Gümrük işlemlerinin çeşitliliği ve dayanak-uygulama mevzuatının genişliği dikkate alınırsa, teknik olarak ceza lamdan işlemleri bitirmek için çok dikkatli bir yol izlemek gerekiyor.

Dolaylı temsil suretiyle işlemleri yapan ve takip eden Gümrük Müşavirleri ve yardımcıları bu konularda uzmanlaşmış kişilerdir. Ancak; yine de idarelerce uygulanan cezaların çokluğu dikkat çekici boyuttadır.

Kuşkusuz, bir taraftan, gümrük işlemleri münasebetiyle konusu suç teşkil eden fiillerin tespiti halinde Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, Türk Ceza Yasası hükümleri çerçevesinde işlemler yapılırken, diğer taraftan usulsüz işlemler nedeniyle idari cezalar da söz konusu olabiliyor. Ki, bu usulsüzlük cezalarının çoğu işlem sahibi firmalara Gümrük Müşavirlerince intikal ettirilmeyebiliyor. Yani bir nevi tampon vazifesi de yapılmış oluyor. Ancak, usulsüzlük para cezalı bunlar tarafından ödense bile, işlem sahibi şirketlerin süreçten bir biçimde etkilenmeleri kaçınılmaz oluyor. En azından, risk değerlendirme ölçüleri içine girilmiş olunabilir. Bunun neticesinde firmanın incelemeye alınma ihtimalleri yükseliyor. Keza; usulsüzlük yaptığı tespit edilen şirketlerin karneleri bunlara ilişkin cezalarla dolarsa kendilerine sağlanan kolaylıklardan/basitleştirilmiş usullerden yararlanmaları da sınırlandırılabiliyor.

Durum böyle olunca, gümrük mevzuatına göre bu usulsüzlüklerin neler olduğuna ve cezalarının ne olduğuna bakmak gerekiyor.

Şöyle ki;

Gümrük Kanunun 239 maddesinde: "İthalat veya ihracat vergilerinden muaf eşyayı belirlenen gümrük kapıları dışında başka yerlerden izinsiz olarak ithal veya ihraç veya bunlara teşebbüs edenlerle, bu tür eşyayı gümrük işlemlerini yaptırmaksızın yurda sokanlar veya çıkaranlar ile buna teşebbüs edenlerden, söz konusu eşyanın ithalata konu olması halinde, CIF değerinin, ihracata konu olması halinde ise FOB değerinin onda biri oranında para cezası alınır." Denilmek suretiyle bir usulsüzlük ve cezası belirtilmiş oluyor.

Esasen en fazla usulsüzlük durumları ve cezaları aynı kanunun 241.maddesinde sayılmıştır.

Buna göre;

Bu Kanunda ayrı bir ceza tayin edilmiş haller saklı kalmak üzere, bu Kanuna ve bu Kanunda tanınan yetkilere dayanılarak çıkarılan ikincil düzenlemelerle getirilen hükümlere aykırı hareket edenlere söz konusu düzenlemelerde açıkça öngörülmüş olması kaydıyla altmış TL usulsüzlük cezası uygulanıyor.

Bu usulsüzlükler eskiden dağınık bir şekilde idi. Yeni yönetmeliğin önemli düzenlemelerinden biri de usulsüzlüklerin açıkça tanımlanmış olmasıdır. Cezaların mutlaka karşılığı olan usulsüzlüğü yansıtması gerekiyor. Ceza uygulanması gereken usulsüzlükler ise şu şekilde sıralanıyor.

1 Yükümlünün gümrük idarelerinin istediği bilgileri verme yükümlülüğünden kaçınması.

2 Taşıtların kontrolüne ilişkin hükümlere uyulmaması

3 Özet beyan iptali (yükümlünün hatasından kaynaklanması hali).

4 Beyanname iptali (yükümlünün hatasından kaynaklanması hali).

5 Beyannameye eklenmesi gereken belgelerin süresi içerisinde ibraz edilmemesi.

6 Navlun faturası veya sigorta poliçesinin beyan edilmemesi.

7 Faks fatura ile işlem yapılması halinde asıl faturanın beyannamenin tescil tarihinden itibaren 15 günlük sürede ibraz edilmemesi.

8 Gümrük beyannamesinin "İstatistiki Kıymet" kutusuna toplam fatura bedelinin ABD Doları cinsinden yazılmaması.

9 EUR.1, Form A, A.TR belgelerinin sonradan kontrol sonucunda mevcut olduklarının ancak beyanname ekinde olmadıklarının tespiti.

10 Yaygın Basitleştirilmiş Usul uygulamalarında süre ihlali.

11 Beyanın kontrolü sonucunda vergi farkı yaratmayan veya %5'i aşmayan vergi farkı yaratan durumların tespiti.

12 Varış gümrük idaresinde yapılan muayenede transit rejimine tabi eşyada bulunan eksikliğin yanlış veya eksik yüklemeden kaynaklandığının ispat edilmesi.

13 Varış gümrük idaresinde yapılan muayenede transit rejimine tabi eşyada fazlalık bulunması.

14 Transit beyannamesi kapsamında sevk edilen eşyanın varış gümrüğünde yapılan muayenesinde cins ve nevinin aynı miktarında fazlalık çıkması.

15 Mücbir sebepler ve zorunlu haller dışında TIR Karnesi ve transit beyannamesinde gümrük değişikliği.

16 İhracat işlemleri tamamlanmış transit eşyasının varış gümrük idaresinde yapılan muayenesinde miktar ve cinsinde %10'un altında kalan farklılık bulunması.

17 Antrepo rejimine ilişkin beyannamede eşyanın farklı bir G.T.İ.P de beyan edildiğinin tespiti.

18 Rafinerilerde yapılan yıl sonu muvazene işlemlerinde mücbir sebebe dayanmayan farklılık bulunması.

19 Dahilde İşleme İzni kapsamında ihracı öngörülen işlem görmüş ürüne ait ihracat beyannamesinin tescilinden sonra gerekli bilgi ve belgeler ibraz edilmek suretiyle revize talebinde bulunulması.

20 Dahilde İşleme İzni taahhüt hesabının kapatılması başvurusu için öngörülen sürenin ihlali.

21 Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında işlem gören gümrük beyannamesi satır kodu değişiklikleri.

22 Dahilde İşleme İzin süresi bitiminden sonra ancak proje süresi içerisinde yapılan ek süre müracaatlarında izin süresinin proje süresine göre uzatılması.

23 Geçici ithalata konu eşyanın Geçici İthalat Rejimi İzin Talep Formunda belirtilen gümrük idaresinden farklı bir gümrük idaresinden ihracı.

24 Boş giriş yapan yabancı plakalı ticari araçların (TIR) sevk edildikleri gümrük idareleri dışından yük alarak işlem yaptırmaları.

25 Geçici ithal edilen ambalajlar için beyan yükümlülüğüne uyulmaması.

26 Geçici ihracat eşyasının, üç yıllık süre ile varsa gümrükçe verilen ek süreler bitiminde geri getirilmediğinin tespit edilmesi.

27 Geçici ihracatın süresini aşarak kesin ihracata dönüştürülmesi.

28 Gümrük Statü Belgesinde düzeltme yapılması.

29 Serbest bölgeye eşya girişinde bilgilerin envanter defterlerine süresi içinde işlenmemesi.

30 İhracat hükmünde teslim edilen akaryakıt ve kumanya için düzenlenen gümrük beyannamesinin öngörülen süreyi aşarak verilmesi.

31 Gümrük müşavir yardımcılarının ayrılış bildirimlerinin öngörülen sürede yapılmaması.

32 Gümrük müşavirlerinin süresi içinde bilgilerini güncellememesi.

33 Firma dosyası değişikliği ve diğer haller için öngörülen beyanların süresinde yapılmaması.

34 Götürü teminattan yararlanma yükümlülüklerinin süresi içinde yerine getirilmemesi.

35 Götürü teminattan yararlanan yükümlülerin süresi içinde teminatını güncellenmemesi.

36 Tır Tebliğinde belirtilen hususlara uyulmaması

37 Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği mevzuatında belirtilen hususlara uyulmaması

İki kat usulsüzlük cezası uygulanacak haller

a) Kanunun 6 ve 7'nci maddelerine göre, gümrük idarelerince verilen kararlara dayanak oluşturan belge ve bilgilerin, ilgili kişiler tarafından yanlış olarak verilmesi,

b) Vergi kaybı doğurmamasına karşın, 24'üncü maddeye göre birbirleriyle ilişkisi bulunan kişiler arasında bir satış işlemi olması ve bu ilişkinin beyan edilmemesi,

c) Yabancı limanlardan gelen veya Türkiye Gümrük Bölgesinden yabancı limanlara giden gemilerin geliş ve gidişlerinde yönetmelikle belirlenecek süreler içerisinde donatan veya işleten veya acentesi tarafından gümrük idaresine bilgi verilmemesi,

d) 35/A maddesine göre özet beyan veya özet beyan olarak kullanılan ticari veya resmi belgenin süresi içinde verilmemesi,

e) Türkiye Gümrük Bölgesinde karayoluyla transit eşya taşıyan taşıt araçlarının 91 inci maddeye göre verilen süreleri yirmi dört saate kadar aşması,

f) Gümrük antrepolarının 93'üncü maddenin 3'üncü fıkrasında belirtilen teknik donanımlarında noksanlık bulunması,

g) Gümrük antrepo rejimine tabi tutulan eşyanın, antrepolara konuldukları tarihte işleticiler tarafından kayıtlara geçirilmemesi,

h) Dâhilde işleme rejimi ve gümrük kontrolü altında işleme rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşyanın izin verilen süresinin bitimini takiben bir ay içerisinde rejimin gerektirdiği işlemlerinin bitirilmesi, yeniden ihracı veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması,

ı) Geçici olarak Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıkarılan eşyanın verilen süreyi aştıktan sonra geri getirilmesi,

j) Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ihraç eşyasının yapılan beyan ve eki belgelere göre miktar veya cinsinde %10'dan fazla farklılık çıkması,

k) Serbest bölgelerde çalışan veya buralara giren ve çıkan kişilerin bu Kanunla konulmuş kurallara uymaması,

l) Geçici ithalat rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşyanın verilen sürenin bitimini takiben bir ay içerisinde yeniden ihraç edilmesi veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması,

m) Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın gümrük idaresine bilgi verilmeden, ancak süresi içerisinde Türkiye Gümrük Bölgesinin dışına çıkarıldığının kabul edilebilir belgelerle kanıtlanması.

Dört kat usulsüzlük cezası uygulanacak haller

a) Bir kişinin 5'inci madde hükümlerine göre geçerli bir temsil yetkisi olmadığı halde başka bir kişi adına veya hesabına gümrük idarelerinde iş takip etmesi,

b) 34'üncü maddenin 2'nci fıkrası hükümlerinin aksine, karayolu taşıtlarının gümrük idaresinin izni olmadan yük veya yolcu alarak yoluna devam etmesi,

c) 45'inci maddenin birinci fıkra hükümlerine aykırı olarak taşıtlardan eşya boşaltılması, özet beyan veya özet beyan olarak kullanılan ticari ve resmi belgelerde kayıtlı eşyanın cinsinin yanlış beyan edilmesi veya kapların türleri ile üzerlerinde kayıtlı numara ve işaretlerin özet beyan kayıtlarına uygun olmaması,

d) Türkiye gümrük bölgesinde karayoluyla transit eşya taşıyan taşıt araçlarının 91'inci maddeye göre verilen süreleri kırk sekiz saate kadar aşması,

e) Genel antrepo ve serbest bölgelere getirilen parlayıcı, patlayıcı veya bir arada bulundukları eşya için tehlikeli olan ya da korunmaları özel düzenek ve yapılara gerek gösteren eşyanın 94 ve 154'üncü madde hükümlerine aykırı olarak genel amaçlı eşya konulan yerlerde depolanması,

f) Gümrük antrepolarında bulunan eşyanın gümrük idarelerinin izni olmaksızın 102'nci maddede belirtilen elleçlemelere tabi tutulması,

g) Geçici ithalat rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşyanın verilen sürenin bitimini takiben iki ayı aşmayan sürede yeniden ihraç edilmesi veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması,

h) Dâhilde işleme rejimi ve gümrük kontrolü altında işleme rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşyanın izin verilen süresinin bitimini takiben iki ayı aşmayan süre içerisinde rejimin gerektirdiği işlemlerinin bitirilmesi, yeniden ihracı veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması,

ı) 11'inci madde hükmüne göre kendilerinden yazılı olarak bilgi ve belge istenilmesine rağmen bilgi ve belgelerin ibraz edilmemesi.

Altı Kat Usulsüzlük Cezası Uygulanacak Haller

a) Türkiye Gümrük Bölgesinde karayoluyla transit eşya taşıyan taşıt araçlarının 91 inci maddeye göre verilen süreleri yetmiş iki saate kadar aşması,

b) Geçici ithalat rejimi kapsamında Türkiye gümrük bölgesine getirilen taşıtlara verilen sürenin bitimini takiben üç ayı aşmayan sürede yeniden ihraç edilmesi veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması.

Sekiz kat usulsüzlük cezası uygulanacak haller

a) 34'üncü maddenin 3'üncü fıkrası hükümlerinin aksine, Türkiye gümrük bölgesine giren gemilerin rota değiştirmesi, yolda durması, başka gemilerle temas etmesi, gümrük gözetimi yapılması için yol kesmemesi veya gümrük idaresi bulunmayan yerlere yanaşması,

b) Taşıt araçlarının 33'üncü ve 91'inci maddede belirtilen önceden belirlenmiş yollar dışında seyretmesi,

c) Türkiye gümrük bölgesinde karayoluyla transit eşya taşıyan taşıt araçlarının 91'inci maddeye göre verilen süreleri yetmiş iki saatten daha fazla bir süre ile aşması.

d) 13 üncü maddede belirtilen belgelerin beş yıl süreyle saklanmaması.

Netice olarak, nelerin usulsüzlük olarak kabul edildiği başından itibaren bilinirse, para cezalarına muhatap o kadar azalmış olur. Şirketlerin, zorlukla elde ettikleri hakların ve kolaylıkların basit sorunlar yüzünden heba olması önlenmiş olur.


Hasan AKDOĞAN / Emekli Gümrük Başkontrolörü

http://www.dunyagazetesi.com.tr/gumrukte-usulsuzluk-sayilan-...?