4857 sayılı İş Kanunu''''nun 63. maddesine göre, genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde 11 saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Aynı kanunun 41. maddesine göre ise, ülkenin genel yararı yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda, haftalık çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalar ise fazla sürelerle çalışma sayılacaktır. Denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile, bazı haftalarda toplam 45 saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmayacaktır. Yukarıdaki şartlar dahilinde işçilere fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yaptırıldığı takdirde bu çalışmalar karşılığı ücretlerin işçilere ödenmesi gerekir. Ayrıca, fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması, fazla çalışma süresinin toplamının da bir yılda 270 saatten fazla olmaması gerekir. Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat 30 dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat 15 dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. İş Kanunu''''nun 102. maddesine göre, fazla çalışmalara ilişkin ücreti ödemeyen, işçiye hak ettiği serbest zamanı kullandırmayan, fazla saatlerde yapılacak çalışmalar için işçinin onayını almayan işveren veya işveren vekiline, bu durumda olan her işçi için 204,- TL idari para cezası verilecektir. Ayrıca, 1 yıldan fazla çalışması bulunan işçi, onayı alınmadan fazla çalışma yaptırılması veya fazla çalışma ücretinin ödenmemesi halinde, haklı nedenlerle iş akdine son verip, kıdem tazminatı talebinde de bulunabilecektir.

Lebib Yalkın