Mecliste görüşülmekte olan "torba kanun" tasarısının Vergi Usul Kanununu değiştiren hükümlerinin üzerinde duracağız.

1) Vergi incelemeleri

Tasarıyla Vergi Usul Kanunu'nda yapılması öngörülen düzenlemelerle;

- Vergi incelemeleri tam ve sınırlı inceleme olarak ayrılmakta, bu inceleme şekilleri tanımlanmakta ve incelemelerin inceleme ve denetim planlarına uygun olarak yapılması,

- Vergi incelemesine tabi tutulacakların, risk analizlerine dayanılarak seçimi,

- Mükelleflerin çeşitli kriterlere göre sınıflandırılarak, belirli periyotlar çerçevesinde tamamının incelenmesi,

- Vergi incelemelerinin belirli bir sürede tamamlanması,

- İnceleme elemanlarının kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülerlere uymaları zorunluluğu,

öngörülmektedir.

Görüldüğü üzere vergi incelemeleri belirli standartlara bağlanmak istenmektedir. Bu yönüyle öngörülen düzenlemeler olumludur.

Bu yolla "siyasi inceleme", "incelemelerin baskı amacı olarak kullanılması" ve "inceleme sürecine siyasi mücadele" vb eleştirilerin engellenmeye çalışıldığını düşünüyoruz.

Öte yandan, belirli bir periyotta bütün mükelleflerin incelenmesini öngören düzenleme, mevcut denetim kapasitesi ve tasarıyla yaratılmaya çalışılan ek denetim kapasitesi dikkate alındığında kolay görülmemektedir. Bu durumun denetim kalitesini düşürmemesi umulmaktadır.

Tasarıyla yapılmak istenen ve yukarıda özetlenen düzenlemelerden bir kısmı zaten uzun zamandır yapılan uygulamaları öngörmekte olup yeni uygulamalar getirmemektedir. Bu çerçevede örneğin, halen tam ve sınırlı incelemeler yapılmakta, incelenecek mükellefler de halen risk analizlerine dayanılarak belirlenmektedir.

2) Vergi incelemelerinin koordinasyonu

Tasarıyla vergi inceleme birimlerinin birleştirilmesi projesinden vazgeçildiği, bunun yerine vergi incelemelerini koordine etmek üzere bir Koordinasyon Kurulu oluşturulduğu görülmektedir.

Bilindiği kadar bu oluşum yeni olmayıp, Bakanlık bünyesinde oluşturulmuş bir Koordinasyon Kurulu zaten vardır ve bir süredir görev yapmaktadır.

Kurulun yasal bir zemine kavuşturulması olumlu olmakla birlikte önemli bir yenilik getirmeyecektir.

3) Yeni özelge sistemi ve özelgelerin hukuki sonuçları

Gelir İdaresi Başkanlığınca bir süre önce yapılan düzenlemeyle özelge başvurularının yerel teşkilata yapılması, Başkanlıkça onaylandıktan sonra da mükellefe yine yerel teşkilat tarafından verilmesi öngörülmüştür.

Bu düzenleme sonrasında özelge sistemi önemli ölçüde işlemez hale gelmiş, son zamanlarda özelge talepleri büyük ölçüde zamanında veya hiç cevaplanamamıştır.

Tasarıyla, Tebliğ ile oluşturulan ve işlemeyeceği anlaşılan yapının, çok fazla değiştirilmeden yasayla düzenlenmesi öngörülmektedir. Oluşturulmak istenen yapının hızlı ve etkin olarak çalışıp çalışmayacağı zamanla görülecektir.

Öte yandan, tasarıyla özelge talepleri için harç ödenmesi öngörülmektedir. Sermaye şirketlerinin özelge talepleri için öngörülen harç tutarı 2.000 liradır.

Tasarıyla özelge sistemi konusunda yapılmak istenen bir başka düzenleme de, özelgelerin ceza yanında faiz açısından da koruma sağlamasıdır.

4) Takdir Komisyonu'na sevk işleminin zamanaşımını durdurması

Vergi Usul Kanunu'nun 114. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulmasının zamanaşımını durduracağı yönündeki düzenleme, Anayasa Mahkemesinin 08.01.2010 tarihli resmi gazetede yayımlanan kararıyla iptal edilmiştir.

Tasarıda Anayasa mahkemesi kararı gerekçesi dikkate alınarak yeni bir düzenleme yapılmakta, Takdir Komisyonuna başvurulmasının zamanaşımı süresini en fazla bir yıl süreyle durdurması öngörülmektedir.

Tasarıda ayrıca, 01.01.2005 tarihinden önceki dönemlere ilişkin olarak, daha önce takdir komisyonuna gönderilmiş olup, takdir edilen matrah üzerinden 31.12.2012 tarihine kadar tarh ve tebliğ edilmeyen vergilerin zamanaşımına uğraması öngörülmektedir.

5) Elektronik ortamda tebliğ

Vergi Usul Kanunu'na eklenmesi öngörülen 107/A maddesiyle, elektronik ortamda tebliğ yapılabilmesine olanak sağlayan bir düzenleme yapılmakta, ayrıca Maliye Bakanlığına elektronik ortamda tebliğ ile ilgili gerekli altyapıyı kurma ve konuyla ilgili esas ve usulleri belirleme yetkisi verilmektedir.

6) Cezalar

Vergi Usul Kanunu'nun 353 ve mükerrer 353. maddelerinde yapılması öngörülen değişikliklerle;

- Belge basımı ile ilgili bildirim görevini tamamen veya kısmen yerine getirmeyen matbaa işletmecilerine bir takvim yılında kesilebilecek özel usulsüzlük cezası tutarı için üst sınır getirilmekte,

- Mükerrer 355. maddenin beşinci ve altıncı fıkralarında yer alan fiiller için öngörülen özel usulsüzlük cezaları, işlenen fiillerin ağırlığı ile orantılı olacak şekilde yeniden düzenlenmekte,

- Aynı maddenin dördüncü fıkrasının sonuna eklenen cümle ile de tahsilât ve ödemelerin bankalar, katılım bankaları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik edilmemesi durumunda kesilecek özel usulsüzlük cezasına ilişkin olarak takvim yılı bazında uygulanacak toplam ceza tutarı bakımından üst sınır getirilmektedir.

Zeki Gündüz

http://www.dunyagazetesi.com.tr/zeki-gunduz_50_0_yazar.html