Kredi kartı tüketicinin yaşam standardını yükseltmek için tasarlanmış bir ürün değildir. Kredi kartı kullanımı sadece tüketicinin gelirini göz önünde bulundurarak yapılan harcamalarda kullanılması durumunda avantajlı bir üründür.

Maalesef birçok tüketici alışverişlerinde kredi kartını gelirlerini bakmaksızın yoğun olarak kullanmakta ve kendi nakit dengesini bozabilmektedir. Bu durum borcu borçla kapatmak isteyen tüketiciyi, tekrar bir borç sarmalına sokmakta ve nihayetinde nakit sıkıntısının yanı sıra birçok sorunu beraberinde getirmektedir. Yazımızda, bilinçsiz kredi kartı kullanımının bu boyutunu bir kenara bırakıp, konuyu vergisel açıdan ele alacağız.

Ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamak vergi incelemesinin Vergi Usul Kanununda hüküm altına alınmış amacıdır. Bu çerçevede, Gelir İdaresi Başkanlığının uzun süredir pos cihazlarından elde edilen hasılatlar ile beyan edilen KDV ve yıllık gelir/kurumlar vergisi beyannamelerini karşılaştırdığınızı biliyoruz.

Dolayısıyla, mükellefler özellikle kredi kartı ile yaptıkları satışlarında fatura vb. belgeleri (perakende satış fişi, yazar kasa fişi, serbest meslek makbuzu gibi) düzenlemekte çok titiz davranmaktadırlar. Ancak, mükelleflerin yapmış oldukları işlemlerde vergi kanunlarına yeterince nüfuz edememeleri veyahut keyfi uygulamalarda bulunmaları, ihtilaflara sebebiyet vermekte ve vergi idaresi ile mükellefleri karşı karşıya getirmektedir.

Bu minvalde, makalemizde kredi kartı ile yapılan satışlar dolayısıyla düzenlenen belgelerin düzenlenme süreleri Vergi Usul Kanunu açısından ele alınacak; söz konusu işlemlerin KDV mevzuatı karşısındaki durumu ve kredi kartı ile yapılan satışların (1) numaralı KDV Beyannamesinde gösterilmesi üzerinde durulacaktır.

II- FATURAYA VE FATURA YERİNE GEÇEN VESİKALARA İLİŞKİN DÜZENLENME SÜRELERİ

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 229. maddesinde fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika olarak tanımlanmıştır. Aynı Kanunun 231. maddesinin (5) numaralı bendinde ise; faturanın malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren yedi gün içinde düzenleneceği, bu süre içinde düzenlenmemiş olan faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı; 232. maddesinde ise, birinci ve ikinci sınıf tüccarlarla kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek, satın aldıkları emtia ve hizmetler için de fatura istemek ve almak zorunda oldukları hükme bağlanmıştır.

Kredi kartı, satışa konu mal veya hizmetin bedelinin tahsilinde kullanılan bir araç olup, kredi kartıyla yapılan her tahsilat, işletme tarafından yapılan bir mal satışı veya sunulan hizmete ilişkindir. Dolayısıyla, fatura mükellefler tarafından kredi kartıyla yapılan tahsilata değil, tahsilatın ait olduğu satış veya hizmetin belgelendirilmesine yöneliktir.

Yapılan tüm mal veya hizmet satışlarına ilişkin olarak, Vergi Usul Kanununda belirtilen şekil şartlarına uygun olarak azami yedi gün içinde fatura vb. belge düzenlenmesi zorunludur. Bu satışlarla ilgili olarak tahsilatın kredi kartı ile yapılması sırasında ayrıca fatura vb. belge düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.

III- 3065 SAYILI KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 1. maddesinde verginin konusunu teşkil eden işlemleri tadadi olarak sayılmaktadır. Maddenin (1) numaralı bendinde; ticari, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler katma değer vergisine tabi olduğu hüküm altına alınmıştır. Aynı Kanunun 10. maddesinde vergiyi doğuran olay; mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin yapılması ile malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi ile meydana geldiği belirtilmiştir.

Malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura düzenlenmesi de mümkün bulunmaktadır. Bu durumda, KDV Kanununun 10. maddesi gereği vergi doğuran olay meydana gelmiş bulunmaktadır. Malın teslimi anında toplam bedel üzerinden faturası düzenlenen taksitli satışlarda sonraki taksitlerin kredi kartı ile ödenmesi durumunda ise, yapılan tahsilatlar daha önceden düzenlenmiş olan faturayla ilişkilendirilmek suretiyle yeni bir fatura düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır. Başka bir ifadeyle, ileri bir tarihte gerçekleşecek bir teslim veya hizmete ilişkin olarak yapılan avans niteliğindeki tahsilatlar, henüz vergiyi doğuran işlem meydana gelmemiş olduğundan katma değer vergisine tabi değildir.

Ancak, unutulmamalıdır ki; kredi kartıyla yapılan tahsilatların ilgili olduğu mal veya hizmet satışına ilişkin belgelerinin düzenlenmiş olduğuna dair ispat külfetinin mükellefe aittir.

IV- KREDİLİ SATIŞLARIN (1) NUMARALI KDV BEYANNAMESİNDE GÖSTERİLMESİ

Mükelleflerin, katma değer vergisine tabi iş ve işlemlerinin beyanına ilişkin (1) No.lu Katma Değer Vergisi Beyannamesinin (45) numaralı satırında Kredi Kartı ile Tahsil edilen Teslim ve Hizmet Bedelleri  yer almaktadır. Burada, vergiyi doğuran olay vuku bulsun bulmasın belirli bir dönemde kredi kartı ile yapılan tahsilatlar gösterilmektedir. Dolayısıyla kredi kartıyla yapılan söz konusu tahsilat, o anda gerçekleşen bir mal veya hizmet satışına ait olabileceği gibi daha önceden gerçekleşmiş ve faturalandırılmış bir işleme de ait olabilir.

V- SONUÇ

Son yıllarda yaygın olarak kullanılır hale gelen kredi kartları tüketiciler açısından bir nevi finansman kaynağı olarak görülmektedir. Tüketiciler henüz kendilerine sunulan mal ve hizmeti almadan, ödemelerini kredi kartlarıyla yaptıkları gibi teslim sırasında da ödemelerini yapabilmektedir. Henüz teslim gerçekleşmeden yapılan bu ödemeler karşı taraf açısından avans niteliğindedir. Gerçekleşen mal ve hizmet teslimi sonrasında ister kredi kartıyla ödeme hemen yapılsın ister ödeme ileriki bir tarihte yapılsın Vergi Usul Kanunu kapsamında faturanın 7 gün içerisinde düzenlenmesi gerekir. Ancak fatura düzenlenirken KDV açısından herhangi bir vergi ziyaınına sebebiyet vermemek için işlemin gerçekleştiği ayda faturanın düzenlenmesine dikkate edilmelidir. Diğer bir husus ise, KDV mevzuatı açısından vergiyi doğuran olaya ilişkindir. Mal ve hizmetin teslim edilmesi anında ister ödeme yapısın ister yapılmasın KDV doğmaktadır. Mal ve hizmet teslimi gerçekleşmemesine rağmen herhangi bir ödeme yapılması halinde KDV doğmayacaktır. Ancak, gerçekleşmeyen bu teslime ilişkin fatura düzenlenmesi halinde KDV doğacak ve ilgili ay KDV beyannamesinde beyan edilecektir.

Diğer bir durum ise bu işlemlerin KDV beyannamesinde gösterilmesi sırasında karşımıza çıkacaktır. Avans niteliğinde veya malın teslimi anında faturası düzenlenmiş olan satışlara ilişkin olarak ileri bir tarihte kredi kartı ile yapılan tahsilat tutarlarının, verilecek beyannamenin ilgili dönemde gerçekleştirilen teslim ve hizmetlere ait bedelin kredi kartı ile tahsil edilen kısmı satırında yer alması gerekmektedir. Ancak, yer alan bu tutarın Tablo-1de (e-Beyannamede Matrah) beyan edilen tutar ile uyum göstermemesi ve vergi dairesince bu hususa ilişkin izahat istenmesi halinde; tahsilâtın avans niteliğindeki veya taksitli satışlara yönelik olduğunun ispatı mükelleflere aittir.

Dilşad DERİN*

Yaklaşım

* Maliye Müfettişi

"İnsanların mutlulukları ya da mutsuzlukları, talihin olduğu kadar kendi karakterlerinin de eseridir."