Torba Kanun ile vergi incelemelerine yönelik oldukça önemli düzenlemeler yapıldı.

Yapılan düzenlemeler, genel itibarıyla vergi incelemelerini daha standardize hale getirmeyi ve koordinasyonu sağlamayı hedefliyor.

Vergi incelemeleri esas itibarıyla mükelleflerin korkulu rüyası. İncelemeye alınan mükellefler bazen oldukça uzun süren bu incelemeler karşısında sıkıntılı zamanlar yaşayabiliyorlar. Ayrıca incelemeye alınanların ilk sorusu genellikle "Neden ben?" şeklinde oluyor. Bazen de aynı mükellefin birden fazla kez incelemeye alınması gibi durumlarla karşılaşılabiliyor. Yeni düzenlemeler bu problemleri aşmayı hedefliyor.

1- Vergi incelemelerine süre sınırlaması

Yasaya göre vergi incelemeleri, tam inceleme yapılması halinde en fazla bir yıl, sınırlı inceleme yapılması halinde ise en fazla altı ay içinde bitirilecek. Ancak makul sebeplerin varlığı halinde bu süre 6 ay daha uzayabilecek. Süre şartı uygulamasının başarılı olması bugünkü şartlarda pek kolay gözükmüyor. Zira vergi inceleme elemanlarının iş yükü oldukça ağır. Özlük haklarının yetersizliği sebebiyle istifaların çokluğu iş yükünü iyice artırıyor, Bu iş yükü hafifletilmedikçe incelemelerin istenilen zamanda bitirilmesi zor gözüküyor.

2- Tebliğe ve sirkülere aykırı rapor yazamama

Yasaya göre vergi inceleme elemanları vergi kanunlarıyla ilgili kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülere aykırı vergi inceleme raporu düzenleyemeyecekler. Ancak, bu düzenlemelerin vergi kanunlarına aykırı olduğu kanaatine varırlarsa bu hususu bağlı oldukları birimler aracılığıyla Gelir İdaresi Başkanlığı'na düzenleyecekleri bir rapor ile bildirecek.

Düzenleme özü itibarıyla Maliye Bakanlığı'nın belirli bir hususta tüm birimleriyle tek bir görüşte olmasını hedefliyor gibi gözüküyor. Fakat Sirkülere aykırı rapor düzenlenememesi uygulaması, vergi inceleme elemanlarının yasal yetkilerine yönelik bir kısıtlama gibi gözüküyor. Anayasa göre vergi kanunla koyulur, yine kanunla kaldırılır. Kanunlar vergi inceleme elemanlarına yazdıkları Raporlar ile ek vergi tarhiyatı yapma yetkisi veriyor.

Sirküler ise belirli bir hususta Gelir İdaresi Başkanlığı'nın görüşünü yansıtıyor. Yani yasa hükmü değil. Sadece bir görüş. Yeni yasa hükmüne göre, vergi inceleme elemanı sirkülerde belirtilen görüşe katılmayıp, yasanın kendisine verdiği hakkı kullanarak ek vergi tarhiyatı yapmak istediğinde ne olacak? Yeni yasa düzenlemesine göre sirküler (yasa değil), yasanın önüne geçmiş olacak. Yani vergi inceleme elemanı sirkülere aykırı rapor yazamayacak, kanuni hakkını kullanamayacak. Düzenleme bu açıdan tartışmaya açık gözüküyor.

3- Rapor Okuma Komisyonları yasal statüye kavuşuyor

Vergi inceleme elemanlarının yazdıkları raporlar, işleme konmadan önce, kıdemli ve bilgili "Üstatlar"ın oluşturduğu Rapor Okuma Komisyonları'nca okunur ve varsa hatalar giderildikten sonra vergi dairelerine gönderilerek işleme konulur. Yeni kanun, Rapor Okuma Komisyonları'nın ne şekilde oluşturulacağına ve nasıl çalışacağına yönelik düzenlemeler içeriyor. Esasen bu düzenlemeler mevcut durumun yasa hükmü haline getirilmesinden başka bir şey değil.

4- Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulu

Maliye Bakanlığı bünyesinde 4 ayrı birim (Maliye Müfettişleri, Hesap Uzmanları, Gelirler Kontrolörleri ve Vergi Denetmenleri) vergi incelemesi gerçekleştirdiği için bu birimlerin koordineli çalışması oldukça önem arz ediyor.

Yasa ile bakanlığın vergi inceleme ve denetim amaçlarına ulaşmasını sağlamak, vergi inceleme ve denetimleri ile raporlamaya ilişkin standart, ilke, yöntem ve teknikleri geliştirmek, inceleme ve denetim rehberleri hazırlamak, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların uyacakları etik kuralları belirlemek, vergi inceleme birimleri arasında koordinasyonu, bilgi akışını ve uygulama birliğini temin etmek gibi sebeplerle Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulu adı altında bir kurul oluşturuyor. Kurulun başkanı Maliye Bakanı, veya tevkil ederse müsteşar olacak. Kurul üyeleri, vergi inceleme birimlerinin başkanları olacak. Kurul vergi denetim planını ve standartları belirleyecek. Yani vergi incelemeleri politikasına bu kurul yön verecek.

İsmail Kökbulut

Bugün Gazetesi