Soru: H.Yalçın-Son günlerde SSK’dan eksik günler nedeniyle idari para cezası aldık. İki defa üst üste ceza geldi. Bazen ek-8 belgesi vermeyi unutuyoruz. Puantaj kayıtlarımızı sonradan vermemize rağmen ceza uyguladılar. Dava açmamızı önerir misiniz? Uygulama hakkında açıklayıcı bilgi vermenizi istiyoruz...

Öncelikle okuyucumuzun çok uzun olan sorusunu özetleyerek buraya aldığımızı belirtmeliyim.

Sosyal Sigortalar Kanununa göre, sigortalıların Kuruma, her ay için 30 gün üzerinden bildirilmeleri gerekir. SSK uygulamasında her ay 30 gün ve yıl 360 gün olarak kabul edilmektedir. Hayatın olağan akışı içinde bir işçinin sürekli olarak aylık 30 gün çalışması her zaman mümkün olmayabilir. Hastalık, iş kazası, ücretsiz izin, devamsızlık, yarım günlü çalışma veya sözleşmeye dayalı kısmi çalışma gibi bazı durumlarda sigortalıların 30 günden eksik, çalıştıkları gün sayıları kadar Kuruma bildirim yapılır. Bu türden olan uygulamalar eksik gün bildirimi olarak adlandırılmaktadır.

Bir kişinin iş yerinde yukarıda sayılan sebeplerle veya daha başka nedenlerle her ay 30 gün sürekli olarak çalışamayacağı kabul edilmekle birlikte, kanun koyucu uygulamanın kötüye kullanılmasını önlemek için eksik gün bildirimini belirli kurallara bağlamıştır. Gerçekten, Sosyal Sigortalar Kanununun 79’uncu maddesine göre;

“Ay içinde bazı işgünlerinde çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların otuz günden az çalıştıklarını açıklayan bilgi ve belgelerin işverence prim bildirgelerine eklenmesi şarttır. Sigortalıların otuz günden az çalıştığını gösteren bilgi ve belgelerin Kuruma verilmemesi veya verilen bilgi ve belgelerin Kurumca geçerli sayılmaması halinde, otuz günden az bildirilen sürelere ait primler Kurumca re’sen tahakkuk ettirilerek 80’inci madde hükümlerine göre tahsil olunur.”

Eksik gün sebebi süresinde bildirilmeli
Sigortalıların çalışmadıkları günlerin SSK’ya bildirilmesi ile ilgili Kanunda yapılan bu düzenleme Yönetmelik ve genelgelerle detaylandırılmıştır. Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ve Genelgeler çerçevesinde mevcut uygulamayı şu şekilde açıklayabiliriz; Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen Aylık Prim ve Hizmet Belgesinde kayıtlı sigortalılardan ay içinde (30) günden az çalışan ve bu nedenle gün sayısı ve ücreti gösterilen varsa, ek (8) belgesi ile birlikte eksik gün ve ücret ödeme nedeni belgesiyle Kuruma verilmelidir.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin ekinde ek (8) belge örneği bulunmaktadır. Bilindiği gibi daha önce bu belge ek (10) olarak adlandırılmaktaydı.

Ek (8) ve eki belgelerin en geç Aylık Prim ve Hizmet Belgesini verme süresi içinde SGK’nın ilgili birimine verilmesi gerekir. Aylık prim ve hizmet belgeleri takip eden ay sonuna kadar Kuruma verilmektedir. Ek (8) ve eki belgelerinde bu süre içinde doğrudan verilmesi veya iadeli taahhütlü posta yolu ile kuruma gönderilmesi gerekir.

Sosyal Sigortalar Kurumunun hayata geçirdiği “e-bildirge” projesi çerçevesinde işverenler çalıştırdıkları sigortalıların çalışma gün sayısı ve prime esas kazançlarını gösterir aylık prim ve hizmet belgesini internetten göndermektedirler. Aylık prim ve hizmet belgesi internetten gönderilmiş olsa bile eksik gün bildirimini içeren ek (8) ve eki belgeler yukarıda açıklandığı üzere elden veya posta yolu ile gönderilir. Bu belgelerin bugün için internet ortamından Kuruma gönderilmesi mümkün değildir.

Eksik bildirim sebepleri
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde eksik gün bildirim sebebiyle ek (8) ekinde kuruma verilecek belgeler açıklanmıştır. Buna göre;

-Sigortalının istirahatli olduğunu gösteren resmi kuruluşlara ait sağlık tesisleri veya iş yeri hekimlerince düzenlenmiş hekim raporu,

-Sigortalının ücretsiz izinli olduğunu kanıtlayan izin belgesi,

- Sigortalının disiplin cezası alması, gözaltına alınması, tutukluluk haline ilişkin belgeler,

-Kısmi süreli çalışmalara ait yazılı iş sözleşmesi,

-En az işverenin imzasını havi puantaj kayıtları,

-Grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, doğal afetler nedeniyle iş yerinde faaliyetin durdurulduğunu veya işe ara verildiğini gösteren ilgili resmi makamlardan alınan yazı örneği, olarak sayılmıştır.

Bu belgeler dışında gerçekten sigortalının iş yerinde çalışmadığını gösteren bir belge yasal süre içinde Kuruma verilirse şüphesiz kabul edilecektir. Ancak bu konuda SSK Yönetim Kurulu yetkili kılınmıştır. Yani, yukarıda sayılan belgeler dışındaki (30) günden az çalışan sürelere ait geçerli belgeleri belirlemeye SSK Yönetim Kurulu yetkilidir.

Süre dışında ibraz edilen belgelerin geçerliliği
Yukarıda sayılan hallere ilişkin belgelerin geriye yönelik olarak her zaman düzenlenebilir nitelikte olanları, Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin verilmesi gereken aydan sonra verilmesi halinde işleme konulmaz. Ancak, sonradan düzenleme imkanı olmayan veya resmi nitelikteki belgeler sonradan da verilirse kurum tarafından değerlendirilir.

Örneğin; İş yerinde 10 işçi çalıştıran bir işverenin işçilerinden birisi Mayıs 2007 ayı içinde 15 gün istirahatli kalmıştır. Bu iş yeri, Mayıs/2007 ayına ait “Aylık Prim ve Hizmet Bildirgesini” Haziran ayı sonuna kadar Kuruma vermiştir. Ancak, raporlu işçinin prim gün sayısı 15 gün olarak beyan edilmiştir. İşverenin bu beyanı doğrudur. Fakat, Haziran ayı sonuna kadar eksik gün bildirimi nedeniyle ek (8) ve ekinde sağlık raporu Kuruma verilmemiştir. Sağlık raporu resmi bir belge olduğu için sonradan da Kuruma verilebilir. Bu nedenden dolayı sigortalıların çalışması 30 güne ibra edilmez.

Bu işçinin puantaj kaydına göre 15 gün bildirim yapıldığı ve söz konusu puantajın süresinde verilmediği durumlarda ise sonradan ibraz edilen belge geçerli kabul edilmeyecektir.

İdari para cezası
Eksik gün bildirimi sebebiyle Kanunda öngörülen süre içinde verilmeyen Ek-8 belgesi için idari para cezası uygulanmaz. Ancak, Ek-8 ve eki belgeleri yasal süresinde Kuruma vermeyen işverenin sonradan ibraz ettiği belgeler geçerli kabul edilmezse, işverenden ek aylık prim ve hizmet bildirgesi veya sosyal güvenlik destek bordrosu istenir. İşte, süresi dışında verilen bu ek bildirgelerden dolayı idari para cezası uygulanır. Bilindiği üzere, yasal süre dışında verilen her bir ek aylık prim ve hizmet bildirgesi veya aylık sosyal güvenlik destek bordrosu için asgari ücretin sekizde biri (1/8) oranında idari para cezası verilir.

Sonuç olarak; aylık (30) günden eksik bildirilen sigortalıların eksik gün bildirim nedenlerini gösterir belgeleri mutlaka Ek-8 belgesiyle birlikte Kuruma vermek gerekir. Sonradan ibraz edilen belgeler birkaç istisna dışına kabul edilmemektedir. Kabul edilme kıstası olarak, bu belgelerin sonradan düzenlenebilecek nitelikte olmaması gerekiyor.

Eksik gün bildirimini içeren ve süresi dışında verilen belgelerle ilgili olarak Yargıtay, geç ibraz edilen belgenin sonradan düzenlenebilecek nitelikte olup olmadığına bakmaktadır. Resmi içerikli veya noter tasdikli olmayan belgelerin geç ibraz edilmesi nedeniyle kabul görmemesi halinde yargı yoluna başvurulurken bu hususların dikkate alınması doğru olacaktır.

Türkiye Gazetesi

Şerif Akcan