Emsal bedel ve emsal ücretin de belirtilen üç sıra atlamaksızın uygulanacaktır. Yani bu sıralardan biri uygulanırken kendinden önceki sıraların uygulanamıyor olması gerekir. Emsal bedeli ve emsal ücretinin değerleme ölçüsü olarak kullanılacak iktisadi kıymetleri şöyle sıralayabiliriz.

• Satın alınan Emtia ve İmal Edilen Emtia; (V.U.K. Madde 274)

Emtianın maliyet bedeline nazaran, değerleme günündeki sa­tış bedelleri %10 ve daha fazla bir düşüklük gösterdiği hallerde, mükellef maliyet bedeli yerine 267'nci maddenin 2'nci sırasındaki usul hariç olmak üzere emsal bedeli ölçüsünü tatbik edebilir.

• Hayvanlar; (V.U.K. Madde 277)

Maliyet bedelinin tespiti mümkün olmayan ahvalde maliyet bedeli yerine emsal bedeli alınır. Bu hükmün tatbikinde emsal bedeli, işletmenin bulunduğu mahal için zirai kazanç komisyonla­rınca tespit edilmiş olan ortalama maliyet bedelidir.

• Kıymeti Düşen Mallar; (V.U.K. Madde 278)

• Özel Haller; (V.U.K. Madde 289)

Değerleme ölçüsü belli edilmeyen veya edilmiş olup da kendi ölçüsüyle değerlenmesine imkan bulunmayan iktisadi kıymetler­den, bina ve arazi vergi değeriyle, diğerleri varsa borsa rayici ile yoksa mukayyet değeriyle o da yoksa emsal bedeliyle değerleme yapılacaktır.

• Teşebbüs sahibi ile eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri ayni değerler emsal bedeli ile değerlenir (G.V.K. Madde 41/1)

• Zirai kazancın götürü gider usulünde tespit edilen hasılata götürü gider emsalleri uygulanır (G.V.K. Madde 51/1. bent)

• Gerçek ücretin tespitinde, hizmet erbabına sağlanan konut tedariki ve sair surette sağlanan menfaatler, konutun emsal kirasına veya menfaatin emsal bedeline göre değerlenir. (G.V.K. Madde 63)

• Gayrimenkul sermaye iratlarının tespitinde, ayin olarak tespit edilen kiralar ile, bedelsiz olarak başkalarının intifaına bı­rakılan mal ve hakların kira bedellerinin tespitinde emsal kira bedeli uygulanır (G.V.K. Madde ve 73)

• Mükelleflerce ayın olarak yapılan bağış ve yardımların gelir vergisi mükellefleri için mukayyet değeri bilinmiyor ise; kurumlar vergisi mükellefleri için maliyet ve mukayyet değeri bilinmiyor ise bu yardim ve bağışın emsal bedelle değerlenmesi gerekir (G.V.K. Madde 89, K.V.K.Md. 10/2).

• Kurumların tasfiyesi ve servet değerinin tespiti ile ilgili ola­rak, hisselerine mahsuben ortaklara dağıtılan, satılan, devredilen veya kurum sahibine iade olunan değerler, dağıtımın, satımın, devrin veya iadenin yapıldığı gün itibarıyla belirlenir. (K.V.K. Madde 17/4-b).

• Katma Değer Vergisi Kanunu'nun uygulanması açısından, bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal, menfaat, hizmet gibi paradan başka değerler olması halinde mat­rah işlemin mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücretidir. Bedelin emsal bedeline veya emsal ücretine göre açık bir şekilde düşük olduğu ve bu düşüklüğün mükellefçe hakli bir sebeple açıklanamadığı hallerde de matrah emsal bedeli veya emsal ücre­tidir (K.D.V. Madde 27).

Nexia