Yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarından, Türkiye'ye dönüş yapmak ve ülkemizin sosyal güvenlik kurumlarından da yaşlılık aylığı almak isteyenlerin ülkemizdeki sosyal güvenlik mevzuatından istifade ederek emekli olmaları hususu 3201[1] sayılı Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkındaki Kanunda düzenlenmiştir.

I- GİRİŞ

 Mezkur Kanunun 5754 sayılı Kanunla değişik 6. maddesinin (B) fıkrasına göre, 01.10.2008 tarihinden geçerli olmak üzere, yurt dışında geçen sürelerini borçlanmak suretiyle aylık bağlananlardan Türkiyede sigortalı çalışmaya başlayanların aylıkları kesilmekte ve bunlar hakkında 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun sosyal güvenlik destek primine ilişkin hükümleri uygulanmamaktaydı.

Yukarıda kısaca izah edilen durumla ilgili olarak meydana gelen değişiklikler çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır.

II- YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASI YAPARAK AYLIK ALANLARIN YENİDEN ÇALIŞMAYA BAŞLAMASI

3201 sayılı Kanunun 6. maddesinin (B) fıkrası 5997 sayılı Bazı Kanunlarda ve190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Hakkında Kanun[2] ile değiştirilmiştir. Buna göre yurt dışında geçen sigortalılık sürelerini borçlanmak suretiyle aylık bağlananlardan Türkiyede sigortalı çalışmaya başlayanlar hakkında 5510 sayılı Kanunun sosyal güvenlik desek primine ilişkin hükümlerin uygulanacağı öngörülmüştür. Dolayısıyla yurt dışında geçen sigortalılık sürelerini borçlanmak suretiyle aylık bağlananlardan 19.06.2010 tarihinden geçerli olmak üzere Türkiyede sigortalı çalışmaya başlayanlar hakkında 5510 sayılı Kanunun sosyal güvenlik destek primine ilişkin 30 maddesinin üçüncü fıkrasının (b) bendi ile 5754 sayılı kanunla değişik beşinci fıkrası ve geçici 14. maddesi hükümleri uygulanacaktır.

5510 sayılı Kanunun 30. maddesinin üçüncü fıkrasının (b) bendi ile 5754 sayılı Kanunla değişik fıkrasına göre 01.10.2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalı olan kişilerden yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra mezkur Kanunun 4/1-b bendinin 4 numaralı alt bendi hariç (köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan; ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar, gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar ve anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları) olmak üzere diğer alt bentlerine tabi çalışmaya başlayanlardan aylıklarının kesilmemesi için yazılı istekte bulunanların yaşlılık aylıklarının ödenmesine devam edilecektir. Bunlardan almakta oldukları aylıklarından sosyal güvenlik destek primi kesilecek, bu şekilde SGDP primi ödeyenler, isterlerse aylıklarını kestirerek tüm sigorta kollarına tabi olabileceklerdir. 01.10.2008 tarihinde sigortalı olup, malullük aylığı bağlananların yeniden sigortalı olarak çalışmaya başlamaları halinde, bunlar hakkında 5510 sayılı Kanunda sosyal güvenlik destek primi ödemelerine ilişkin bir hüküm bulunmadığından, aylıkları, mezkur Kanunun 27 maddesine göre çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilecektir.

5510 sayılı Kanunun geçici 14. maddesine göre mezkur Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olan kişilerden malullük veya yaşlılık aylığı bağlananların 5997 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 19.06.2010 tarihinden sonra sigortalı olarak çalışmaya başlamaları halinde, aylık kesilmesine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla sosyal güvenlik destek primine tabi olmak bakımından 5510 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan 506, 1479 ve 2926 sayılı Kanunların sosyal güvenlik destek primine ilişkin hükümleri uygulanacaktır.

Aylık başlangıç tarihi itibariyle sigortalı işinden ayrılmadığı yada faaliyetini sona erdirmediği gerekçesiyle aylıkları iptal edilenlerin ve/veya aylık başlangıç tarihinden sonra yeniden sigortalı bir işte çalışmaya yada faaliyete başlaması nedeniyle aylıkları kesilenler hakkında 5997 sayılı Kanunda, 01.10.2008 ila 19.06.2010 döneminde sosyal güvenlik destek primine ilişkin hükümlerin uygulanmasına imkan bulunmamaktadır. Fakat, bunların 19.06.2010 tarihinden sonra yeniden tahsis talebinde bulunmaları halinde, ilgili kanunlarda yazılı şartlarla yeniden aylık bağlanacak ve bu kanunlarda öngörülen sosyal güvenlik destek primine ilişkin hükümler uygulanacaktır.

III- SONUÇ

Sonuç itibariyle getirilen bu yeni düzenlemeyle yurt dışında geçen sürelerini borçlanmak suretiyle aylık bağlananlardan Türkiyede sigortalı çalışmaya başlayanların aylıkları mutlak suretle kesilmeyecek, vatandaşın isteğine bırakılacaktır. Yani bu şekilde aylık alanlar isterlerse aylıklarını kestirerek tüm sigorta kollarına tabi olabilecekleri gibi sosyal güvenlik destek primi ödemek suretiyle aylıkları kesilmeden de çalışabileceklerdir. Bu genel hükümle birlikte özellikli durumlar yazımında detaylı olarak izah edilmiştir.

Murat ARAZ*

Yaklaşım

(*) SGK Kadıköy Sosyal Güvenlik Merkezi Müd. Yrd., Sosyal Güvenlik Kontrol Memuru

[1]  22.05.1985 tarih ve 18761 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

[2] 19.06.2010 tarih ve 27616 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.