Katma Değer Vergisi Yasası'nın 8'inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtildiği üzere fazla veya yersiz ödenen vergiler Maliye Bakanlığı'nın belirleyeceği usul ve esaslara göre ilgililere iade edilebilmektedir.

Aslında ilk zamanlarda fazla ve yersiz ödenen KDV ancak KDV mükellefi olmayıp ta bu vergiyi ödemiş olan iade edilebilmekteyken 5035 Sayılı Kanunla yapılan düzenlemeden sonra (02.01.2004 tarihinden itibaren) KDV mükelleflerine de iade alabilme yolu açılmıştır.

Fazla veya yersiz ödenen KDV ye örnek olarak 150 mt² yi aşmayan konut teslimlerinde, faturanın KDV oranının % 1 % 18 olarak hesaplanmasını verebiliriz. Bu durumda aradaki fark fazla ve yersiz ödenen KDV niteliğindedir.

Her şeyden önce fazla veya yersiz verginin idarece tahsil edilmiş olması esastır. Bir iadenin söz konusu olması yüklenilen KDV nin indirim yolu ile giderilememesi ile doğrudan alakalıdır.

Fazla ve yersiz ödenmiş olsa bile indirimle giderilmiş olan KDV doğal olarak iade edilmeyecektir.

Fazla ve yersiz ödenen verginin iade şekil ve esasları ilk önce 23 no.lu KDV Genel Tebliğinde yapılmış, 5035 Sayılı Kanunla yapılan değişikliğe bağlı olarak ta sonrasında 91 no.lu tebliğde ilave açıklamalar yapılmıştır.

İade talep edilmesi dolayısı ile haksız ve yersiz verginin indirim konusu yapıldığı ay ile iade talebinin gerçekleştiği ay arasındaki sürede KDV beyannamesinde sürekli bir devreden KDV miktarını gerekmektedir.

Bu durumda ortaya iki sonuç çıkmaktadır.

1) Fazla ve yersiz ödenen vergi, (iadenin talep edildiği aydaki) devreden KDV tutarından küçük ise; tamamı iade olunur.

2) Fazla ve yersiz ödenen vergi, devreden KDV tutarından küçük ise; verginin indirildiği ve iadenin talep edildiği dönem arasındaki en küçük tutardaki devreden KDV tutarı iade olunur.

Fazla veya yersiz ödenen vergiyi mükellef nakden ya da mahsuben iade alabilmektedir. İade işlemi idarece ya da yeminli mali müşavir incelemesi ile mümkün olup mükellefin vergi dairesine dilekçe ile başvurması esastır. Dilekçe iade talep edilen dönem beyannamesinin verildiği ay verilip, iadesi istenen miktar KDV beyannamesinde devreden KDV tutarından düşülüp, iade edilmesi gereken KDV sütununa yazılacaktır.

İthalatla ilgili yersiz ödenen KDV’ ler

Konu ile ilgili diğer bir durum ise yine KDV Kanunun 48’inci maddesinin ikinci fıkrasında; “İthal edilen eşya ile ilgili olarak; katma değer vergisinden müstesna olduğu halde yanlışlıkla alınan veya fazla alındığı anlaşılan katma değer vergisi, indirim hakkına sahip olmayan mükelleflere Gümrük Kanununa göre iade olunur.” hükmü ile yer almaktadır.

İthalatla ilgili fazla ve yersiz KDV genellikle malın iadesi nedeniyle doğmaktadır. Böyle bir durumla karşılaşıldığında sürekli KDV devri bulunan mükellef için gereksiz bir KDV yükü doğmaktadır.

Örnek verirsek,

Bir mükellef makine ithalatı sırsında 50.000 TL KDV ödüyor. Ancak bu mal arızalı çıkıyor ve malı geri gönderiyor. Bu mükellefin devreden KDV si de 100.000 TL iken ithalatta ödediği KDV ile 150.000 TL oluyor. Peki, bu durumda ne olacak? KDV bünyede mi kalacak ? Yoksa iade alınabilecek mi? Bu durumda ilk ödediğimiz KDV işletmemiz için yersiz ödenen KDV olmuş oldu.

Malın geri iadesi anlamına gelen “maherece iade” Gümrük Kanununun 231’ncü maddesinde düzenlenmiştir.

Anılan madde şöyledir:

MADDE 213-1. Beyannamenin tescili tarihi itibariyle, kusurlu veya ithallerine esas teşkil eden sözleşme hükümlerine aykırı olduklarından bahisle, ithalatçı tarafından kabul edilmeyen eşyaya ilişkin ithalat vergileri geri verilir veya kaldırılır. Kusurlu eşyaya, teslimden önce hasar gören eşya da dahildir.

2. Bu tür eşyaya ilişkin ithalat vergilerinin geri verilmesi veya kaldırılması, kusurlu veya sözleşme hükümlerine aykırı olduklarının tespiti için gerekli olan ilk kullanım dışında eşyanın kullanılmamış olması ve eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi dışına ihraç edilmesi koşullarına bağlıdır.

Gümrük idareleri, ilgilinin talebi üzerine, eşyanın ihracı yerine; imhasına, yeniden ihraç amacıyla transit veya gümrük antrepo rejimine tabi tutulmasına veya serbest bölgeye konulmasına izin verirler. Söz konusu işlem veya kullanımlardan birine tabi tutulan eşya, serbest dolaşımda olmayan eşya olarak değerlendirilir.

3. Gümrük beyanından önce denenmek üzere geçici olarak teslim edilen eşyanın vergileri, eşyanın kusurlu veya sözleşme hükümlerine aykırı olduğu hususlarının deneme sırasında anlaşılamadığı kanıtlanmadıkça geri verilmez veya kaldırılmaz.

4. Bu madde uyarınca geri verilecek veya kaldırılacak gümrük vergileri için vergilerin yükümlüye tebliği tarihinden itibaren bir yıl içerisinde gümrük idaresine müracaat edilmesi gerekir. Mücbir sebebin tespiti halinde bu süre Müsteşarlıkça uzatılır.

…”

Gümrük idaresince tahsil olunmuş fazla ve yersiz KDV nin iadesi sürecinde gümrük idaresine bir dilekçe ile başvurulacaktır. Gümrük idaresi bu dilekçeye istinaden doğrudan mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine hitaben yazacağı bir yazıyla fazla veya yersiz tahsil edilen vergi tutarını bildirir. (Yazı mükellefe elden verilmez)
İade talebinin yeminli mali müşavir raporu aracılığı ile yapılması halinde raporda şu bilgilere yer verilir:

-fazla veya yersiz verginin indirim konusu yapıldığı dönemle iade talep edilen dönem arasındaki dönemlere ait devreden vergiler listesi,

-iadesi talep edilen verginin “fazla veya yersiz vergi” olarak nitelendirilmesinin mevzuat dayanakları,

-fazla veya yersiz uygulanan verginin beyan edilip edilmediği,

-fazla veya yersiz ödenen verginin indirim hakkı tanınan işlemlerle mi, tanınmayan işlemlerle mi ilgili olduğu,

-fazla veya yersiz vergiye muhatap olanın bu vergiyi kanuni defterlere kaydedip kaydetmediği, (Fazla veya yersiz vergi indirim hakkı tanınan işlemlerle ilgili ise “indirim KDV” hesabında yer alacak ve KDV beyannamesinde indirim konusu yapılabilecektir. İndirim hakkı tanınmayan işlemlerle ilgili ise “indirim KDV” hesabında gösterilmeyecek ve KDV beyannamesine indirim olarak intikal ettirilmeyecektir .)

-fazla veya yersiz verginin iade hakkı doğuran diğer işlemler nedeniyle iade olarak talep edilip edilmediği,
Bilgilerinize Sunarız.

Selçuk B. KESKİN
Yöntem YMM