Pasaport sözlükte; “yabancı ülkelere gidecek olanlara yetkili kuruluşça verilen, yabancı ülke yetkililerinin kimlik incelemesinde geçerli olan belge” olarak tanımlanıyor. 5682 sayılı Pasaport Kanunu’na göre; “Türk vatandaşları ile yabancılar Türkiye’ye girebilmek ve Türkiye’den çıkabilmek için yolcu giriş-çıkış kapılarındaki polis makamlarına usulüne uygun ve muteber pasaport veya pasaport yerine geçerli bir vesika ibraz etmeye mecburdurlar.”

Pasaport Kanunu’nda beş çeşit pasaport belirtilmiş durumda. Bunlar;

l Diplomatik pasaportlar,
l Hususi damgalı pasaportlar,
l Hizmet damgalı pasaportlar,
l Umuma mahsus pasaportlar ve
l Yabancılara mahsus pasaportlardır.

YEŞİL PASAPORT KİME VERİLİR?
5682 sayılı Pasaport Kanunu’nda “yeşil pasaport” ifadesi yer almıyor. Bu pasaportun kanundaki adı “hususi damgalı pasaport”. Ancak dış renginin yeşil olması nedeniyle halk arasında bu pasaporta “yeşil pasaport” deniliyor.

Pasaport Kanunu’nun 14-A maddesine göre hususi damgalı pasaportlar;

“Türkiye Büyük Millet Meclisi eski üyeleri, eski bakanlar ile birinci, ikinci ve üçüncü derece kadrolarda bulunan veya bu kadrolar karşılık gösterilmek veya T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilip emekli kesenekleri bu derecelerden kesilmek suretiyle sözleşmeli olarak çalıştırılan Devlet memurları ve diğer kamu görevlilerine; diplomatik pasaport verilmesini gerektiren vazifelerden başka herhangi bir resmi vazife ile veya kendi hesaplarına yabancı ülkelere gittikleri zaman verilir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Kurulu üyeleri için, T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilme ve emekli keseneklerinin bu derecelerden kesilmesi şartı aranmaz.

Bunlardan emeklilik veya çekilme sebepleri ile vazifelerinden ayrılmış olanlara da bu nevi pasaport verilir.

Büyükşehir il ve ilçe belediye başkanlarına, görevleri süresince hususi damgalı pasaport verilir.

Hususi damgalı pasaport alabilecek durumda bulunanların eşlerine de aynı nevi pasaport verilir. Hususi damgalı pasaport almaya hakkı bulunduğu sırada vefat edenlerin dul eşlerine başkası ile evlenmemiş ise ayrı neviden pasaport verilmesi mümkündür. Hususi damgalı pasaport alabilecek durumda bulunanların ergin olmayan veya ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan öğrenimi devam eden çocuklarına 25 yaşının ikmaline kadar, yine ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan, aynı zamanda bedensel, zihinsel veya ruhsal özürlerinden en az biri nedeniyle sürekli bakıma muhtaç durumda olduğu resmi sağlık kurumlarının düzenlediği sağlık kurulu raporu ile belgelenen çocuklarına da hususi damgalı pasaport verilir.”

YEŞİL PASAPORTUN AVANTAJI NE?
Yeşil pasaportun iki avantajı var. Bunlardan ilki, pasaportun süresi dolduğunda süre uzatımının harca tabi olmaması. Umumi pasaport sahibi süre uzatımı için harç ödemesi yaparken yeşil pasaport sahibinin uzatma için ödemede bulunması söz konusu değil.

Yeşil pasaportun ikinci avantajı ise bazı ülkelere “vizesiz” seyahat olanağı sağlaması. Örnek vermek gerekirse Almanya, Fransa, İtalya gibi bazı ülkeler yeşil pasaport sahibi Türk vatandaşlarından vize istemiyor. Umumi pasaport sahipleri ise bu ülkeler için vize başvurusu ve belli bir miktar ödeme yapmak şartıyla vize alabiliyorlar.

VERGİ REKORTMENLERİNE DE MOTİVASYON İÇİN VERİLSİN
Dikkat edilirse, yeşil pasaport sahipleri kamu ile ilişkili kişilere veriliyor. Devletin belli düzeydeki çalışanları lehine düzenlemeler yapmasına itirazımız yok. Ancak, küçük de olsa bir ayrıcalıktan yararlanmak, sadece kamuda çalışanlar ve ailelerine özgü olmamalı. Bu durumdaki kişiler yurt dışına görevli olarak gittiklerinde “hizmet pasaportu” verilmesi zaten mümkün. Öyleyse yeşil pasaportun işlevi, belli durumdaki kişilerin onurlandırılması. Verginin devlet için taşıdığı yaşamsal önemi tekrarlamaya gerek yok. Motivasyon amacıyla yüksek miktarda vergi ödeyenlerin, yeşil pasaport verilerek teşvik edilmesinde bir sakınca var mı? Bu ülkeye hatırı sayılır miktarda vergi ödeyen, ihracat yapan, istihdam yaratan kişiler üçüncü derecedeki devlet memurundan daha az mı önemli? Bizce, bu konuda bir şeyler yapmanın zamanı geldi...

Metin Taş/Sezgin Özcan

http://www.aksam.com.tr/2010/09/23/yazar/18863/metin_tas_sez...