Gıda Bankacılığı yoksul vatandaşlar ile ihtiyaç fazlası gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddeleri bulunan üretici, lokanta, market, otel v.b. gerçek ve tüzel kişiler arasında köprü oluşturmayı amaçlayan ve israfı önleme yanında sosyal adaleti sağlamayı da amaç edinen bir sistemdir. Bu sistemde gıda bankacılığı yapan ve kar amacı gütmeyen vakıf ve dernek aracı işlevini görerek gıda ürünlerinin ihtiyacı olanlara düzenli ve sağlıklı bir şekilde ulaştırılmasını sağlamaktadır. II. Gıda Bankacılığının Kanuni düzenlemeleri:

5035 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanunun 40 ve 89 uncu maddelerinde, Katma Değer Vergisi Kanununun ise 17 inci maddesinde yapılan değişiklerle Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslar çercevesinde gıda bankacılığı kapsamında bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedellerinin gelir ve Kurumlar Vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılması ve bu teslimlerin Katma Değer Vergisinden istisna edilmesine yönelik düzenlemeler 21.03.2004 tarih ve 25409 sayılı Resmi Gazetede 251 Seri Nolu Gelir Vergisi Genel

Tebliğinde detaylı bilgiler verilmiştir. Bunları kısaca açıklayalım:

1. Gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi bağışının dernek veya vakıflara yapılmış olması gerekmektedir. İhtiyacı bulunanlara doğrudan veya başka organizasyonlar aracılığıyla yapılacak yardımların yukarıda belirtilen maddeler kapsamında yapılmış bağış olarak değerlendirilmesi mümkün değildir.

2. Bağışı kabul edecek dernek veya vakfın tüzüğünde veya senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda yardımı yapabilmesine ilişkin hükümlerin bulunması gerekmektedir. Bununla beraber, dernek veya vakfın başka alanlarda da faaliyet gösteriyor olmasının, kamuya yararlı dernek veya vergiden muaf vakıf olup olmamasının uygulama açısından herhangi bir önemi bulunmamaktadır.

3. 5281 sayılı Kanunla (43’üncü madde 8/a bendi) Gelir Vergisi Kanununun 40’ıncı maddesine 5035 sayılı Kanun’la eklenen 10. bendindeki;

“Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara, Maliye Bakanlığı’nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedeli ” ibaresinin “Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara, Maliye Bakanlığı’nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedeli” şeklinde değiştirilmesi suretiyle, 01.01.2005 tarihinden geçerli olmak üzere, anılan kurumlara bağışlanacak temizlik, giyim ve yakacak maddeleri de kapsama alınmış ve bunların maliyet bedellerinin de gelir vergisi matrahının hesaplanması sırasında hasılattan indirilmesi veya yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinde indirim konusu yapılmasına izin verilmiştir.

Yine aynı Kanun’la (43’üncü madde 14/a bendi), Katma Değer Vergisi Kanununun 17’nci maddesinin 2 numaralı fıkrasında (b bendi) yapılan değişiklikle de, uygulama kapsamına yeni alınan temizlik, giyecek ve yakacak maddelerin teslimleri, katma değer vergisinden istisna edilmiştir.

4- Gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağışların gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteliğinde olması gerekmektedir.

5- Yapılacak bağışlar şartlı olarak (bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere) yapılmalıdır.

6 Bağışlarda mutlaka fatura tanzim edilecek ve ayrıca sevk irsaliyesi düzenlenecektir.

7- Bağışlanan mallara ilişkin ayrıntılı bilgileri eksiksiz olarak düzenlenen fatura, bağış yapılan dernek veya vakıf adına düzenlenecektir.

8- Mal bedeli olarak faturada, bağışa konu malın maliyet bedeli(yüklenilen katma değer vergisi hariç) yazılacaktır.

9- Faturada “İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır.” ibaresinin yazılması zorunludur.

10- Dernek ve vakıflar kendi mevzuatlarının öngördüğü belgeleri düzenleyecek ve bağış yapanlara bir örneğini verecektir.

11-Ticari faaliyette uğraşanlarca düzenlenen faturalar dernek ve vakıf tarafından muhafaza edilecektir.

12-Gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteliğini taşımayan veya şartlı olarak yapılmayan bağışlar, gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağış olarak değerlendirilmeyecektir.

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine sağladığı vergisel avantajlar

1- Ticari işletmeye dahil malların (gıda maddelerinin) bağışlanması durumunda bu malların maliyet bedeli Gelir Vergisi Kanununun 40 ıncı maddesi çerçevesinde gider kaydedilir. Bu işlem, faturanın bir yandan da gider kaydedilmesi suretiyle gerçekleştirilir.

2- Gıda Bankacılığı kapsamında yapılan bağışlar 3065 sayılı Kanununun 17/2-b maddesine göre katma değer vergisinden müstesnadır. Katma değer vergisi mükellefleri, bir vergilendirme döneminde yaptıkları bağışların toplam tutarını ilgili dönem beyannamesinin 6 ve 7 nci satırlarına dahil etmek suretiyle beyanda bulunacaklardır.

Aynı Kanunun 30/a ve 32 nci maddelerine göre, kısmi istisna mahiyetindeki bu teslimin (gıda maddesi bağışlarının) bünyesine giren katma değer vergisi tutarının indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle, bağışın yapıldığı dönemde, bağışlanan gıda maddelerinin iktisabı dolayısıyla yüklenilen katma değer vergisi tutarının hesaplanması ve aynı döneme ait katma değer vergisi beyannamesinin 20. Satırına dahil edilmesi, aynı tutarın defter kayıtlarında “indirim KDV” hesaplarından çıkarılarak, gider hesaplarına aktarılması gerekmektedir.

3- Bağışlanan gıda maddelerinin işletmeye dahil olmaması halinde ise, söz konusu malın maliyet bedeli (KDV dahil) Gelir Vergisi Kanununun 89. Maddesi çerçevesinde yıllık beyannamenin bağış ve yardımlara ilişkin bölümüne yazılarak gelir vergisi matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alınacaktır

Gıda Bankacılığını bir örnekle açıklamak gerekirse; Elinde bir ton pirinci bulunan ve bunu Kimse Yok Mu Dayanışma ve Yardımlaşma Derneğine bağışlamak suretiyle ihtiyaç sahiplerine dağıtılmasını isteyen firma sırasıyla şu işlemleri yapacaktır.

1- Bağışlayacağı mala ait faturayı Kimse Yok Mu Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği adına ve KDV siz olarak bağışlayacağı mala ait maliyet bedelini yazarak tanzim edecektir.

2- Faturanın üzerine “İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır.” İbaresinin yazılması kanuni zorunluluktur.

3- Pirinçlerin taşınması ile ilgili olarak sevk irsaliyesi düzenleyecektir.

4- Gıda Bankacılığı kapsamında olan Kimse Yok Mu Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği de firma adına bağışlanan malla ilgili Ayni Bağış Alındı Belgesi düzenleyerek firmaya verecektir.

5- Bağışı yapan firma dernek tarafından düzenlenen Ayni Bağış Alındı Belgesini malın edimi ile ilgili belgeyi saklamak zorundadır.

6- Firma bağışladığı bu mallarla ilgili maliyeti yılsonunda beyan edeceği gelir veya kurumlar vergisi matrahından indirebilecektir.

Gıda Bankacılığı yapacak Dernek ve Vakıfların, İçişleri Bakanlığı’ndan izin almak şart; 

2004 sonrasında gıda bankacılığı yapmak üzere kurulan dernekler şunlar:

- Kimse Yok Mu Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği
Çorum Gıda Bankası Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
Umut Eli Samsun Gıda Bankacılığı Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
Şevkat Eli Konya Gıda Bankası Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
Uşak Gıda Bankacılığı Yardım Eli Dayanışma Derneği
Rahmeteli Gıda Bankası Derneği
Çiğli Gıda Bankası (Yoksullukla ve İşsizlikle Mücadele) Derneği
Fakir ve Muhtaçlara Yardım Derneği Gıda Bankacılığı Şubesi
Gün Işığı Karaman Gıda Bankası Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
Hasret Sosyal Dayanışma, Yardımlaşma, Eğitim, Kültür ve Gıda Bankacılığı Derneği
İnsan Eğitim Kültür Yardımlaşma ve İzmir Gıda Bankası Derneği
İpekyolu Karapınar Gıda Bankası Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
Karakeçili Güller Sosyal Dayanışma, Yardımlaşma, Eğitim, Kültür ve Gıda Bankacılığı Derneği
Kardeşeli Ordu Gıda Bankası Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
Karşıyaka Gıda Bankası Derneği
Kastamonu Gıda Bankası Yoksullara Hizmet Derneği
Kırıkkale Seher Sosyal Dayanışma Yardımlaşma Eğitim Kültür ve Gıda Bankacılığı Derneği

Reyyan Kapısı Gıda Bankası Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği
Sila Sosyal Dayanışma Yardımlaşma Eğitim Kültür ve Gıda Bankacılığı Derneği
Sorgun Çağrı Sosyal Dayanışma Yardımlaşma Eğitim Kültür ve Gıda Bankacılığı Derneği
Yenişehir Gıda Bankası Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği


GIDA BANKACILIĞI YAPAN VAKIFLAR
İstanbul Vefa Vakfı (İstanbul)
Sümbülefendi Eğitim Vakfı (İstanbul)
Koza Eğitim ve Kültür Vakfı (İstanbul)
Pınarca Sosyal Hizmetler Vakfı (İstanbul)
İhsan Zini Sosyal Eğt ve Kül. Vakfı (İstanbul)
Biota Eğitim Çevre ve Sosyal Yardım Vakfı (İstanbul)
Albayrak Vakfı (İstanbul)
Sani Konukoğlu Vakfı (Gaziantep)
Darendeliler Kültür Sağlık ve Eğitim Vakfı (Adana)
Türkiye İsrafı Önleme Vakfı (Ankara)