Arsa sahibi ile yapmış bulunduğumuz kira sözleşmesi gereği olarak kira süresi bitiminde, söz konusu arsa üzerine yapmış bulunduğumuz gayrimenkulü arsa sahibine terk etmeyi taahhüt etmiş bulunuyoruz. Bu durumda sözü edilen gayrimenkulü (benzin istasyonu) arsa sahibine devrederken, binanın maliyet bedeli üzerinden stopaj hesaplanacak mıdır?

Gelir Vergisi Yasası'nın 72'nci maddesi uyarınca "Kiracı tarafından gayrimenkulü genişletecek veya iktisadi değerini devamlı suretle artıracak şekilde gayrimenkule ilave edilen kıymetler, kira müddetinin hitabında bedelsiz (kıymetlerin emsal bedelinden düşük değerle devri halinde, aradaki fark bedelsiz devir sayılır) olarak kiralayana devrolunduğu takdirde, mezkur kıymetler kiralayan bakımından, bu tarihte aynen tahsil olunmuş addolunur.

Yasal düzenleme gereği "Ayın olarak tahsil olunan kiralar, Vergi Usul Yasası hükümlerine göre emsal bedeli ile paraya çevrilir."

Konuya ilişkin olarak verilen bir özelgeye göre de kiraya verilen bir arsa üzerinde kiracı tarafından inşa edilen binanın kira bitiminde arsa sahibi devri halinde söz konusu binanın emsal bedeli esas alınarak vergi tevkifatına konu edilmesi öngörülmüştür.

Bir başka anlatımla kira bedeli karşılığında, kiralanan varlık üzerine yapılan ve kiracı tarafından özel maliyet hesaplarında izlenen kıymetlerin kira akdinin bitiminde gayrimenkul sahibine bedelsiz olarak devri halinde devir konusu iktisadi varlığın emsal bedelinin kira olarak kabul edilmesi gerekmektedir.

Bilindiği üzere Vergi Usul Yasası'nın 272'nci maddesi gereği olarak "Normal bakım, tamir ve temizleme giderleri dışında gayrimenkulü veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarını genişletmek veya iktisadi kıymetlerini devamlı arttırmak maksadıyla yapılan giderler, gayrimenkullerin veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının maliyet bedeline eklenir." Bu bağlamda da "Gayrimenkuller kira ile tutulmuş ise veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının işletme hakkı verilmiş ise kiracı veya işletme hakkına sahip tüzelkişi tarafından yapılan" bu tür giderler, bunların özel maliyeti olarak ayrıca değerlenir.

"İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen bir özelgeye göre arsa üzerine inşa edilen işyerlerinin kiralanmak suretiyle belli bir süre işletildikten sonra arsa sahibine devredilmesi durumunda, gayrimenkulün iktisadi kıymetini artırıcı nitelikteki harcamaların, arsa sahibi şahıs tarafından Gelir Vergisi Kanunu'nun 70'inci maddesi uyarınca gayrimenkul sermaye iradı olarak değerlendirilerek, kira süresinin sonunda yapılan işyerlerinin emsal bedelinin gayrimenkul sermaye iradı olarak beyan edilmesi gerekmektedir."

Diğer taraftan, inşa edilen ve belli bir süreyle işletilecek olan işyerleri için nakden veya hesaben bir kira ödemesi söz konusu olmadığı için gelir vergisi tevkifatı yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

Gerçekte kira bedeli karşılığında özel maliyet bedeli niteliğindeki kıymetlerin bedelsiz kiralayana devrinde, Gelir vergisi Yasası'nın 94'üncü maddesine göre tevkifatı yapılabilmesi için kiracının gerçek usulde gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olması, buna karşın kiralayanın ise gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmayan gerçek kişi olması gerekmektedir. Hem kiracı hem de kiralayanın gerçek usulde gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olması halinde, kiralama işlemine ilişkin kazanç; gayrimenkul sermaye iradı değil, ticari(ve/veya zirai) kazanç sayılacağından Gelir Vergisi Yasası'nın 94 üncü maddesine göre tevkifat konusu yapılmayacaktır. (Ercan, İbrahim "Kira Bedeli Karşılığında Devredilen Özel Maliyet Bedeli Niteliğindeki Kıymetlerde Stopaj Uygulaması" Diyalog, Temmuz 2010, Sf:130) (V. Seviğ)

http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?YZR_KOD=158&H...