın, faaliyete geçmesinden önce mükellef tarafından devredilmesi halinde, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla indirimli vergi oranından devralan kurum yararlanır. İndirimli vergi uygulaması, yatırımın kısmen veya tamamen isletmeye geçilmesinden itibaren uygulanabileceğinden, yatırımları faaliyete geçmeden devreden yönünden indirimli vergi uygulaması söz konusu olmayacaktır. Yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçmesinden sonra devri halinde ise, indirimli vergi oranından devir tarihine kadar devreden, devir tarihinden sonra ise devralan mükellef, maddede belirtilen koşulları yerine getirmek kaydıyla yatırıma katkı tutarına ulaşılmasına kadar yararlanmaya devam eder.

Yatırım tamamlama vizesi yapılmış teşvik belgesi kapsamındaki makine ve teçhizatın, devir, satış, ihraç veya kiralanması, söz konusu yatırım mallarının temininden itibaren beş yıl geçmiş olması halinde mümkündür. Ancak, söz konusu satışların işletmenin asgari beş yıl süre ile faaliyette bulunmasını engellemeyecek nitelikte olması gerekir.

Tamamlama vizesi yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın beş yılını doldurmamış makine ve teçhizatın yatırımın bütünlüğünün bozulmaması kaydıyla veya bütünü ile birlikte:

● Teşvik belgeli bir başka yatırım için devri,

● Teşvik belgesi olmayan bir başka yatırımcıya satışı,

● İhracı,

● Kiralanması

Hazine Müsteşarlığı’nın iznine tabidir.

Tamamlama vizesi yapılmamış veya tamamlama vizesi yapılmış olmakla birlikte beş yılını doldurmamış makine ve teçhizata satış izni verilebilmesi için Müsteşarlıkça yatırımın bütünlüğünün bozulmaması şartı aranır. Bu tür durumlarda satış izni verilen makine ve teçhizata uygulanan destekler tahsil edilmez. Ancak, yatırımcının teşvik belgesinin satış iznini müteakip diğer nedenlerle iptali hâlinde, izin verilen makine ve teçhizata uygulanan destekler de ilgili mevzuatı çerçevesinde kısmen veya tamamen geri alınır.

Örnek-1: (A) kurumu 50.000.000 TL tutarlı teşvik belgeli yatırım yapma kararı almıştır. Yatırımın yapıldığı bölge ve sektöre ilişkin yatırıma katkı oranının % 40, kurumlar vergisi indirim oranının ise % 50 olarak belirlendiğini varsayalım. Bu verilere göre A kurumunun söz konusu yatırımına Devlet tarafından yapılacak katkı tutarı (50.000.000 x % 40 =) 20.000.000 TL olacaktır. Yatırımın 20.000.000 TL’lik kısmı, Devlet tarafından kurumun bu yatırımdan elde edeceği kazançlardan bu tutarda az vergi tahsilatı yapılmak suretiyle desteklenecektir.

Devletin yatırım desteği bu yatırımlardan elde edilecek olan kazanca kurumlar vergisi oranının % 50 indirimli yani % 20 yerine [% 20 - (% 20 x % 50) =] % 10 olarak uygulanması suretiyle sağlanacaktır. Bu çerçevede kurumun söz konusu katkı tutarının tamamından yararlanması, anılan yatırımdan 200.000.000 TL kazanç elde edilmesiyle gerçekleşebilecektir. Bu tutarda kazanç elde edilmeden anılan yatırıma ilişkin KVK’nın 32/A maddesinde düzenlenen devlet desteğinden tam olarak yararlanılamayacaktır.

Yatırımcı kurumun, yatırımın faaliyete geçtiği 2010 yılı 4. geçici vergi döneminde 20.000.000 TL ve 2010 yılında 32.000.000 TL kazanç elde ettiğini ve bu kazancın tamamının kurumlar vergisi matrahı olduğunu varsayalım. Bu durumda indirimli kurumlar vergisi aşağıdaki gibi uygulanacaktır.

Geçici Vergi Beyanı:

Geçici Vergi Matrahı........................................................... 20.000.000 TL

Hesaplanacak Geçici Vergi (% 10)......................................    2.000.000 TL

Ödenecek Geçici Vergi......................................................... 2.000.000 TL

Kurumlar Vergisi Beyanı:

Kurumlar Vergisi Matrahı.................................................. 32.000.000 TL

Hesaplanacak Kurumlar Vergisi (% 10).............................      3.200.000 TL

Mahsup Edilecek Geçici Vergi............................................     2.000.000 TL

Ödenecek Kurumlar Vergisi................................................    1.200.000 TL

Yatırım Katkı Tutarının İzlenmesi:

Cari Dönemde Kullanılan Katkı Tutarı [32.000.000 x (%20-%10=)0,1=]  3.200.000 TL

İzleyen Dönemlerde Kullanılacak Katkı Tutarı (20.000.000 - 3.200.000=) 16.800.000 TL

Örnek-2: KVK’nın 32/A maddesine göre; yatırıma katkı ve vergi oranı farklı illerde aynı mükellef tarafından yapılan yatırımlarda, toplam yatırımın her bir ile isabet eden oranına göre ilgili ilin yatırıma katkı oranı ve indirimli vergi oranı uygulanacaktır. Örnek 1’deki kurumun anılan yatırımının 30.000.000 TL’lik kısmını (D) ilinde kalan 20.000.000 TL’lik kısmı ise (E) ilinde yaptığını varsayalım. Kurum yatırıma ilişkin üretim faaliyetini (D) ilinde montaj faaliyetini ise (E) ilinde yapmayı planlamaktadır.

Bakanlar Kurulu tarafından (D) ve (E) illeri için belirlenen yatırıma katkı oranları ve kurumlar vergisi indirim oranlarının aşağıdaki gibi olduğunu kabul edelim.

Bu verilere göre yatırımdan elde edilecek kazanca uygulanacak kurumlar vergisi oranı ve yatırıma katkı tutarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

Bu durumda yatırıma katkı tutarı, yatırımın 30.000.000 TL’lik kısmına (D) iline ait olan % 30 katkı oranı,  20.000.000 TL’lik kısmına da (E) iline ait olan % 40 katkı oranı uygulanarak hesaplanacaktır.

Toplam Yatırıma Katkı Tutarı; [(30.000.000x%30) + (20.000.000x% 40) =] 17.000.000 TL olarak hesaplanacaktır.

Yatırımcı kurum, yatırımın faaliyete geçtiği 2010 yılı 4. geçici vergi döneminde 20.000.000 TL ve 2010 yılında 32.000.000 TL tutarında kazanç elde etmişti. Bu kazancın tamamı kurumlar vergisi matrahıdır. Bu durumda indirimli kurumlar vergisi aşağıdaki gibi uygulanacaktır.

Geçici Vergi Beyanı:

Geçici Vergi Matrahı.......................................................... 20.000.000 TL

-D İline Ait Kazanç Kısmı (% 60)......................................... 12.000.000

-E İline Ait Kazanç Kısmı (% 40)............................................ 8.000.000

Hesaplanacak Geçici Vergi..................................................... 1.280.000 TL

-D İline İlişkin Kazanca Ait Vergi (12.000.000 x % 8=)...........      960.000

-E İline İlişkin Kazanca Ait Vergi (8.000.000 x % 4=)..............      320.000

Ödenecek Geçici Vergi......................................................       1.280.000 TL

Kurumlar Vergisi Beyanı:

Kurumlar Vergisi Matrahı..................................................      32.000.000 TL

-D İline Ait Kazanç Kısmı (% 60)........................................      19.200.000

-E İline Ait Kazanç Kısmı (% 40).........................................      12.800.000

Hesaplanacak Kurumlar Vergisi............................................       2.048.000 TL

-D İline İlişkin Kazanca Ait Vergi (19.200.000 x %8=)............        1.536.000

-E İline İlişkin Kazanca Ait Vergi (12.800.000 x %4=)...............         512.000

Mahsup Edilecek Geçici Vergi....................... .......................         1.280.000 TL

Ödenecek Kurumlar Vergisi..................................................            768.000 TL

Yatırım Katkı Tutarının İzlenmesi:

Cari Dönemde Kullanılan Katkı Tutarı [(19.200.000 x 0,12=) 2.304.000 + (12.800.000 x 0,16=)2.048.000=] 4.352.000 TL

İzleyen Dönemlerde Kullanılacak Katkı Tutarı (17.000.000 –4.352.000=) 12.648.000 TL

Örnek-3: Tevsi yatırımlarda; elde edilen kazancın işletme bütünlüğü çerçevesinde ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespit edilebilmesi halinde, indirimli oranın bu kazanca uygulanacağı; kazancın ayrı bir şekilde tespit edilememesi halinde ise indirimli oran uygulanacak kazancın, yapılan tevsi yatırım tutarının, dönem sonunda kurumun aktifine kayıtlı bulunan toplam sabit kıymet tutarına (devam eden yatırımlara ait tutarlar da dahil) oranlanması suretiyle belirleneceği belirtilmişti.

Tevsi yatırımlarda indirimli vergi uygulamasına ilişkin bir örnek verelim. Denizli ilinde makine imalatıyla uğraşan ve 2007 yılında kurulmuş olan (H) A.Ş’nin 2007 yılı sonu itibariyle bilanço aktifinde yer alan sabit kıymetleri aşağıdaki gibidir.

(H) A.Ş. üretim kapasitesini genişletmek amacıyla 2010 yılında teşvik belgesi kapsamında 9.000.000 TL tutarında ilave yatırım yapmış ve bu yatırım aynı yıl faaliyete geçmiştir. Kurum 2010 yılında toplam 8.000.000 TL kazanç elde etmiş, ancak; yatırımın bütünlük arz etmesi nedeniyle elde edilen kazanç ayrıştırılamamıştır.

(H) A.Ş.’nin 2010 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde indirim konusu yapabileceği 400.000 TL geçmiş yıl zararı, 600.000 TL iştirak kazancı istisnası bulunmaktadır. Kurumun cari yıla ilişkin mahsup edilecek geçici vergi tutarı 1.280.000 TL’dir.

(H) A.Ş.’nin, 2010 yılında teşvik belgesi kapsamında yaptığı 9.000.000 TL tutarındaki ilave yatırım dışında, sabit varlıkları sadece 2007 yılı sonu itibariyle aktifinde yer alan sabit kıymetlerden oluşmaktadır. Bu durumda, yukarıda da belirtildiği üzere, indirimli oran uygulanacak kazanç, yapılan tevsi yatırım tutarının, dönem sonunda kurumun aktifine kayıtlı bulunan toplam sabit kıymetlerin yeniden değerlenmiş tutarlarına oranlanması suretiyle belirlenecektir (Yeniden değerleme oranının, 2008 yılı için % 8, 2009 yılı için % 5 ve 2010 yılı için % 10 olduğu kabul edilecektir.).

Sabit Kıymetlerin 2008 Yılı Sonu Yeniden Değerlenmiş Tutarı................... 19.440.000 TL

(18.000.000 x (1,08) =)

Sabit Kıymetlerin 2009Yılı Sonu Yeniden Değerlenmiş Tutar..................... 20.412.000 TL

(19.440.000 x (1,05) =)

Sabit Kıymetlerin 2010 Yılı Sonu Yeniden Değerlenmiş Tutar.................... 22.453.320 TL

(20.412.000 x (1,10) =)

İndirimli Oran Uygulanacak Kazanç (Matrah)= Vergi Matrahı x (Tevsi Yatırım Tutarı / Dönem Sonu Toplam Sabit Kıymet Tutarı)

Dönem Toplam Vergi Matrahı= (8.000.000 – 400.000 – 600.000=) 7.000.000 TL

İndirimli Oran Uygulanacak Matrah {7.000.000 x [9.000.000 / (9.000.000 + 22.453.320)=0,2861] =} 2.002.700 TL

Normal Oran Uygulanacak Matrah (7.000.000 - 2.002.700 =) 4.997.300 TL olarak hesaplanacaktır.

Denizli ili teşvik uygulamasında II. bölgede yer aldığından bu yatırım için katkı oranı % 30, kurumlar vergisi indirim oranı da % 60’dır. Bu durumda;

-Yatırıma katkı tutarı (9.000.000 x % 30=) 2.700.000 TL olacaktır.

- Uygulanacak kurumlar vergisi oranı ise, [20-(20 x % 60)=] (20-12=) % 8 olmaktadır.

Kurumlar Vergisi Beyanı:

Kurumlar Vergisi Matrahı....................................................................... 7.000.000TL

Hesaplanacak Kurumlar Vergisi............................................................. 1.159.676 TL

- İndirimli Oranla Hesaplanan K. Vergisi (2.002.700 x % 8=)............ 160.216

- Normal Oranla Hesaplanan K. Vergisi (4.997.300 x % 20=)............ 999.460

Mahsup Edilecek Geçici Vergi.............................................. ................. 1.280.000 TL

ÖdenecekKurumlarVergisi......................................................................  ........ 0 TL

İade Edilecek Geçici Vergi....................................................................... 120.324 TL

Yatırım Katkı Tutarının İzlenmesi:

Cari Dönemde Kullanılan Katkı Tutarı (2.002.700 x 0,12=).......................... 240.324 TL

İzleyen Dönemlerde Kullanılacak Katkı Tutarı (2.700.000–240.324=)..  ...... 2.459.676 TL

Örnek-4: (G) A.Ş. teşvik belgesi kapsamında Kütahya’da 01.11.2009 tarihinde yatırıma başlamış ve söz konusu yatırımı 01.07.2010 tarihinde tamamlamıştır. (G) A.Ş. söz konusu yatırımdan 2010 yılında 4.000.000 TL kazanç elde etmiştir. (G) A.Ş.’nin söz konusu yatırıma ilişkin teşvik belgesi kapsamındaki toplam harcama tutarı ise 10.000.000 TL’dir.

Kütahya III. bölgede yer almaktadır. Bu il için, BKK uyarınca belirlenen yatırıma katkı oranı % 40, Kurumlar vergisi indirim oranı da % 80’dir. Bu durumda (G) A.Ş.’nin;

- Yararlanabileceği yatırıma katkı tutarı (10.000.000 x % 40=) 4.000.000 TL,

- Uygulayacağı indirimli kurumlar vergisi oranı ise, [20-(20 x % 80)=] (20-16=) % 4 olacaktır.

Kurumlar Vergisi Beyanı:

Kurumlar Vergisi Matrahı.......................................................... 4.000.000 TL

Hesaplanacak Kurumlar Vergisi (% 4)............................................ 160.000 TL

Mahsup Edilecek Geçici Vergi........................................................................................           0 TL

Ödenecek Kurumlar Vergisi.......................................................... 160.000 TL

Yatırım Katkı Tutarının İzlenmesi:

Cari Dönemde Kullanılan Katkı Tutarı (4.000.000 x 0,16=)......................... 640.000 TL

İzleyen Dönemlerde Kullanılacak Katkı Tutarı (4.000.000–640.000=)..........3.360.000 TL

(G) A.Ş.’nin söz konusu bu yatırımını 2011 yılının başında (M) kurumuna devrettiğini varsayalım. Bu durumda. (G) A.Ş. tarafından henüz yararlanılmayan yatırıma katkı tutarı olan 3.360.000 TL’den, devralan (M) kurumu tarafından yararlanılacaktır. (M) kurumu bu yatırımdan 2011 yılından itibaren elde edeceği kazançlara, yararlanılabilecek yatırım katkı tutarına ulaşılmasına kadar indirimli kurumlar vergisi oranını (% 4) uygulayabilecektir.

Katkı Tutarlarının Kayıtlarda İzlenmesi

Kurumun yararlanabileceği yatırım katkı tutar, her yıl yararlandığı yatırım katkı tutarı ve izleyen dönemde yararlanabileceği yatırım katkı tutarlarını kayıtlarında izlemesi gerekmektedir. Yatırım katkı tutarından beyanname üzerinde yararlanıldığı için kayıtlarda izlemenin Nazım Hesaplar aracılığıyla yapılması gerekmektedir.

Yatırım tamamlanıp yatırım toplam katkı tutarı hesaplandığında “Yararlanılacak Yatırım Katkı Tutarı Hesabı”, “Yatırım Katkı Tutarı Alacaklı Hesabı” hesaplarına karşılıklı olarak kaydedilecektir. Katkı tutarından yararlanıldığı dönemlerde yararlanılan tutarın “Yararlanılacak Yatırım Katkı Tutarı Hesabı”ndan çıkartılarak “Yararlanılan Yatırım Katkı Tutarı Hesabı”na kaydolunacaktır. Yatırım katkı tutarının tamamından yararlanılmasını müteakip “Yatırım Katkı Tutarı Alacaklı Hesabı” ile “Yararlanılan Yatırım Katkı Tutarı Hesabı” karşılıklı olarak kapatılacaktır.

Sema Küçük

*        Baş Hesap Uzmanı

(1)    5904 sayılı Kanunla 31.12.2010 tarihine kadar başlayan yatırımlar için oran %60 olarak dikkate alınır (Yürürlük: 03.07.2009).

(2)   5904 sayılı Kanunla 31.12.2010 tarihine kadar başlayan yatırımlar için oran %70 olarak dikkate alınır   (Yürürlük: 03.07.2009).

(G)   Yazının I. Bölümü İçin Bkz. Yaklaşım, Sayı: 209, Mayıs 2010, s. 94-99

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.