Fatura, düzenleyen açısından hasılatının tespitinde; alan vergi yükümlüsü açısından da gider tespitinde kullanılıyor. Bu bakımdan fatura vergi sistemi açısından son derece önemli bir işlev görüyor. Bu özelliği dikkate alınarak, faturanın bastırılması belirli bir prosedüre bağlanmış durumda. Böylece sahte veya içerik olarak yanıltıcı fatura düzenlenmesine engel olunması hedefleniyor.

Mükelleflerin ellerinde bulundurdukları faturaların korunması için gerekli önlemleri alması beklenen bir davranış olmasına karşın faturalar bir şekilde elden çıkabiliyor. Yasal kurallara uygun olarak bastırılmış faturaların bir şekilde kaybolması ya da elden çıkması, yok olması halinde neler yapılması gerektiği konusu son derece önemli.

KAYBOLAN FATURALARIN TESPİTİ

Faturanın kaybolduğunun tespiti, genellikle kullanılmak istenmesiyle anlaşılıyor. Faturaların kaybolması çeşitli şekillerde olabilir. Faturalar; yangın, deprem ve sel gibi afetler sebebiyle elden çıkabileceği gibi, çalınma ve kaybolma gibi şekillerde de ulaşılamaz durumda olabilmektedir.

Yangın, deprem ve sel gibi nedenlerle faturaların kullanılamayacak hale gelmesi, yanması veya yok olması halinde, durumun remi bir tutanakla (itfaiye raporu gibi) tespiti büyük önem taşıyor. Diğer hallerde ise tutanağın işletme içinde düzenlenmesi gerekiyor.

Bir şekilde faturaların kaybolduğu anlaşıldığında, işletmenin muhasebe sorumlusu ile birlikte yetkililerince durum bir tutanakla tespit edilmelidir. Tutanakta kaybolan faturalarla ilgili ayırıcı bilgilere (örneğin sıra ve seri numarası) yer verilmesi son derece önemli. Sonrasında, tutanakla kaybolduğu tespit edilen faturalarla ilgili olarak gazeteye ilan verilmesi gerekiyor.

FATURALARIN KULLANILMIŞ OLUP OLMAMASI

Kaybolan fatura koçanının kısmen veya tamamen kullanılması halinde ayrıca mahkemeye de başvurulması gerekiyor. Mahkeme'ye kayıp faturaların geçersizliği ile birlikte 'zayi belgesi' talebiyle başvurulacak. Mahkeme kararının ardından zaman geçirmeden ilgili belgelerle birlikte vergi dairesine başvurulması gerekiyor.

Kaybolan fatura koçanının hiç kullanılmamış olması halinde ise mahkemeye başvurulmasına gerek bulunmuyor. Nitekim, Yargıtay da, doldurulmamış faturalar için zayi belgesi istenemeyeceği görüşünde. Bu durumdaki faturaların kaybolması halinde mahkeme yerine kolluk kuvvetlerine başvurulması ve ardından vergi dairesine bildirimde bulunulması gerekiyor.

VERGİ DAİRESİNE BAŞVURU

Faturaların kaybolması halinde sürecin son aşaması vergi dairesine başvuruda bulunulması. Başvuru halinde idarenin yapacağı işlemler, olayın özelliğine göre değişiyor. Örneğin, kaybolan koçanda yer alan faturaların bir kısmının kullanılmış olduğunun tespit edilmesi halinde, faturaların kaybolduğu dönemde fatura başına ortalama hasılat dikkate alınarak matrah takdir edilebiliyor. Özellikle, aynı koçanda yer alan ve kaybolduğu belirtilen faturalardan sonraki seri numaralı faturaların kullanıldığının tespit edilmesi halinde diğerlerinin de kullanıldığının kabul edilmesi gerektiği konusunda yargı da idare ile görüş birliği içinde.

Tamamen boş olan fatura koçanlarının kaybolması halinde ise idarenin yaptığı işlemler olayın özelliğine göre değişkenlik gösteriyor. Sık olmamakla birlikte böyle durumlarda matrah takdirine gidildiğine rastlanıyor.

Bununla beraber, konu ile ilgili gerekli duyarlılığı gösteren mükellefler nezdinde matrah takdirine gidilmesi istisnai bir durum olarak karşımıza çıkıyor.

Fatura koçanını kaybeden mükelleflerin, elinde kaybolan koçandan başka ve o koçanı izleyen seri numaralı faturalar olması ve kayıp hakkında herhangi bir işlem yapmadan izleyen koçanı kullanmaması yerinde olur. Bu bakımdan, bu durumdaki mükelleflerin faturaların seri numaralarını da dikkate alarak fatura kesmeleri, hem kaybolan fatura koçanının belirlenmesini kolaylaştıracak hem de istenmeyen vergi sürprizleri ile karşılaşmalarının önüne geçecektir.

Metin Taş/Sezgin Özcan

http://www.aksam.com.tr/2010/09/16/yazar/18785/metin_tas_sez...