Vergi uygulamalarında ne tür bir işlem yapacağından emin olamayan mükellefler durumlarını Gelir İdaresi Başkanlığı'na (GİB) bir dilekçe ile aktararak çözüm yolunu vergi uygulamalarını bizzat yönlendiren birime sorabiliyorlar.

Gelir İdaresi de özelge ya da mukteza olarak adlandırılan görüşlerle mükelleflerin ne yapmaları gerektiğini açıklıyor. Bu görüş sadece talep eden mükellef için geçerli oluyor. Eğer mükellefin tereddüt ettiği husus sadece kendisini değil birçok mükellefi kapsıyorsa, Gelir İdaresi özelge yerine sirküler denilen başka bir görüş yayımlıyor. Sirkülerler bütün mükellefler için bağlayıcı oluyor.

Ana hatları bu şekilde özetlenebilecek özelge ve sirküler uygulamasına yönelik olarak geçtiğimiz günlerde önemli değişiklikler yapıldı. Özelge nasıl ve nereden talep edilecek? Kimler talep edebilecek? Nasıl cevaplanacak? GİB, tüm bu soruların cevaplarını hazırladığı yönetmelik taslağında cevaplıyor.

Yönetmelik taslağında gözümüze çarpan önemli bir eksiklik, özelge talebinin yerine getirilmesi için herhangi bir süre öngörülmemiş olması. Özelge talep eden mükellef en geç ne kadarlık bir zaman dilimi içerisinde cevap alabilecek? Bazı durumlarda, özellikle beyanname hazırlanma dönemlerinde, ortaya çıkan tereddütlü bir hususun daha kısa sürede çözüme kavuşturulması gerekebiliyor. Bu süre içinde özelge talebi cevaplanmazsa mükellefler kendi tercihlerine göre işlem yapabiliyorlar. Sonradan gelen özelge, yapılan işlemle çelişince de düzeltme işlemleri hem mükellefler hem de vergi daireleri için zaman kaybına sebebiyet veriyor. Fakat mükellefler özelge taleplerinin cevaplanması gereken maksimum süreyi bilirlerse bu süreyi dikkate alarak taleplerinde bulunabilirler ve gerekli süre içerisinde cevap alabilirler.

Yönetmeliğe göre GİB, öncelikle bir Özelge Otomasyon Sistemi kuracak ve bir özelge havuzu oluşturacak. Bu havuzun internet ortamında tüm mükelleflere açık olması durumunda daha önceden verilmiş muktezalara mükellefler buradan ulaşabilecek. Değişik hususlarla ilgili olarak idarenin görüşünün ne olduğu hakkında bilgi sahibi olacak.

1- Mükelleflerin özelge talepleri

- Kimler özelge talep edebilir: Özelgeyi sadece mükellefler ile vergi sorumluları, bunların mirasçıları, yetki belgesine sahip kanuni temsilcileri veya vekilleri talep edebilecek. Odalar ve birlikler gibi mesleki kuruluşların, kendi mükellefiyetleri ile ilgili olanlar hariç, üyelerine ilan etmek amacıyla özelge talebinde bulunama yetkileri yok. Bunlar sadece özelge niteliğinde olmayan görüş talep edebilecekler.

- Özelge nereden talep edilecek: Özelge, mükelleflerin gelir veya kurumlar vergisi bakımından sürekli mükellefiyetlerinin bulunduğu vergi dairesi başkanlıkları ile vergi dairesi başkanlığı bulunmayan illerde defterdarlıklardan talep edilecek. Gelir İdaresi Başkanlığı'ndan özelge talep edilemeyecek.

- Özelge nasıl talep edilecek: Özelge Talep Formu ile. Bu forma, GİB'in internet sitesinden ulaşılabilecek. Bu form kullanılmaksızın yapılacak özelge talepleri kabul edilmeyecek.

2- Özelgelerin cevaplanması

Yönetmelik taslağına göre özelge talebi vergi dairesi başkanlıkları veya defterdarlıklarca cevaplanacak. Fakat özelge talep edilen husus, ilk defa özelge talep edilen bir hususla ilgili ise, bu birimler mükellefe doğrudan cevap vermeyecekler. Önce özelge taslağı hazırlayarak GİB'e gönderecekler, GİB bünyesinde oluşturulacak Komisyondan onay alırlarsa mükellefe özelgeyi gönderecekler.

Komisyonca onaylanmış özelgeler Özelge Otomasyon Sistemi'ndeki emsâl özelge havuzuna konulacak.

İsmail Kökbulut

Bugün