Bilindiği üzere; Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımlarına İlişkin Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu Tebliği(1) (Tebliğ No: 2010/5), ülkemiz tarımsal ürünlerinin uluslararası piyasalarda rekabet gücünün ve ihracat potansiyelinin artırılması amacını gütmektedir.

Söz konusu Tebliğ; Dünya Ticaret Örgütü Tarım Anlaşması çerçevesinde, Bakanlar Kurulu’nun 27.12.1994 tarih ve 94/6401 sayılı “İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararı”na dayanılarak, Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu’nun 08.04.2010 tarih ve 2010/6 sayılı Kararı’na istinaden hazırlanmıştır.

Daha sonra, bu çerçevede; Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından, Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımlarına İlişkin 2010/5 sayılı Para-Kredi Koordinasyon Kurulu Tebliği’ne Ait Uygulama Usul ve Esasları yürürlüğe konulmuştur.

Bu şekilde; Türkiye’de imalat yapan veya ticari faaliyette bulunan şirketlerin, anılan Tebliğ kapsamındaki ürünlerin ihracatını gerçekleştirmelerini müteakip belirtilen giderlerinin ilgili tabloda gösterilen ihracat iade miktarları ve azami ödeme oranları dikkate alınarak mahsup yoluyla karşılanması hakkındaki usul ve esaslar belirlenmiştir.

II- UYGULAMANIN MAHİYETİ

Tarımsal ürünlerde ihracat iadesi yardımı yapılmasına ilişkin olarak yukarıda belirtilen mevzuat çerçevesinde sağlanan yardımların amacı bazı tarım ürünlerinin ihracatının desteklenmesidir. Bu desteklerden ilgili tarım ürünleri ihracatçıları yararlanabilecektir.

Bu şekilde sağlanan destek; ihraç edilen ürünlerin ihracat miktar ve değerleri göz önüne alınarak hesaplanan tutarların, ihracatçıların kamu kuruluşlarına yapmış oldukları vergi, SSK primi, haberleşme ve enerji giderlerinden mahsup edilmesidir.

Söz konusu 2010/5 sayılı Para-Kredi Koordinasyon Kurulu Tebliği kapsamındaki giderler aşağıda yer almaktadır.

- Vergiler,

- Vergi cezaları,

- SGK primleri,

- Haberleşme giderleri (telefon, telefaks vb.),   

- Enerji giderleri (elektrik, doğalgaz vb.),

- Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na ve ilgili tasfiye halindeki Bankalara olan borçlar,

- Yukarıdaki giderlerin gecikme zammı ve faizleri.

Belirtilen giderler, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ankara Şubesi nezdinde ihracatçı veya imalatçı/ihracatçı adına açılacak hesaplardan, adı geçen kurumların alacaklandırılması suretiyle hak ediş tutarından mahsup edilir.

İmalatçı firmalar, kendi dış ticaret şirketleri ya da şirketlerinin de yer aldığı aynı kuruluş bünyesindeki bir dış ticaret firması kanalıyla ihracatı gerçekleştirmeleri ve dış ticaret firmalarının veya aracı ihracatçı firmaların hak edişlerini imalatçı firmalara devretmeleri durumunda teşvikten faydalanabilirler. İhracatçı firmalar hak edişlerini ürünü satın aldıkları imalatçı veya üretici firmalara devredebilirler.

Desteklenen tarım ürünleri makalenin ilgili bölümünde yer alan tabloda gösterilmiş olup, sağlanan destekler yalnızca tebliğde yer alan GTİP numaraları ile tanımlanan ürün çeşitleri için geçerlidir.

Ancak, Tebliğ kapsamındaki ürünlerin aşağıda belirtilen şekildeki ihracı ihracat iadesinden yararlandırılmaz.

- İthalat rejimi çerçevesinde ithal edilmiş bulunan yabancı malların ihracatı,

- Transit ticaret yoluyla yapılan ihracatı,

- Sınır ve kıyı ticareti,

- Sınır Ticaret Merkezleri kapsamında yapılan ihracatı,

- Bedelsiz ihracatı,

- Bağlı muamele ve takas kapsamında yapılan ihracatı,

- 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 128 ila 134. maddeleri hükümleri çerçevesinde ithal edilerek işlenmesi sonucunda ihracatı,

- Yürürlükteki Hariçte İşleme Rejimi Kararı ve Hariçte İşleme Rejimi Tebliği hükümleri çerçevesinde ihracatı,

- İhracat sayılan yurt içi satış ve teslimleri,

- Gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarına yapılan ihracatı.

Söz konusu desteklerle ilgili olarak yetkili kuruluş Dış Ticaret Müsteşarlığı olup, uygulayıcı kuruluş ise İhracatçı Birliği Genel Sekreterliği’dir.

III- UYGULAMA ESASLARI

A- İADE BAŞVURUSU

İhracat iade talepleri için yapılacak ilk başvuruların değerlendirilmesinde bir defaya mahsus olmak üzere aşağıdaki belgelerin ibrazı zorunludur.

- Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nin aslı veya tasdikli sureti,

- Firmanın bağlı bulunduğu vergi dairesinden alınacak vergi numarasını gösteren belgenin aslı veya tasdikli sureti,

- Temlikname,

- İbraz edilen belgelerde, haksız bir ödeme yapıldığının tespiti halinde, bu tutarın mahsup tarihinden itibaren Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da öngörülen gecikme zammı oranına eşit faiziyle birlikte geri ödeneceğine dair Taahhütname,

- Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ithal edilen ve belirli bir işlem görerek ihraç edilen ürünlerle ilgili başvurularda; ithalat oranı tutarında düşümlü olarak yararlanılan hak edişin, hesabın kapatılması sonunda oluşacak kesin hak edişten fazla olması halinde, bu tutarın bir ay içerisinde geri ödeneceğine dair Taahhütname.

Diğer taraftan, her bir iade talebi için ayrıca aşağıdaki belgelerin ibrazı zorunludur.

- Gümrük Beyannamesi,

- Menşe Şahadetnamesi, Avrupa Birliği’ne yönelik tarım ürünleri ihracatında EUR.1 Belgesi, işlenmiş tarım ürünleri ihracatında A.TR Belgesi, Avrupa Serbest Ticaret Birliği ülkelerine yönelik ihracatta ise EUR.1 Belgesi, 

- Satış faturası (konsinye ihracatta kesin satış faturası ve konsinyatör faturası),

- Dondurulmuş meyve sebze ihracatlarında raporu, firmanın aracı ihracatçı olması halinde imalatçıya ait kapasite raporu, fatura ve gerekli diğer belgeler,

- Şeker katkısız konsantre meyve suyu, şeker katkısız yüzde yüz meyve suyu ve pekmez ihracatlarında Kapasite Raporu, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’ndan alınmış Üretim İzni Belgesi; firmanın aracı ihracatçı olması halinde imalatçıya ait Kapasite Raporu, aynı Bakanlıktan alınmış Üretim İzni Belgesi, fatura ve gerekli diğer belgeler,

- Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alınacak borç durumunu gösterir belge (sosyal güvenlik borçları yeniden yapılandırılmış ise yapılandırma sözleşmesine uyulduğuna ilişkin belge).

Ürünlerini aracı ihracatçı vasıtasıyla satan imalatçılar adına hak ediş belgesi düzenlenebilmesi için yukarıda belirtilen belgelere ilaveten aşağıdaki belgelerin ibrazı zorunludur.

- İmalatçılara ait Sanayi Sicil Belgesi veya Kapasite Raporu,

- İmalatçıların ihracatçı adına düzenlediği satış faturasının bir nüshası,

- Aracı ihracatçının, ihracata ilişkin alacaklarını imalatçıya devrine ilişkin Temlikname.

İhracatçıların Tebliğ hükümlerinden yararlanabilmeleri için fiili ihraç tarihinden itibaren en geç bir yıl içinde, ibrazı zorunlu belgelerle birlikte, doğrudan bağlı bulundukları ya da kanuni merkezleri veya şubelerinin bulunduğu yerdeki İhracatçı Birliği Genel Sekreterliği’ne başvurmaları gerekir.

Konsinye ihracatta bir yıllık süre, ihracatçı tarafından düzenlenen kesin satış faturasının düzenlenme tarihinden itibaren hesaplanır. Serbest Bölgeler aracılığı ile üçüncü ülkelere yapılan konsinye ihracatlara ilişkin ihracat iadesi değerlendirmelerinde ise, malların Serbest Bölgelere giriş tarihi esas alınır.

B- İHRACAT İADESİNE İLİŞKİN TABLO

Kapsam dahilindeki tarımsal ürünlerde ihracat iadesi yardımlarına ilişkin hak ediş tutarları; bu ürünlerin 1 Ocak 2010 - 31 Aralık 2010 tarihleri arasında fiilen gerçekleştirilen ihracatlarında, aşağıdaki tabloda gösterilen miktar ve oranlar çerçevesinde İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerince hesaplanmaktadır.

Not: Tebliğ’de yer alan tabloda ilgili ürünlerin gümrük tarife istatistik pozisyonları da (GTİP) gösterilmiştir.

Tablonun 1 ila 6. sıra numaralarında yer alan ürünlerin, İhracat Bağlantılı Tarımsal Üretim Sözleşmesi kapsamında temin edilerek ihraç edilmeleri halinde, belirtilen ihracat iade miktarları ve azami ödeme oranları % 50 oranında artırılır. Bu suretle hesaplanacak % 50’lik artış tutarının % 60’ı üreticiye nakit ödenir, % 40’ı ise ihracatçı adına açılmış olan mahsup hesabına alacak kaydedilir.

Tabloda yer alan ürünlerin, organik tarım yöntemleri ile üretilmeleri ve bu durumun Organik Ürün Sertifikası ile tevsik edilmesi halinde belirtilen ihracat iade miktarları ve azami ödeme oranları % 50 oranında artırılır. Bu suretle hesaplanacak % 50’lik artış tutarı ihracatçı adına açılmış olan mahsup hesabına alacak kaydedilir.

Diğer taraftan; bazı ürünlerin belirli ambalajlarda, tescilli Türk markaları ve “Made in Turkey” ibaresi ile ihraç edilmeleri halinde, uygulanacak miktar ve oranlar değişmektedir. Bu konudaki açıklamalara Tebliğ’de ayrıntılı olarak yer verilmiştir.

C- İHRACAT İADESİ TUTARININ BELİRLENMESİ

Her bir Gümrük Beyannamesi itibariyle hak ediş tutarının hesaplanmasında esas alınacak miktar, Gümrük Beyannamesinde kayıtlı net ağırlıktan tespit edilir. Konsinye ihracatta ise FOB bedel, Beyannamede kayıtlı tutar yerine kesin satış faturasından tespit edilir.

Hak ediş tutarının hesaplanmasına esas ağırlık, listede belirtilen miktar barajı ile belirtilen şekilde tespit edilen ağırlığın çarpılması suretiyle elde edilir. Örneğin, 0603.13.00.00.00 GTİP’li 150 ton orkide ihracatında iadeden yararlanacak miktar (150 x %37 =) 55,5 tondur.

Ancak; her bir Gümrük Beyannamesi itibariyle ABD Doları cinsinden ihracat iade tutarının belirtilen şekilde tespit edilen ağırlıkla çarpılması suretiyle bulunacak tutar, ürünün FOB ihraç bedelinin miktar barajı ve azami ödeme oranıyla çarpılması suretiyle hesaplanacak tutarı aşamaz. Aştığı takdirde azami ödeme oranına karşılık gelen tutar esas alınır.

Buna göre; FOB birim ihraç fiyatı 2.500 ABD Doları olan orkide ihracatında ihracat iadesine konu olan miktara ilişkin toplam ihracat tutarı (2.500 dolar x 55,5 ton =) 138.750 ABD Doları, bunun azami ödeme oranı ile çarpılması sonucu elde edilecek tutar ise (138.750 x %10 =)13.875 ABD Doları olacaktır.

Bu durumda; firma, miktar barajı dikkate alınarak hesaplanan (55,5 ton x 205 dolar/ton =) 11.377,5 ABD Doları olan iade miktarının tamamını alacaktır. Burada eğer FOB birim ihraç fiyatı 2.000 ABD Doları olsaydı, alınacak iade tutarı 11.377,5 ABD Doları değil (55,5 ton x 2.000 dolar x %10 =) 11.100 ABD Doları olacaktı.

Diğer taraftan; Tebliğ kapsamındaki ürünlerin bünyelerine giren hammaddelerin yürürlükteki Dahilde İşleme Rejimi Kararı ve Dahilde İşleme Rejimi Tebliğleri hükümleri çerçevesinde ithal edilmesi halinde, söz konusu ürünlere ilişkin ihracat iadesi hesaplamalarında net döviz girdisi esas alınacaktır.

Öte yandan; ilgili ürünün ihraç edilmesini müteakip Türkiye’ye geri getirilmesi durumunda (serbest bölgeler dahil), daha önce yararlanılan ihracat iadesinin geri ödenmesi gerekir.

İlave olarak; konsinye ihracatlarda kesin satış faturasında belirtilen FOB birim ihraç fiyatının gümrük beyannamesinde belirtilen FOB birim ihraç fiyatının %50’sinin altında olması halinde, belirtilen mahsup işlemlerinden yararlanılamayacağı da Tebliğ’de ayrıca belirtilmiştir.

Salim KARADENİZ*

Yaklaşım Dergisi

*   Baş Hesap Uzmanı

(1) 15.04.2010 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.