5510 sayılı Kanunun 86. maddesinin birinci fıkrasında belirtildiği üzere işverenler, bir ay içinde 4 ve 5. maddeye tâbi çalıştırdığı sigortalıların ve sosyal güvenlik destek primine tâbi sigortalıların;

ad ve soyadlarını, T.C. kimlik numaralarını, 80. maddeye göre hesaplanacak prime esas kazançlarını, prim ödeme gün sayıları ile prim tutarlarını gösteren ve örneği Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde belirlenen asıl veya ek aylık prim ve hizmet belgesini, 4. maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındakiler için en geç Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar, diğer sigortalılar için ise ait olduğu ayı takip eden ayda Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma vermekle yükümlü tutulmuştur.

5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanları çalıştıran;

- Özel nitelikteki işyeri işverenleri, cari aya ilişkin olarak düzenleyecekleri asıl, ek veya iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerini, en geç belgenin ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23ünde,

- Resmi nitelikteki işyeri işverenleri ise, cari aya ilişkin olarak düzenleyecekleri asıl, ek veya iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerini, en geç belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen takvim ayının 7sinde

saat 23.59a kadar e-Sigorta kanalıyla Kuruma göndermek zorundadırlar. Belgenin gönderilmesi gereken sürenin son gününün resmi tatile rastlaması halinde, aylık prim ve hizmet belgesi, son günü izleyen ilk iş günü saat 23:59 a kadar, Kuruma, e-Sigorta kanalıyla gönderilebilecektir.

Diğer taraftan, bazı özel nitelikteki işyeri işverenleri ayın 15i ila müteakip ayın 14ü arasında; bazı resmi nitelikteki işyeri işverenleri ise ayın 1i ila 30u arasında ücret alan sigortalılar çalıştırdığından, bu nitelikteki işyeri işverenlerince;

- Ayın 1i ila 30u arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alan sigortalılar için düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgeleri, en geç belgenin ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23ünde,

- Ayın 15i ila müteakip ayın 14ü arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alan sigortalılar için düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgeleri, en geç belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen takvim ayının 7sinde

Kuruma gönderilmektedir.

Yasal süresi geçirildikten sonra düzenlenen aylık prim ve hizmet belgeleri ise Kuruma elden verilebileceği gibi posta kanalıyla da gönderilmekte olup, konuyla ilgili Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde([1]) ve Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna Verilmesine ve Primlerin Ödenme Sürelerine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğde([2]) düzenleme yapılmıştır. Yazımızda Yönetmelik ve Tebliğde belirtilen hususlar bağlamında aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi geçirildikten sonra Kuruma verilmesi halinde yapılacak işlemler ve uygulanacak idari para cezası ele alınmıştır.

II- YASAL SÜRESİ GEÇİRİLDİKTEN SONRA KURUMA VERİLEN ASIL VE EK NİTELİKTEKİ AYLIK PRİM VE HİZMET BELGELERİ

Yasal süresi geçirildikten sonra düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgeleri Kuruma elden verilebileceği gibi posta kanalıyla da gönderilebilmektedir.

Diğer Kanunlara göre defter tutmakla yükümlü bulunan işveren, alt işveren ve sigortalıyı devir alanlar tarafından yasal süresi geçirildikten sonra Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgeleri, doğruluğu, fiilen yapılan denetimler sonucu veya işyeri kayıtlarından yapılan tespitlerden anlaşılması hâlinde işleme konulmaktadır. Aylık prim ve hizmet belgesinin fiilen yapılan tespitler sonucunda işleme alınmasında, tespitin yapıldığı tarihten geriye doğru en fazla bir yıllık süreye ilişkin olan kısmı dikkate alınmaktadır.

Yasal olarak verilmesi gereken son günü takip eden günden başlanarak takip eden üçüncü ayın sonuna kadar Kuruma verilen asıl veya ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesi, belgede kayıtlı sigortalıların çalıştırılmadığına yönelik bir tespitin olmaması, şüpheli bir durumun bulunmaması ve aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı olan sigortalıların sigortalı işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içinde veya aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan önceki bir tarihte Kuruma verilmiş olması hâlinde, ayrıca incelemeye gidilmeksizin işleme alınmaktadır.

Örnek-1: (Y) Limited Şirketince 2010/Nisan ayına ilişkin olarak düzenlenen ve 7 sigortalının kayıtlı olduğu aylık prim ve belgesi 29.07./2009 tarihinde Kuruma verilmiştir. Kurumca yapılan değerlendirmede, belgede kayıtlı sigortalılara ilişkin sigortalı işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içinde veya yasal süresi dışında olmakla birlikte 01.04.2010 tarihinden önce Kuruma verildiği, belgede kayıtlı sigortalıların çalıştırılmadığına dair (sigortalı işten ayrılış bildirgesi verilmiş olması gibi) açık bir tespitin bulunmadığı ve şüpheli bir durumun (gelir veya aylığa hak kazanma vb.) söz konusu olmadığı görülmüştür. Bu durumda 2010/Nisan ayına ait aylık prim ve hizmet belgesi ayrıca incelemeye gidilmeksizin işleme alınacaktır.

Daha önce Kuruma belge türü veya kanun numarası hatalı seçilerek verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerine ilişkin düzeltme amaçlı olarak yasal süresi dışında verilen aylık prim ve hizmet belgeleri, düzeltme ile fiili hizmet süresi zammı kazandırma hali hariç, belgede kayıtlı sigortalılar ve bu sigortalıların prim ödeme gün sayısı ile prime esas kazanç tutarının aynı olması kaydıyla, ayrıca incelemeye gerek kalmaksızın işleme alınmakta, bu nitelikte verilen aylık prim ve hizmet belgelerine idari para cezası uygulanmamaktadır.

Sonradan düzeltme amaçlı verilen belge ile fiili hizmet süresi zammı kazandırılması halinde; düzeltme amaçlı olarak verilen iptal ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgeleri,

 Belgenin, yasal olarak verilmesi gereken sürenin sona erdiği tarihten itibaren üç aylık süre içinde Kuruma verilmiş olması halinde, belgede kayıtlı sigortalıların çalıştırılmadığına yönelik bir tespitin olmaması, şüpheli bir durumun bulunmaması ve aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı olan sigortalıların sigortalı işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içinde veya aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan önceki bir tarihte Kuruma verilmiş olması hâlinde, ayrıca incelemeye gidilmeksizin,

 Belgenin yasal olarak verilmesi gereken sürenin sona erdiği tarihten itibaren üç aylık süre dışında Kuruma verilmiş olması halinde ise, belgede kayıtlı sigortalıların çalışmalarının fiili hizmet süresi zammı kapsamında olup olmadığı, fiili hizmet süresi zammı kapsamında olması halinde kaç günlük fiili hizmet süresi zammı kapsamında olduğu hususu Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılacak incelemeler neticesinde tespit edildikten sonra, uygun görülmesi halinde

işleme alınmaktadır.

Örnek-2: (Z) Limited Şirketince 2010/Ocak ayına ilişkin olarak düzenlenen ve 5 sigortalının kayıtlı olduğu aylık prim ve hizmet belgesi 05.07.2010 tarihinde Kuruma verilmiştir. Belgede kayıtlı 3 sigortalının her birine ilişkin işe giriş bildirgeleri yasal süresi içinde Kuruma verilmişse de, aylık prim ve hizmet belgesi, yasal olarak verilmesi gereken ayın sonundan başlayarak üç ay içinde Kuruma verilmemiştir. Konuyla ilgili olarak Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca işyeri defter ve belgelerinden yapılan inceleme ve soruşturma sonrası aylık prim ve hizmet belgesinde adıgeçen kişilerin çalışmaları tespit edilmiştir. Bu durumda 2010/Ocak ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesi işleme alınacaktır.

Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara ilişkin yasal süresi geçirildikten sonra Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgeleri ise, fiili hizmet süresi zammı prim belgeleri ile itibari hizmet süresi prim belgeleri şüphe, ihbar veya şikayet hâlleri bulunmadığı sürece incelemeye gidilmeksizin işleme alınmaktadır.

III- KONUYLA İLGİLİ DİĞER HUSUSLAR VE UYGULANACAK İDARİ PARA CEZASI

Daha önce Kuruma belge türü veya kanun numarası hatalı seçilerek verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerine ilişkin düzeltme amaçlı olarak yasal süresi dışında verilen aylık prim ve hizmet belgeleri, düzeltme ile fiili hizmet süresi zammı kazandırma hali hariç, belgede kayıtlı sigortalılar ve bu sigortalıların prim ödeme gün sayısı ile prime esas kazanç tutarının aynı olması kaydıyla, ayrıca incelemeye gerek kalmaksızın işleme alınmakta, bu nitelikte verilen aylık prim ve hizmet belgelerine idari para cezası uygulanmamaktadır.

5510 sayılı Kanunun 102. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtildiği üzere, aylık prim ve hizmet belgesinin Kanunda belirtilen süre içinde verilmemesi durumunda ise;

1- Belgenin asıl olması halinde aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri tutarında,

2- Belgenin ek olması halinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında

idari para cezası uygulanmaktadır.

IV- SONUÇ

Aylık prim ve hizmet belgelerinin verilmesi için Kanunda bir süre öngörülmesine karşın bazen söz konusu belgeler süresinde verilememekte, konuyla ilgili yükümlülükler süresinden sonra yerine getirilmektedir. 5510 sayılı Kanunun 102. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtildiği üzere, aylık prim ve hizmet belgesinin Kanunda belirlenen süre içinde verilmemesi durumunda, belgenin asıl olması halinde aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri tutarında, belgenin ek olması halinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında, idari para cezası uygulanmaktadır.

Gündoğan Güngör DANACI*

Yaklaşım

(*) Sosyal Güvenlik Kurumu Başmüfettişi, Sosyal Sigortacılık Bilim Uzmanı

[1] 12.05.2010 tarih ve 27579 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

[2] 28.09.2008 tarih ve 27011 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış olup, konuyla ilgili yapılan değişiklik 28.09.2009 tarih ve 27360 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.