Bilindiği üzere, vergilendirmede, prensip olarak, dönemsellik esastır. Takvim yılı, hesap dönemi veya özel hesap dönemi veyahut kıst hesap dönemi esas alınarak vergilendirme yapılmaktadır. Bu esas hem gelir vergisi hem de kurumlar vergisi açısından geçerlidir (193 sayılı GVK md. 1, 5520 sayılı KVK md.6, 213 sayılı VUK md.174).

Ancak, yılları sari inşaat ve onarım işlerinde bu ilkeye istisna getirilerek özel bir vergilendirme rejimi benimsenmiş ve birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarım işlerinde takvim yılı yerine işin bitimi vergilendirmeye esas alınmıştır. Buna göre, söz konusu inşaat ve onarım işlerine ait gelirler ve giderler diğer işlerden ayrı bir hesapta izlenmekte; müşterek genel giderler ve amortismanlar 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda yer alan kurallara göre dağıtılmakta; kâr veya zarar işin bittiği yıl kesin olarak tespit edilmekte ve tüm gelir işin bittiği yılın geliri olarak o yıla ait yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmektedir (193 sayılı GVK md.42-44).

2) Yıllara sari inşaat ve onarım işlerinde işin bitimi

Bir işin yıllara sari inşaat ve onarım işi kapsamında değerlendirilebilmesi için aşağıdaki koşulları taşıması gerekmektedir(193 sayılı GVK md.42-44).

• Faaliyet konusu iş, inşaat ve onarım işi olmalıdır.
• İnşaat ve onarım işi başkalarının hesabına ve taahhüde bağlı olarak yapılmalıdır.
• İnşaat ve onarım işi birden fazla takvim yılına sirayet etmelidir.

Yıllara sari inşaat ve onarım işi kapsamına giren işlerde, inşaat ve onarım işinin başlangıç ve bitim tarihi önem arz etmektedir(193 sayılı GVK md.42-44).Vergilendirme açısından işin bitim tarihi aşağıdaki esaslara göre tespit edilir.

• Geçici ve kesin kabule tabi olan işlerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın onaylandığı tarih,
• Geçici ve kesin kabul usulüne tabi olmayan işlerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih,

işin bittiği tarih olarak kabul edilir.

3) Yıllara sari inşaat ve onarma işlerinden elde edilen kazançlar geçici vergiye tabi değildir

Bilindiği üzere, yıllara sari inşaat ve onarma işi yapan mükellefler bu kazançları dolayısıyla geçici vergi ödememektedirler. Bu esas hem gelir hem de kurumlar vergisi mükellefleri için geçerlidir (193 sayılı GVK mük. Md.120, 5520 sayılı KVK md.32 ve 217 Seri No.lu GV GT).

Ancak, yukarıda açıklanan esas dahilinde işin bitiminden sonra bu işler dolayısıyla elde edilen kazançlar dolayısıyla geçici vergi ödeneceği tabiidir. Bir başka ifade ile geçici kabul ile kesin kabul arasındaki dönemde elde edilen kazançlar geçici vergiye tabidir. Zira, iş artık yıllara sari niteliğini yitirmiştir.

4) Geçici kabulden sonra yapılan hak ediş ödemelerinde stopaj yok

Bilidiği üzere, yıllara sari inşaat ve onarım işi yapanlara düzenlenen hakediş raporuna dayanarak hakediş ödemesi (avans olarak ödenenler dahil) yapılmakta ve bu ödemelerden, gelir veya kurumlar vergisine mahsuben %3 oranında tevkif yoluyla vergi ödenmektedir (193 sayılı GVK md 94, 96 ve 5520 sayılı KVK md.15).

Tevkif yoluyla yapılan bu  vergileme, vergideki gecikmeyi telafi etmek; mükellefin vergileme anındaki büyük nakit çıkış yükünü azaltmak amacıyla yapılmaktadır. Tevkif yoluyla yapılan vergileme hasılat (ödeme) üzerinden yapıldığından, net kârlılık oranı %15 kabul edildiğinde, aslında efektif vergi yükü (3/15) %20'ye tekabül etmektedir. Bu nedenle de yıllara sari inşaat ve onarma işlerinden elde edilen kazançlar geçici vergiden ayrışık tutulmuştur.

Yıllara sari inşaat ve onarım işlerinde vergi tevkifatının matrahı, bu işleri yapanlara ödenen hakediş bedelleridir. Kesilen bu vergiler işin bitiminde verilecek yıllık gelir vergisi veya kurumlar vergisi beyannamesinde bildirilen kazanç üzerinden hesaplanacak gelir-kurumlar vergisinden mahsup edilir. İşin devam etmesi nedeniyle kazancı beyannameye dahil edilmemiş olan inşaatlara ilişkin hakedişlerden kesilen gelir vergisi tevkifatları diğer kazanç unsurları üzerinden hesaplanan gelir ya da kurumlar vergisinden mahsup edilemez. Mahsup neticesinde, mükellefe iadesi gereken bir vergi tutarının olması halinde bu tutar, mükellefin talebi doğrultusunda diğer vergi borçlarına mahsup edilir; mükellefin vergi borcunun olmaması halinde ise nakden iade yapılır (193 sayılı GVK md. 121, 5520 sayılı KVK md. 34, 252 Seri No.lu GV GT).

Diğer taraftan, geçici kabulden sonra kesin kabulü sağlamak üzere yapılan işler nedeniyle alınan hakedişler, biten inşaat işiyle ilgilendirilmeksizin elde edildikleri yılın kar veya zararının tespitinde dikkate alınırlar ve gelir vergisi tevkifatına tabi tutulmazlar.

Altındağ ymm