Bilindiği gibi, KDV kanununda istisnalar “tam istisnalar” ve “Kısmi istisnalar” olmak üzere iki şekilde düzenlenmiştir.

Tam istisnalar KDV kanununun 32’nci maddesinde düzenlenmiştir.

Buna göre;

- Mal ve hizmet ihracı (Md.11)
- Araçlar, Kıymetli Maden ve Petrol Aramaları İle Ulusal Güvenlik Harcamaları ve
Yatırımlarda İstisna (Md.13)
- Taşımacılık İstisnası (Md.14)
- Diplomatik İstisna (Md.15)
- Özürlülerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç gereç ve özel bilgisayar programları. (Md.17-/4-s)

Tam istisna kapsamına alınmış, bu işlemlerle ilgili yüklenilen KDV’nin indirim konusu yapılacağı, indirimle giderilemeyen KDV’nin de Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar dâhilinde mükelleflere iade edileceği hüküm altına alınmıştır.

Kısmi istisnalara ilişkin düzenleme ise 33’üncü maddede yapılmış olup, buna göre;
- İthalat İstisnası (Md.16)
- Sosyal ve Askeri Amaçlı İstisnalarla Diğer İstisnalar (Md.17) (17/4-s hariç)

Kısmi istisna kapsamına alınmış ve kısmi istisna kapsamında yapılan teslimler nedeniyle KDV hesaplanmayacağı, işlemin bünyesine giren KDV’nin de indirim konusu yapılmayacağı hüküm altına alınmıştır.

Peki, indirimine izin verilmeyen kısmi istisnalarla ilgili yüklenilen KDV ne olacak?

Bilindiği üzere, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 58’inci maddesinde, “mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisi ile mükellefçe indirilebilecek katma değer vergisi, Gelir ve Kurumlar Vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.”hükmü yer almaktadır.

Ayrıca yine Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30’uncu maddesinin (a) bendinde, vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisinin indirim konusu yapılamayacağı belirtilmiştir.

Bu iki madde birlikte değerlendirildiğinde, 58’inci madde kapsamında yapılan düzenleme, indirimi mümkün olan katma değer vergisinin gider olarak kabul edilmeyeceğinden bahsettiğinden, tersi bir yorumla, indirimi kabul edilmeyen katma değer vergisinin gider olarak kabul edilmesi gerekir.

Bu bağlamda, indirim imkânını ortadan kaldıran Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30’uncu maddesinin (a) bendi kapsamında yapılan teslim ve hizmetlere ilişkin yüklenilen katma değer vergisinin gider olarak dikkate alınacağı sonucuna varmak mümkün olacaktır.

Bu durumda kısmi istisna kapsamındaki teslimlerden dolayı yüklenilen KDV işin mahiyetine göre gider ya da maliyet unsuru olarak dikkate alınabilecektir.

Ancak, 97 no.lu KDV Genel Tebliğinde;

“İmalathane ya da fabrikalarda, imalat sırasında elde edilen metal kırpıntı, döküntü ve talaşların teslimi KDV Kanununun 17/4-g maddesine göre vergiden müstesnadır. Aynı Kanunun 30/a ve 32'nci maddelerine göre bu işlem kısmi istisna kapsamına girmektedir.

Yukarıda belirtilen imalat artıkları, işletmelerin asıl üretim konusunu teşkil etmemekte, asıl ürünlerin imalatı sırasında fire veya atık olarak ortaya çıkmaktadır. Satışa konu olsalar dahi, işletmenin amacı bu fire ve atıkları imal etmek olmadığından, gelir ve kurumlar vergisi uygulamasında bunlara ayrıca bir maliyet izafe edilmemektedir.

Bu durumda, yukarıda sayılan imalat artıkları için yüklenilen bir KDV de söz konusu olmayacaktır.

Bu nedenle sözü edilen imalat artıkları için, “Yüklenilen KDV” hesaplanmak suretiyle teslim edildikleri dönemde KDV Beyannamesinin 30. satırında beyan yapılmasına gerek bulunmamaktadır.”

Şeklinde bir düzenleme getirildiğinden yukarıda sayılan hurda satışlarında KDV hesaplanmayacak bu teslimle ilgili yüklenilen KDV de indirim konusu yapılabilecektir.

Sonuç olarak mükellefler;

Tam istisna kapsamında yapmış oldukları işlemlerle ilgili yüklenilen KDV’ni indirim konusu yapılabilecek, indirimle giderilemeyen KDV de Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar dahilinde mükelleflere iade edilebilecektir.

Kısmi istisna kapsamındaki teslimlerden dolayı yüklenilen KDV’de işin mahiyetine göre gider ya da maliyet unsuru olarak dikkate alınabilecektir.


Kemal Demirci, Baş Denetçi, SMMM)
Yöntem YMM