Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararı sebebiyle yürürlük tarihi bir yıl ertelenen Sosyal Güvenlik Reformu'nun yeni hali bu hafta Meclis'te görüşülmeye başlanacak. Yüksek mahkemenin iptal gerekçeleri göze alınarak yeniden düzenlenen reformun 1 Ocak 2008'den önce kanunlaşması bekleniyor. Yasanın nisan ya da mayısta yürürlüğe girmesi öngörülüyor. Çalışma hayatında köklü değişiklikler öngören düzenleme, işçi, esnaf, memur ayrımı gözetmeksizin evlenme parası, emzirme ödeneği ve cenaze yardımını artırıyor. Ancak reformun yeni hali, veto yiyen düzenlemeye göre artış oranlarını büyük oranda düşürüyor. Reformla birlikte halen bir kereliğine SSK'da 50, Emekli Sandığı'nda 120 yeni lira olarak verilen emzirme yardımı, 6 ay boyunca her ay için asgari ücretin 10'da biri olarak ödenecek. Bu rakam şu an için 58,5 YTL'ye denk geliyor. Reformun ilk halinde ise emzirme yardımı 6 ay için asgari ücretin üçte biri olarak öngörülüyordu. Yeni yasa, esnaf için de emzirme yardımı getiriyor. Yürürlükteki düzenlemede Bağ-Kur'lu emzirme yardımı alamıyor.

Reform, sosyal güvenlik açıklarını azaltmayı amaçlamasının yanı sıra sigorta kapsamındaki herkesi tek çatı altında toplayacak. 18 yaş altındaki herkese şartsız sağlık güvencesi getirecek yasa, işçi, memur ve esnaf arasında her anlamda eşitlik hedefliyor. Yaklaşık 55 milyon vatandaşı ilgilendiren Sosyal Güvenlik Reformu'na göre prim borcu olan işverenler teşvik alamayacak. Bu düzenlemenin prim tahsilatında önemli artış sağlaması bekleniyor. Meclis'e gelecek olan reformu hayatı geçirmesini gerektiren en önemli sebep sosyal güvenlik açıkları. 2006'da 26,4 milyar YTL olan açıklar, 2007'de 29 milyar yeni lirayı bulacak. Milli gelire oranı yüzde 5'e yükselen açıklar, bütçenin de en büyük karadeliğini oluşturuyor. Genç nüfusuna rağmen bir emekliyi kaç çalışanın finanse ettiğini ortaya koyan aktif-pasif dengesi de son derece bozuk. Bir emekliyi 4 çalışanın finanse etmesi gerekirken bu oran Türkiye'de bir emekliye 2 çalışan şeklinde. Reform, bütçe açıklarını azaltmak ve aktif-pasif dengesini düzenlemek amacıyla emekli yaşını kademeli olarak yükseltecek. Buna göre ilk kez sigortalı olacak kadınlarda 58, erkeklerse 60 yaşında ve en az 9 bin gün prim ödeme şartıyla emekli olabilecek. Emeklilik yaşı, 2036'dan sonra kademeli olarak artırılarak 2048'de 65'e yükseltilecek.

Reformun en önemli getirilerinden biri, Genel Sağlık Sigortası'nın başlayacak olması. Yeni kanunla herkes zorunlu sigorta kapsamına alınacak. Geliri asgari ücretin üçte birinden az olan kişiler, işsizlik maaşı alanlar ve hiçbir geliri bulunmayanlar sağlık hizmetlerinden ücretsiz faydalanacak. Böylece anne ve babası prim ödemese bile 18 yaşından küçüklere ücretsiz tedavi imkanı getiriliyor. Bütün çocuklar ve gençler sadece nüfus cüzdanı ile her türlü sağlık yardımı alabilecekler. Anayasa Mahkemesi tarafından bazı maddeleri iptal edildiği için yürürlük tarihi bir yıl ertelenen reform, iptal gerekçelerini karşılayabilmek için 'yeni memur-eski memur' ayrımı getiriyor. Anayasa Mahkemesi'nin kamu görevlilerinin diğer çalışanlardan farklı bir statüye sahip olduklarına karar vermesinin ardından yeniden düzenlenen yasa, bu gerekçeyi yeni işe başlayacak memurları kapsama alıp eski memurları kapsam dışı bırakarak çözmeye çalışıyor. Böylece halen çalışan memurlar kapsam dışı bırakılmış oldu. Yeni işe başlayacak olanlar ise yeni düzenlemeye tabi olacak.

Sosyal Güvenlik Reformu, cenaze yardımlarını eşitliyor. SSK'da 223, Bağ-Kur'da 185 ve Emekli Sandığı'nda 850 yeni lira olan cenaze yardımları herkes için asgari ücretin iki katı olarak düzenleniyor. Evlenme yardımları ise yine herkes için aylık gelirin bir yıllık tutarı olarak belirlendi. Mevcut kanunlar, esnaf çocukları için evlenme yardımı öngörmüyor. Kanunla kız çocukların yanı sıra dul eşlere evlenme yardımı getiriliyor. Ayrıca bundan böyle Bağ-Kur'lular da SSK'lılar için geçerli olan geçici iş göremezlik gelirinden faydalanabilecek. Bütün sigortalılar uğrayacakları iş kazası sonrası iş göremedikleri sürelerde ve hastanelerde tedavi için kaldıkları dönemde günlük kazancının beşte üçü oranında geçici iş göremezlik geliri alabilecekler.

Reform, işçi, memur ve esnafa maaş bağlanma oranlarını yeniden düzenliyor. Halen SSK ve Bağ-Kur'da yüzde 2,6, Emekli Sandığı'nda yüzde 3 olan aylık bağlama oranı, işçi, memur ve esnaf için 2007-2015 arasında yüzde 2,5, 2016'dan itibaren yüzde 2 olacak. Bu maddenin Anayasa Mahkemesi'nin iptal gerekçelerinden birini oluşturması sebebiyle de sistemdeki memurlar kapsam dışı bırakılıp yeni işe başlayacak memurlar yasa kapsamına alınacak. Bu madde, emekli maaşlarının düşeceği tartışmasını da beraberinde getiriyor. Ancak yeni kanun, emekli olacak herkesin sistemde daha fazla kalmasını öngördüğü için yatırılan prim miktarının artmasına paralel olarak emekli aylıkları yükselecek. Öte yandan yeni yasa, maaş bağlanırken çalışılan yılların ortalaması dikkate alınarak emekli maaşı bağlanması sistemini getiriyor. Bu düzenlemeyle memurların emekliliğe kısa bir süre kala bir üst göreve atanıp yüksek emekli maaşı alması önleniyor.

Reformun son hali, ölüm maaşı bağlanmasını 1.800 gün prim ödenmiş olma şartına bağlıyor. Yasanın ilk halinde ise bu madde, 5 yıl sigortalılık süresi ve 900 gün prim ödenmesi şeklindeydi. Yeni paket ayrıca evlenen malul kızların yetim aylığının kesilmesini öngörüyor. Halen geçerli olan uygulamaya göre, bu çocuklar hastalık sigortasından ve ölüm aylığından faydalanabilmekte.

Gazetecilere yıpranma payı yok

Sosyal Güvenlik Reformu'nun yeni halinde fiilî hizmet zamlarına ilişkin önemli değişiklikler yapıldı. 'Yıpranma payı' olarak bilinen fiilî hizmet zammı, gazeteciler, postacılar, hava yollarının uçucu personeli, lokomotif makinistleri, infaz koruma memurları, Devlet Tiyatrosu sanatçıları için kaldırılıyor. Subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşlar, emniyet görevlileri ile MİT mensupları ile yeraltı işlerinde çalışanların fiilî hizmet zammı, mevcut haliyle korunuyor. Cam, cıva, çimento, kok, alüminyum, demir-çelik, döküm, asit fabrikaları gibi işyerlerindeki riskli işlerde çalışanlar için de fiilî hizmet süresi zammı uygulanmasına devam edilecek. Ancak bu iş kollarında fiilî hizmet zammı 90 günden 60 güne indiriliyor. İtfaiye çalışanları da yıpranma payı alacak.

Sosyal güvenlik, yaz boz tahtası gibi

Türkiye'nin sosyal güvenlik kanunları, en fazla değiştirilen metinler olma özelliğini elinde tutuyor. Cumhuriyet kurulduğundan beri bu kanunlarda 200'ün üzerinde değişiklik yapıldı. Değişikliklerin en önemlisi ise 1992'de Süleyman Demirel'in başbakanlığı döneminde gerçekleştirildi. Emeklilik yaşı, kadınlarda 38'e, erkeklerde ise 45'e indirildi. Bu tarihe kadar açık vermeyen SSK, değişikliğin ertesi yılı açık vermeye başladı. Daha sonra açıklar katlanarak büyüdü. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanı Birol Aydemir, 1997'den 2006 sonuna kadar güvenlik açığının 687 milyar yeni liraya ulaştığını ifade ediyor. Geçen yıl kamu toplam borç stokunun 363 milyar yeni lira olduğuna işaret eden Aydemir, "Yani biz neredeyse kamu borç stokunun 2 katına yakın bir sosyal güvenlik açığı vermişiz. Milli gelirden daha fazla açık

http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=616763vermişiz." diyor.