Skip to content

Narrow screen resolution Wide screen resolution Auto adjust screen size Increase font size Decrease font size Default font size default color brick color green color
İkinci El Araçların Satış ve Devirleri Her Türlü Harçtan Bu İşlemlere İlişkin Düzenlenen Kağıtlar Damga Vergisi ve Değerli Kağıt Bedellerinden İstisna Edildi PDF Yazdır e-Posta
10 Temmuz 2010

Image

Halk dilinde ikinci el araç olarak bilinen tescil edilmiş araçların satış ve devirleri 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 20. maddesi hükmü uyarınca noterler tarafından yürütülmekte iken,...

... 4.6.2008 tarihli ve 5766 sayılı Kanunla yapılan değişiklik ile tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirlerinin, trafik tescil şube veya bürolarındaki ilgili memurlar tarafından gerçekleştirilmesi benimsendi ve bu düzenlemenin 5766 sayılı Kanun’un yayımını izleyen ikinci ayın başında yürürlüğe gireceği hükme bağlandı. Ancak, 30.7.2008 tarihli ve 5795 sayılı Kanunla, yapılan bu değişikliğin yürürlüğe girmesi 01.01.2009 tarihine ertelendi.

Daha sonra 27.12.2008 tarih ve 5828 sayılı 2009 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nun 29. maddesiyle anılan düzenlemenin yürürlüğünün “31.12.2009” olarak uygulanacağı belirtilerek süre yeniden uzatıldı. Bununla birlikte; geçen süre zarfında kurumlar arası elektronik iletişim ağı ve veri tabanı gibi gerekli teknik altyapı ülke genelinde tamamlanamadı ve bu nedenlerden dolayı yeni bir düzenleme yapılması ihtiyacı doğdu.

Ayrıca teknolojideki hızlı ilerlemeler, bilişim sistemindeki gelişmeler, nüfus artışı, kentleşme, araç sayısının hızla artması ve ikinci el araç satış ve devirlerindeki artışlar nedeniyle 2918 sayılı Yasa’nın 20. maddesinin günümüz şartlarına uygun olarak yeniden düzenlenmesi kaçınılmaz haline geldi.

Bu ihtiyaçtan hareketle 2009 yılı aralık ayı içinde hazırlanan bir yasa tasarısı 2010 yılı başından önce hızla mecliste görüşülerek kabul edildi ve böylece soruna köklü bir çözüm getirmiş oldu. 31.12.2009 tarih ve 27449 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 24.12.2009 tarih ve 5942 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile getirilen yeni düzenlemeler şöyledir:

“Madde-1: 13.10.1983 tarih ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 04.06.2008 tarih ve 5766 sayılı Kanunla değişik 20. maddesinin başlığı ile (d) ve (e) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Araçların satış, devir ve tescili ile bu işlemlerle ilgili yetki ve sorumluluk:”

“d) Tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirleri, satış ve devri yapılacak araçtan dolayı motorlu taşıtlar vergisi, gecikme faizi, gecikme zammı, vergi cezası ve trafik idari para cezası borcu bulunmadığının tespit edilmesi ve taşıt üzerinde satış ve/veya devri kısıtlayıcı herhangi bir tedbir veya kayıt bulunmaması halinde, araç sahibi adına düzenlenmiş tescil belgesi veya trafik tescil kayıtları esas alınarak noterler tarafından yapılır. Noterler tarafından yapılmayan her çeşit satış ve devirler geçersizdir.

Satış ve devir işlemi, siciline işlenmek üzere üç işgünü içerisinde ilgili trafik tescil kuruluşu ile vergi dairesine bildirilir. Bu bildirimle birlikte alıcı adına trafik tescil işlemi gerçekleşmiş sayılır. Satış ve devir tarihi itibariyle, 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu hükümleri uyarınca eski malikin vergi mükellefiyeti sona erer, yeni malikin vergi mükellefiyeti başlar.

Yapılan satış ve devir işlemi üzerine noterler tarafından yeni malik adına bir ay süreyle geçerli tescile ilişkin geçici belge düzenlenir.

197 sayılı Kanun’un 13. maddesinde yer alan sorumluluk hükümleri saklı kalmak kaydıyla, anılan maddede ve bu bentte yer alan isteme ve bildirmeleri elektronik ortamda yaptırmaya ve bu konuda yükümlülük getirmeye, elektronik bildirmelere ilişkin usul ve esasları belirlemeye Gelir İdaresi Başkanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü yetkili olup, bu kurumlar satış, devir ve tescile ilişkin işlemlerin gerçekleştirilmesi için gerekli elektronik veri akışını sağlarlar. Satış ve devir işlemlerini yapanlar, bu işlemler sırasında edindikleri bilgileri ifşa ettikleri takdirde Türk Ceza Kanunu’nun 239. maddesi uyarınca cezalandırılırlar.

Satış ve devir işlemlerinin bildiriminden itibaren bir aylık süre içerisinde ilgili trafik tescil kuruluşu veya Emniyet Genel Müdürlüğünün uygun gördüğü kamu kurum veya kuruluşları tarafından yeni malik adına tescil belgesi düzenlenerek elden veya posta aracılığıyla teslim edilir. Tescil belgesinin bir ay içerisinde teslim edilememesi halinde yeni malike sorumluluk yüklenemez.

Bu bentte düzenlenen satış ve devir işlemleri her türlü harçtan, bu işlemlere ilişkin düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve değerli kağıt bedellerinden istisnadır. Trafik tescil kuruluşunda yeni malik adına yapılacak tescil nedeniyle düzenlenmesi gereken değerli kağıtların bedelleri, satış ve devir esnasında noterler tarafından tahsil edilir ve 1512 sayılı Noterlik Kanunu’nun 119. maddesi uyarınca beyan edilerek ödenir. Bu bentte yer alan işlemler sebebiyle noterlere herhangi bir pay veya aidat ödenmez.

1512 sayılı Kanun’un 112. maddesi uyarınca belirlenen ücret uygulanmaksızın satış ve devre ilişkin her türlü işlem karşılığında toplam 20 Türk Lirası maktu ücret alınır. Söz konusu ücret, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere önceki yılda uygulanan ücret tutarının o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında artırılması suretiyle hesaplanır.

Haciz, müsadere, zapt, buluntu, trafikten men gibi nedenlerle; icra müdürlükleri, vergi dairesi müdürlükleri, milli emlak müdürlükleri ile diğer yetkili kamu kurum ve kuruluşları tarafından satışı yapılan araçların satış tutanağının bir örneği aracın kayıtlı olduğu trafik tescil kuruluşlarına üç işgünü içerisinde gönderilir. Aracı satın alanlar gerekli bilgi ve belgeleri sağlayarak ilgili trafik tescil kuruluşundan bir ay içerisinde adlarına tescil belgesi almak zorundadırlar. Alıcıların tescil belgesi almak için süresinde başvurmamaları halinde bu araçları alıcıları adına re’sen kayıt ve tescil ettirmeye Emniyet Genel Müdürlüğü yetkilidir.

Bu bendin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye İçişleri ve Maliye Bakanlıkları yetkilidir.

e) Araç satın alıp, bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendine uymayanlar ile (d) bendinin sekizinci paragrafı hükümlerine göre bir ay içerisinde tescil belgesi almayan alıcılara 130 Türk Lirası, (d) bendi hükümlerine uymayan noterlere ise her bir işlem için 1.000 Türk Lirası idari para cezası verilir. Tescil yapılmadan trafiğe çıkarılan araçlar, tescil yapılıncaya kadar trafikten men edilir.”

Madde-2: 30.07.2008 tarih ve 5795 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 1. maddesinde yer alan “01.01.2009” ibaresi “01.05.2010” olarak değiştirilmiştir.

Geçici Madde-1: 01.05.2010 tarihine kadar uygulanmak üzere 2918 sayılı Kanun’un 5766 sayılı Kanunla değişik 20. maddesinin (d) bendinin değişiklik öncesi hükümlerine göre noterlerde yapılan satış ve devir işlemleri her türlü harçtan, bu işlemlere ilişkin düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve değerli kağıt bedellerinden istisnadır. Bu tarihe kadar, 1512 sayılı Kanun’un 112. maddesi uyarınca belirlenen ücret uygulanmaksızın satış ve devre ilişkin her türlü işlem karşılığında toplam 20 Türk Lirası maktu ücret alınır.

Madde-3: Bu Kanun’un;

a- 1. maddesiyle değiştirilen 2918 sayılı Kanun’un 5766 sayılı Kanunla değişik 20. maddesinin (d) bendinin dördüncü paragrafı hariç diğer hükümleri 01.05.2010 tarihinde,

b- Geçici 1. maddesi 01.01.2010 tarihinde,

c- Diğer hükümleri yayımı tarihinde

yürürlüğe girer.

Madde-4: Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.”

Yapılan bu değişiklik ile, ikinci el araç satışlarını tek noktada noter vasıtasıyla internet ortamından da yararlanılarak Maliye Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü tescilli araçlar veri tabanında gerekli sorgulamaların yapılması ile gerçekleştirilerek, geçici tescil belgesinin noter tarafından tanzim edilerek alıcısına verilmesi, ardından da trafik tescil belgesinin posta aracılığı ile alıcının adresine ulaştırılması amaçlanmaktadır. Bu şekilde gereksiz zaman kaybı ve masraflar önlenmiş olacaktır.

Günümüzde kişi ve kuruluşlar tarafından gönderilen bilgilerin ve tescil belgesi alma zorunluluğu bulunan her türlü aracın kayıtlarının ASBİS (Araç ve Bilgi Sistemi) veritabanında tutulduğu, belgeye dönüştürüldüğü, sınırlanmış bilgilerin paylaşıldığı bir merkezin kurulması zorunlu hale gelmiştir. Bu sistemin kurulmasıyla birlikte tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devir işlemleri ile alıcı adına geçici tescilleri çok kısa sürede bu güne kadar olduğu gibi noterler tarafından yapılması ön görülmektedir.

Bu sistem ile alıcı ve satıcı, tescil belgesiyle notere geldiklerinde noter, internet yoluyla ASBİS sistemine girecek, aracın motorlu taşıt vergisinin olup olmadığını, trafik cezasının olup olmadığını, üzerinde haciz, rehin vs. gibi üçüncü şahısların hakkının olup olmadığını araştırabilecek, ADNKS (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi)'den bu kişilerin sorgulamasını yapacak ve satış sözleşmesini yaparak elektronik ortamda ASBİS’e bildirecektir.

ASBİS, gelen bu verileri aracın sahiplik kısmına işleyerek alıcının tescilini yapacak, aynı anda vergi yönünden de satıcının vergilerini kaldırmış olacak ve satış işlemini kısa sürede tamamlamış olacaktır. Bu şekilde hem zaman açısından hem vatandaşın vergi dairesine, trafiğe ve diğer ilgili yerlere gidiş gelişi önlemiş olacak, tüm işlemler bir noktada bitecektir.

24.12.2009 tarih ve 5942 sayılı Kanun ile getirilen yeni düzenlemelerden biri de, ikinci el araç olarak bilinen tescil edilmiş araçların satış ve devirlerinde bazı vergisel istisnalar getirilmiş olmasıdır.

Getirilen yeni düzenleme ile ikinci el araçların satış ve devir işlemleri her türlü harçtan, bu işlemlere ilişkin düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve değerli kağıt bedellerinden istisna edilmiştir. Noterler tarafından ikinci el araçların satış ve devrine ilişkin yapılan her türlü işlem karşılığında toplam 20 Türk Lirası maktu ücret alınacaktır. Söz konusu ücret, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere önceki yılda uygulanan ücret tutarının o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında artırılması suretiyle hesaplanacaktır.

Görüleceği üzere yapılan düzenleme ile tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devir işlemleri her türlü harçtan, bu işlemlere ilişkin düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve değerli kağıt bedellerinden istisna edilmiştir. Kısaca artık tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devir işlemlerinden herhangi bir harç alınmayacaktır. Ayrıca tescil edilmiş araçların devir ve satış işlemlerine ilişkin düzenlenen kağıtlardan damga vergisi ve değerli kağıt bedeli de alınmayacaktır.

Trafik tescil kuruluşunda yeni malik adına yapılacak tescil nedeniyle düzenlenmesi gereken değerli kağıtların bedelleri, satış ve devir esnasında noterler tarafından tahsil edilecek ve 1512 sayılı Noterlik Kanunu’nun 119. maddesi uyarınca beyan edilerek ödenecektir. Bu bentte yer alan işlemler sebebiyle noterlere herhangi bir pay veya aidat ödenmeyecektir.

Tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devir işlemleri karşılığı olarak 1512 sayılı Kanun’un 112. maddesi uyarınca belirlenen ücret uygulanmayacak, Noterler tarafından ikinci el araçların satış ve devrine ilişkin her türlü işlem karşılığında toplam 20 Türk Lirası maktu ücret alınacaktır.

Noterler tarafından satış ve devre ilişkin her türlü işlem karşılığında alınacak olan toplam 20 Türk Lirası maktu ücret, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere önceki yılda uygulanan ücret tutarının o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında artırılması suretiyle yeniden belirlenecektir.

Getirilen yeni düzenleme ile ikinci el araç satışlarında vatandaşa hem parasal, hem kırtasiye, hem de zaman yönünden büyük kolaylık ve rahatlık sağlanmaktadır.

Erdoğan DEDEOĞLU*
Yaklaşım

(*) Sayıştay Uzman Denetçisi, Kamu Yönetimi Uzmanı
 
[ Geri ]