Türkiye yılın ilk dört ayında 80.2 milyar liralık ithalat yaptı. Dört aydaki ithalat, geçen yılın aynı dönemindeki 64 milyara göre yüzde 25 artış gösterdi. Hemen belirtelim; TL cinsinden verdiğimiz ithalat rakamları, ortalama kurdan yola çıkarak bizim hesapladığımız rakamlar değil. Bunlar, TÜİK tarafından hesaplanan ve ilan edilen rakamlar.

İthalat dört ayda dolar cinsinden yaklaşık yüzde 37 artarken, TL cinsinden olan artışının yüzde 25'te kalması, TL'nin değer kazandığının bir göstergesi.

İthalde alınan vergide baz, doğal olarak ithalatın TL karşılığı. Yani dış ticaret vergilerinin, ithalata konu malın TL bedeli üzerinden ödenmesi gerekiyor. Türk parasının değer kazanması ve bu sayede ithalatın TL cinsinden ucuzlaması, ithalatçının daha az vergi ödemesi gibi bir sonuç doğuruyor. Ama nasıl oluyor da bu durum bazı rakamlara çok farklı yansıyor?

İlk dört ayda ithalatın TL bazında yüzde 25 arttığını belirttik. Peki bu dönemde ithalde alınan KDV ne kadar artmıştır dersiniz… Tam yüzde 58, yani ithalat artışına tur bindirmiş… Geçen yıl dört ayda 6.7 milyar lira olan ithalde alınan KDV, bu yıl 10.6 milyar liraya çıkmış.

İthalat yüzde 25 artıyor, ama ithalde alınan KDV yüzde 58 artıyor. İthalde alınan KDV'nin ithalata oranı da yüzde 10.5'ten yüzde 13.2'ye çıkıyor. Bütün bunların bir izahı olmalı, ama nasıl?

Deniliyor ki, ithalatta verginin vergisi alınıyor. Yani ithal malın bedeline önce ÖTV ekleniyor, sonra mal bedeli ve ÖTV'nin toplamından oluşan yeni matraha KDV uygulanıyor, böylece ithalattaki artışla KDV'deki artış oranı arasındaki makas açılıyor. Doğru; ama bu uygulama bu yıla özgü değil ki, geçen yıl da aynı uygulama vardı.

Deniliyor ki, referans fiyat uygulaması böyle bir farkın doğmasına yol açıyor. Doğru, ama referans fiyat uygulaması da yeni değil.

Deniliyor ki, KDV'si yüksek ürün ithalatında artış var. Belki; ama aradaki farkı bu şekilde izah etmek pek mümkün görünmüyor. Ayrıca, tüketim malları ithalatında dört ayda ortaya çıkan dolar bazındaki artışın oranı yalnızca yüzde 13. Yani toplamdaki yüzde 37'lik artışa göre çok düşük bir artış söz konusu.

Ayrıca, KDV'den muaf ithalat var. Bu ithalat, toplam KDV tahsilatını aşağı çekecek bir etki yaratıyor. Yatırım malı ithalatında dört ayda ortaya çıkan artış yüzde 14 dolayında.

Yani, KDV'yi yukarı çekecek öyle çok güçlü etken yok. Hal böyleyken, ithalatın yüzde 25 arttığı bir dönemde ithalde alınan KDV nasıl oluyor da yüzde 58 artıyor? Hele hele ilk iki ayda fark öylesine açılmış ki… Ocakta ithalat yüzde 15.5 artmış, KDV artışı yüzde 82'ye ulaşmış. Şubat'ta ithalat yüzde 18.8 artarken KDV artışı yüzde 55'i bulmuş.

İthalde alınan KDV'de ortaya çıkan bu tabloyu izah edebilen çıkmadı. Şimdi tüm gözler Maliye'de. Bakanlık'tan kamuoyunu tatmin edecek bir açıklama bekleniyor.

Alaattin Aktaş

http://www.dunyagazetesi.com.tr/alaattin-aktas_30_0_yazar.ht...