BM Kalkınma Programı'nın (UNDP) yayımladığı 2007 İnsani Kalkınma Raporu'nun insani gelişme sıralamasında İzlanda başı çekerken, Türkiye 84. sırada yer aldı. Ayrıca Türkiye’nin, OECD ülkeleri arasında en alt sırada bulunduğu da belirtildi.

UNDP'nin bugün İstanbul'da UNDP Türkiye Temsilcisi Mahmud Ayub tarafından açıklanan "İnsani Gelişme Raporu"ndaki BM Yıllık Endeksi'nde İzlanda başı çekiyor. Ülkelerin ortalama ömür, eğitim ve ayarlanmış gerçek gelir alanlarındaki seviyelerini ölçen İnsani Gelişme Endeksi'nde Türkiye 175 ülke ve alan içinde 84. sırada bulunuyor. Raporda, 2006 yılında Türkiye'nin bu endekste 0.757'lik bir endeks değeriyle 92. sırada yer aldığı belirtilirken, bu sıralamanın raporun hazırlanış sürecinde elde bulunan 2004 yılı verilerine dayandığının altı çizildi.

Bu bağlamda geçen yıl ile bu yıl arasında "Türkiye'nin sıralamada 8 ülkeyi daha geride bırakıp, 0.018'lik bir değer kazanmış gibi göründüğü" vurgulanırken, uluslararası veri ajanslarının güncel bilgileri ışığında, Türkiye'nin 2004 yılı insani kalkınma endeksi değerinin 0.771 olması gerektiği belirtildi.

Bu veriler geçen yılki raporda kullanılabilmiş olsaydı, Türkiye'nin aslında endekste 83. sırada yer alacağının altı çizilen raporda, bu bağlamda Türkiye'nin aslında bu yıl 8 sıra yükselmediği, 1 sıra düştüğü ve endeks değerinin de 0.018 yerine 0.004 yükseldiği vurgulandı.

OECD içinde en sonda

Türkiye'nin 2005 yılındaki 0,775 oranındaki insani gelişim endeksi değeri, OECD ülkelerinin 0,916 oranındaki bölgesel ortalamasının altında. Bu oran, bütün gelişmekte olan ülkelerdeki 0,691 orandan ve orta düzeyde insani gelişim endeksi değerine sahip ülkelerdeki 0,698 oranından ise yüksek. Rapora göre Türkiye, insani gelişim endeksi değeri oranında OECD bölgesi içinde son sırada.

Türkiye'de, ortalama yaşam süresi raporda 2005 yılı için 71,4 olarak belirlenirken, 15 yaşın üzerindekiler için okuma-yazma oranı yüzde 87,4, kişi başına düşen gayri safi milli hasıla ise 8,407 dolar olarak tespit edildi.

Norveç yerini İzlanda’ya bıraktı

Norveç'in son altı yıldır listenin başında yer aldığı belirtilen raporda, sıralamadaki bu değişikliğin, yeni ortalama yaşam süresi ve kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasıla tahminlerinden kaynaklandığı belirtiliyor.

İlk kez 1990 yılının İnsani Gelişme Raporu'nda tanıtılan İnsani Gelişme Endeksi, BM ortaklarından ve diğer resmi kaynaklardan edinilen en son verilere dayanılarak, ortalama yaşam süresi, yetişkinlerde okur-yazarlık, ilköğretim, ortaöğretim ve üst öğretime kayıt ve gelir düzeyleri incelenerek hazırlanıyor. Ölçümler, ülkelerin sunduğu verilere dayanıyor ve Endeks düzenli olarak yeniden uyarlanıyor.

175 ülke verileri

2007 İnsani Gelişme Endeksi, Çin'in özel yönetim bölgesi olan Hong Kong ve işgal altındaki Filistin toprakları dahil olmak üzere 175 BM üye ülkesinin 2005 istatistiklerini değerlendiriyor. Bu yılki İnsani Gelişme Endeksi sıralaması, aralarında Afganistan, Irak ve Somali gibi 17 BM üyesi ülkeyi yetersiz güvenilir veri eksikliği sebebiyle içermiyor.

Afrika ve Çin

Tümü Afrika'nın güneyinde bulunan yirmi iki ülke "düşük insani gelişme" kategorisinde yer alıyor. İnsani Gelişme Endeksine göre, bu ülkelerin onunda, her beş çocuktan ikisi 40 yaşına kadar yaşayamayacak.

Endekse göre, bu oran Zambiya'da her iki çocuktan bir çocuğa denk geliyor. Buna karşılık sıralamada yer alan ilk 20 ülkeden sadece Danimarka ve ABD'de çocukların yüzde onundan azı 60 yaşına kadar yaşayamayacak.

Brezilya, Çin ve Hindistan dahil olmak üzere birçok ülkede insani gelişmenin son 30 yılda arttığı belirtilen raporda, ancak bazı ülkelerde gerileme görüldüğü, toplamda 16 ülkenin insani gelişme endeksinin 1990 yılına oranla daha düşük olduğu belirtiliyor.

"Eylem için çağrıda bulunuyoruz"-

Raporun başyazarı Kevin Watkins, "Eylem için çağrıda bulunuyoruz, umutsuz olanı teselliye çalışmıyoruz" diyerek, kararlılıkla çalışılırsa iklim değişikliğine karşı savaşın kazanılabileceğini belirtiyor.

İklim Değişikliğiyle Mücadele raporunda insani gelişmeye tehdit olarak şu unsurlar gösteriliyor:

- Aşırı kuraklık, yükselen ısılar ve düzensiz yağışların sebep olduğu tarımsal sistemlerin çökmesi sonucu 600 milyon insanın yetersiz beslenmeyle karşı karşıya kalması. Dünyadaki yoksulluğun en yoğun olduğu Afrika'nın güneyindeki yarı kurak bölgelerde 2060 yılına kadar tarımsal ürünlerde potansiyel yüzde 26 oranında kayıpların olması.

- 2080 yılına kadar 1,8 milyar insanın su sıkıntısı çekmesi. Buzulların erimesi ve yağışların düzeninin değişmesi sonucu Güney Asya ve Kuzey Çin'de ciddi ekolojik krizlerin yaşanması.

- Sel baskınları ve tropikal fırtınalar nedeniyle kıyı şeridinde ve deniz seviyesine yakın bölgelerde yaşayan 332 milyon insanın yerinden olması. 70 milyon Bangladeşli, 22 milyon Vietnamlı ve 6 milyon Mısırlı, küresel ısınmanın sebep olduğu sel baskınlarından etkilenebilir.

- Ortaya çıkan yeni sağlık risklerinin yanı sıra fazladan 400 milyon kişinin sıtma riskiyle karşı karşıya kalması.

http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBR_KOD=84699&ForArsiv=1