İslam aleminin en çok önem verdiği zaman dilimlerinden birisini idrak ettiğimiz bugünlerde herkes elindeki imkanların şükrünü eda etmeye çalışıyor.

Maddi durumu yerinde olanlar, çevrelerindeki muhtaç kişilere yardım etmeye gayret ediyor. İşverenler, çalışanlarına bu kapsamda paketler ve bayram hediyeleri veriyor. Maddi durumu iyi olmayanlar da sıhhatlerinin şükrünü oruç tutarak yerine getirmeye çalışıyor. Her Ramazan'da olduğu gibi bu yıl da bu tür yardımların vergisel yönlerine dikkat çekmek istiyorum.

Yardımlar belli usul ve esaslara uyularak yapılması halinde vergi matrahlarından indirilebiliyor. Vergi kanunlarında indirim veya gider olarak kabul edilen bağış ve yardımlar, normalde kazancın belli bir oranıyla sınırlı. Ancak bazı müesseseler, gördükleri büyük fonksiyon sebebiyle özel imtiyazlara sahip. Gıda bankacılığı kapsamında faaliyet gösteren vakıf ve dernekler bu müesseselere örnek verilebilir. Çünkü bu türdeki dernek ve vakıflara bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı gider yazılabiliyor. Ancak bunun için bazı şartlara uyulması lazım. Öncelikle yardımın kapsamı gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddeleriyle sınırlı. Ayrıca bu yardımların ayni olarak ve dernek veya vakfa yapılması gerekiyor. Nakdi yardımlar bu kapsamda kabul edilmiyor. İhtiyacı bulunanlara doğrudan veya başka organizasyonlar aracılığıyla yapılacak yardımlar bu kapsamda bağış olarak değerlendirilmiyor. Bağışı kabul edecek dernek veya vakfın tüzüğünde veya senedinde; ihtiyacı bulunanlara gıda, temizlik, giyecek ve yakacak yardımı yapabilmesine ilişkin hükümler bulunmalı. Bağışlar bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak şartıyla yapılmalı.

PERSONELE YAPILAN YARDIMLAR VERGİYE TABİ

Bazı işverenler çalışanlarına erzak yardımı, bayramlık vs. destekler vererek Ramazan'ın işyerinde de hissedilmesini ve şevkle karşılanmasını sağlamak istiyor. Bu tür yardımların işletme vergisinin hesaplandığı matrahtan gider olarak indirilmesi mümkün. Ancak vergi kanunlarına göre bu yardımlar üzerinden vergi hesaplanması gerekiyor. Çünkü çalışanlara dağıtılan erzak bedeli de, verilen bayram yardımı da onlara verilen ayın (mal) hükmünde olup, 'ayni ücret' olarak dikkate alınmalı. Ücret olarak kabul edilen bu yardımların brüt bedeli üzerinden Gelir ve Damga Vergisi hesaplanması gerekiyor. Yani iftar yemeği, erzak veya bayramlık olarak alınan hediyelerin KDV dahil toplam tutarı, çalışanın ücretinin vergilendirildiği oranda vergilendirilir. Bu mal ve hizmetlerin alımında yüklenilen KDV'ler şirketin hesaplanan KDV'sinden indirilemez. Çünkü şirketler ticari kazancın elde edilmesi ve sürdürülmesiyle ilgili mal ve hizmet alımlarında yüklendikleri KDV'leri indirebilir. Bu tür nihai tüketici konumunda oldukları alımların KDV'sini indiremezler. Çalışanların dışında verilen iftarların temsil ağırlama gideri olarak yazılması mümkün. Bu şekilde yapılan harcamaların KDV'si de indirilebilir. Ayrıca bu harcamaların herhangi bir şekilde stopaja tabi tutulması, yani Gelir ve Damga Vergisi hesaplanması da söz konusu olmaz.

Yardım yaparken nelere dikkat edilmeli?

Gıda Bankacılığı; bağışlanan veya üretim fazlası sağlığa uygun her türlü gıdayı tedarik eden, depolayan ve bu ürünleri doğrudan veya değişik yardım kuruluşları vasıtasıyla ihtiyaç sahiplerine ulaştıran ve kâr amacı gütmeyen dernek ve vakıfların oluşturduğu organizasyonlardır. Bunlara yapılan yardımların tamamının indirilebilmesi için yardımların yapılacağı yerlere ve yardım yapılırken uyulacak usul ve esaslara ilişkin düzenlemeler bulunuyor.

Ticari kazancın tespitinde gider olarak indirilecek bağışların tutarı ne kadar olursa olsun bağış yapılan dernek veya vakıf adına mutlaka fatura düzenlenmeli. Taşıma için de ayrıca sevk irsaliyesi tanzim edilmesi gerekiyor. Mala ilişkin bilgileri eksiksiz içerecek faturada mal bedeli olarak, bağışa konu malın maliyet bedeli yazılır. Ticari kazanç dışında geliri olan (kira geliri, ziraî kazanç, arızî kazanç vs.) kişilerin bu bağışı beyannamelerinde indirim konusu yapmaları için herhangi bir belge düzenlemeleri gerekmiyor. Sadece bağış yapılan malın alımına ilişkin belgelerin saklanması yeterli. Dernek ve vakıflar da kendi mevzuatlarının öngördüğü belgeleri düzenleyip bir örneğini bağış yapanlara vermeli.

Bu teslimler KDV'den istisna tutulduğu için faturada "İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır." ibaresine yer verilmeli.

Bu faturalar bir yandan gelir bir yandan da gider yazılmak suretiyle kayıtlara intikal ettirilir. Ticari kazanç sahipleri ile Kurumlar Vergisi mükellefleri bu bağışları kayıtlara doğrudan yansıttıkları için işletmenin kâr veya zararda olması bağışın gider olarak kabul edilmesini etkilemez. Yani firma zarar etmiş ve herhangi bir vergi matrahı beyan etmeyecek olsa bile bu bağışlar gider olarak yazılır. Bağışın yapıldığı yıl uğranılan zarar sonraki yıllarda mahsup edilebileceği için bu bağışların sonraki yıllara ilişkin vergi matrahlarını düşürmesi söz konusu olacaktır.

Ahmet Yavuz

http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazino=1016269&title=ra...