Sosyal güvenlik reformu, daha doğrusu tüm çalışanlar için norm ve standart birliği sağlamayı amaçlayan 5510 sayılı 'Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu' (SSGSS) 31.05.2006 günü TBMM'de kabul edilmiş ve 16.06.2006 günü de Resmi Gazete'de yayımlanmıştı.

Kanun gereği 2007 yılbaşında da yürürlüğe girecekken Anayasa Mahkemesi tarafından önemli kısmı iptal edilmişti. Şimdi yeniden düzenlenen SSGSS Kanunu tasarı taslağı Bakanlar Kurulu'na gönderildi. Bakanlar Kurulu da TBMM'ye göndererek 'kanun tasarısı' haline getirecek. Önceki tasarı taslağı ile Bakanlar Kurulu'ndaki tasarının arasında fark çok mu bilemiyorum; ama 2006 yılı Mayıs ayında TBMM'de kabul edilen SSGSS'de 'işçi, esnaf ve memur arasında haklardan en çoğu, şartlardan en azı' kuralı geçerliyken, yeni tasarı taslağında tam tersi, 'haklardan en azı, şartlardan en ağırı' kuralı hakim olmuş. Üstelik birçok uygulama özellikle emekli aylığının yeniden hesaplanması, emeklilik yaşının yeniden düzenlenmesi uygulamaları da 30-40 yıl sonrasını ilgilendiriyor. Toplumu hemen ilgilendiren hususlar ise daha çok sosyal yardımlar diyebileceğimiz, cenaze yardımı ve süt parası gibi uygulamalar.

Süt parası

Halen geçerli olan kanunlara göre;

506 sayılı kanun gereğince SSK'lılara doğum nedeniyle emzirme yardımı (süt parası) olarak 50 YTL,

Memurlara ise 657 sayılı DMK gereğince 2.500 gösterge rakamı karşılığı olarak 111,85 YTL doğum yardımı ödeneği verilmekte.

Bağ-Kur'luların ise böyle bir hakkı yok.

İptal edilen kanun ne getirmişti?

2007 yılında yürürlüğe girmesi gerektiği halde 2008 yılına ertelenen 5510 sayılı kanunla, işçi, memur, esnaf, tüccar ve şirket ortağı ayrımı yapılmaksızın her doğum için sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe altı ay süreyle asgari ücretin üçte biri kadar yani her ay 195 yeni lira olmak üzere toplam bin 755 yeni lira emzirme yardımı ödenmesini öngörülüyordu.

Yeni kanun tasarısı ne diyor?

Yeni Kanun Tasarısı, bebeklerin süt parasını eskisine göre azaltacak. Asgari ücretin üçte birinden, yüzde 10'una düşürüyor yani ayda 58,5 YTL'den altı ay boyunca 351 yeni lira süt parası verilecek.

Çalışan emekli

SSK'dan emekli olan biri yeniden çalışmaya başlarsa iki tercih yapmak zorunda; ya 'emekli aylığım devam etsin, işverenim sosyal güvenlik destekleme primi ödesin' diyecek ya da emekli aylığımı kesin, 'işverenim normal işçi gibi prim ödesin' tercihini yapacak. Ancak, yine SSK'dan emekli bir vatandaş yurtdışında bir ülkede işe girerse SSK şu anda yasal olmasa bile emekli aylıklarını kesiyor. Emekli, mahkemeye giderse hakkını geri kazanıyor. İşte SSK bu uygulamaya yasal kılıf uydurmak için eski 5510 sayılı kanuna yurtdışında çalışmaya başlayan emeklilerin aylığının kesileceğine ilişkin bir madde ekletmişti. Ancak bu ibare SGK tarafından hazırlanan yeni metinde yok. Bunun yerine kanun yürürlüğe girdikten sonra ilk kez sigortalı olanların emeklilikten sonra yurtdışında çalışmaları halinde aylıklarının kesileceğine ilişkin yeni bir hüküm getirildi.

Cenaze yardımı

Halen geçerli olan kanunlara göre;

506 sayılı kanun gereğince, SSK'lı vefat ederse ailesine veya cenazeyi kaldıran kimselere 223,73 YTL,

1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu gereğince, Bağ-Kur'lu vefat ederse 185,56 yeni lira,

657 sayılı DMK gereğince memur vefat ederse 850,16 YTL cenaze yardımı verilmekte.

İptal edilen kanun ne getirmişti?

İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ya da emekli iken vefat eden veyahutda emekli olmasa bile kendisi için en az 360 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olup da ölen sigortalının hak sahiplerine, asgari ücretin üç katı tutarında yani bugünkü rakamlara göre bin 755 yeni lira cenaze ödeneği ödenecekti.

Yeni kanun tasarısı ne diyor?

Yeni Kanun Tasarısı'nın son halini görmedik; ama SGK tarafından hazırlanıp, kamuoyuna açıklanan yeni tasarı ile cenaze paraları 3 asgari ücretten 2 asgari ücrete, bin 170 YTL'ye düşürülmüş.

Dulların aylığı

Halen geçerli kanunlara göre dullar, vefat eden eşlerinin aylıklarını tek başlarına alıyorsa, vefat edenin aylığının yüzde 75'ini alır, çocukları ile birlikte alıyorsa yüzde 50'sini alır. Bu oranlar dulun çalışması veya emekli olması ile değişmezdi. Ancak, yeni kanun tasarısı durumu dullar aleyhine değiştiriyor. "Dul eşine yüzde 50'si; aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşine ise bu kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde yüzde 75'i bağlanır." hükmünü getiriyor. Yani çalışan veya emekli olan dullar cezalandırılır hale getirilmekte. Aksine kadınlar için çalışma teşvik edilmeliydi. Şimdi çalışan kadınlar daha az dul aylığı alacak.

Röntgen teknisyenlerinin fiilî hizmet zamları bitiyor

1971 doğumlu eşim 1989'da Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde hemşire olarak göreve başladı. 15 Eylül 1999'dan itibaren de radyoloji ünitesinde radyasyon görevlisi sıfatıyla çalışıyor ve fiili hizmet zammından yararlanıyor. Son sekiz yılını fiili hizmet zammından faydalanarak çalıştığı için on yıl çalışmış sayılmakta. İkramiyesini alıp emekli olabilir mi? Vedat Aşık

Emekli Sandığı Kanunu'na göre kamu görevlisi olan röntgencilere her çalışma yılına 90 gün fiili hizmet zammı verilmekte. Bu zam hem çalışma yılına sayıldığı gibi hem de emeklilik yaşından indiriliyor. Ancak bu hak özel sektör çalışanlarına yani SSK'ya veya Bağ-Kur'a prim ödeyen röntgen teknisyenlerine tanınmıyor. Yeni sosyal güvenlik reformunda memur olan teknisyenlerden bu hakkın alınmasını amaçlanmakta. Bu, bana göre yanlış bir uygulama. Yanlış hesap inşallah TBMM'den döner. Eşiniz normal şartlarda 46 yaşında en az 7.200 gün (20 tam yıl) prim ödeyerek emekli olacaktı. Ancak, 1999'dan beri röntgen teknisyeni olarak çalıştığı için emeklilik yaşı 8 ay fiili hizmet zammı kadar geriye götürülür. Ayrıca her yıla 90 gün hesabıyla kazandığı ve kazanacağı fiili hizmet zammı süreleri de bu yaştan düşecektir. 15.09.2007 gününe kadar 2 yıl fiili hizmet zammı kazanmış ve artık emeklilik yaşı 2 yıl öne gelerek 43 olmuş. Eşiniz röntgen teknisyenliğinden gelen fiili hizmet zammı ile birlikte 20 yılı da aştığından isterse işinden ayrılabilir; ama ikramiye ve emekli aylığı için 43 yaşını yani 19.02.2014 tarihini bekleyecek.

http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazino=617172