Bilindiği üzere; 27.12.1994 tarih ve 94/6401 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren 'İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararı'na dayanan Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu'nun 11.08.2010 tarih ve 2010/7 sayılı Kararı'na istinaden hazırlanan 'Yurt Dışı Birim Marka ve Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ' (Tebliğ No: 2010/6)(1) uygulamaya konmuştur.

I- GİRİŞ

Söz konusu Tebliğ ile Türkiye'de sınai veya ticari faaliyet gösteren şirketler ile İşbirliği Kuruluşları üyelerinin ürünlerinin pazarlama ve tanıtımının yapılmasını sağlamak, bu çerçevede yurt dışında gerçekleştirilen tanıtım, marka tescil giderleri ile yurt dışında mal ticareti yapmak amacıyla açılan birimlerle ilgili giderlerinin bir kısmının Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan karşılanması amaçlanmıştır.

Tebliğ kapsamındaki desteklerden Türkiye'de ticari veya sınai faaliyette bulunan şirketler ile İşbirliği Kuruluşları (İhracatçı Birlikleri, İl Ticaret ve Sanayi/Sanayi Odaları, Organize Sanayi Bölgeleri, Sektörel Üretici Dernekleri veya imalatçıların kurduğu dernek-birlik veya kooperatifler) yararlanabileceklerdir.

II- DESTEKLENECEK FAALİYETLER 

A- BİRİM KİRA GİDERLERİNİN DESTEKLENMESİ

Birim kavramı yurt dışında açılan mağaza, depo, ofis, showroom veya reyonu ifade etmekte olup; Türkiye'deki ana şirket doğrudan birim açabileceği gibi yurt dışında faaliyet gösteren şirketin veya şubelerinin de birim açması mümkündür. Bu durumda, yurt dışındaki şirket ile Türkiye'deki ana şirket arasında organik bağın olması gerekir.

Aşağıdaki hallerde, Türkiye'deki ana şirket ile yurt dışındaki şirket arasında organik bağın var olduğu kabul edilir.

● Şirketin tüzel kişilik olarak yurt dışındaki şirkete ortak olması,

● Şirketin tüm ortaklarının yurt dışındaki şirkete ortak olması,

● Şirketin, en az % 51'ine sahip ortak veya ortaklarının, şirket adına yurt dışında şirket açmak için yetkilendirilmesi koşuluyla, yurt dışında açılan şirkete ortak olması,

● Şirketin halka açık olması halinde; halka açıklık oranı düştükten sonra şirketin %51'ine sahip ortak ya da ortakların şirket adına yurt dışında şirket veya birim açmak için yetkilendirilmesi koşuluyla, yurt dışında açılan şirkete ortak olması.

İşbirliği Kuruluşlarının üyelerinin faaliyette bulunması amacıyla kiralayacakları yurt dışı birimlerin kira giderleri de Tebliğ kapsamında desteklenmektedir.

Sınai ve ticari şirketler veya bu şirketlerle aralarında organik bağ bulunan ve yurt dışında faaliyet gösteren şirket veya şubeleri ile İşbirliği Kuruluşları tarafından yurt dışında açılan birimlerinin kira giderleri (reyon olması halinde kira veya komisyon giderleri), her bir birim başına aşağıdaki gibi desteklenir.

● Açılan birimin mağaza olması halinde % 60 oranında ve yıllık en fazla 120.000 ABD Dolarına kadar,

● Açılan birimin ofis, showroom, depo veya reyon olması halinde % 60 oranında ve yıllık en fazla 100.000 ABD Dolarına kadar.

Diğer taraftan; ticari şirketler veya bu şirketlerle aralarında organik bağ bulunan ve yurt dışında faaliyet gösteren şirket veya şubeleri tarafından yurt dışında açılan birimlerinin kira giderleri (reyon olması halinde kira veya komisyon giderleri), her bir birim başına; a) açılan birimin mağaza olması halinde % 50 oranında ve yıllık en fazla 100.000 ABD Dolarına kadar,

b) açılan birimin ofis, showroom, depo veya reyon olması halinde % 50 oranında ve yıllık en fazla 75.000 ABD Dolarına kadar desteklenir.

Yurt dışındaki birimlere ilişkin kira desteğinden yararlanılabilmesi için kiracı ile kiraya veren arasında organik bağın bulunmaması veya kiralanan yerin konut olarak kullanılmaması gerekir. Yurt dışı birimin ticari amaçla kullanıldığı hususu kira kontratında açıkça belirtilmelidir.

Tebliğ kapsamındaki kira desteğinden en fazla on beş birim için yararlanılabilecek olup Tebliğ'in yayımlandığı tarihten önce açılmış olan yurt dışı birimler için de söz konusu desteklerden yararlanılabilir. Ayrıca, destek ödemeleri yurt dışı ortaklık oranına göre hesaplanacaktır.

Tebliğ kapsamındaki desteklerden yararlanan birimlerde, Türkiye'de üretilen ürünlerin pazarlanması gerekir. Ancak; yabancı markalar için yurt içinde fason olarak üretilen ürünlerin reklâm, tanıtım, pazarlama ve kira giderleri desteklenmez.

B- TANITIM FAALİYETLERİNİN DESTEKLENMESİ

Tebliğ kapsamında; Şirketler ve İşbirliği Kuruluşlarınca yurt dışına yönelik olarak gerçekleştirilen görsel ve yazılı tanıtım, sponsorluk, yurt dışı birimlerinin internet sayfasına ilişkin tasarım, reklâm panoları, yabancı dilde hazırlanmış firma katalogları, broşürler, eşantiyon ve tanıtım malzemeleri, elektronik ortamda tanıtım sitelerine verilen reklâm giderleri desteklenmektedir.

Ancak; yurt dışına yönelik yayın yapan Türk televizyonları, gazeteleri ile yurt dışında Türkçe yayın yapan televizyonlar, gazeteler vb. basın yayın organlarında verilecek reklamlara ilişkin harcamalar destek kapsamında değerlendirilmeyecektir.

Tebliğ kapsamında desteklenen yurt dışı birimi bulunan şirketler ve İşbirliği Kuruluşlarınca, Türkiye'de üretilen ürünlerle ilgili olarak yurt dışında gerçekleştirilen reklâm, tanıtım ve pazarlama giderleri; % 60 oranında ve her bir ülke için yıllık en fazla 150.000 ABD Dolarına kadar desteklenir.

Söz konusu tanıtım desteği, Tebliğ kapsamında desteklenen yurt dışı birimin destek süresi kadar olacaktır.

Tanıtım desteği, desteklenen yurt dışı birimin bulunduğu ülkede gerçekleştirilen yukarıda belirtilen tanıtım faaliyetleri için verilir. Tanıtım desteği, tanıtım malzemelerinin yurt dışına çıkan miktarına göre hesaplanır.

Diğer taraftan; Tebliğ kapsamında desteklenen yurt dışı birimi bulunmayan ancak yurt içi ve tanıtım yapacağı ülkede marka tescil belgesine sahip şirketlerce, Türkiye'de üretilen ürünlerle ilgili olarak yurt dışında gerçekleştirilen reklâm, tanıtım ve pazarlama giderleri de, % 60 oranında ve yıllık en fazla 250.000 ABD Dolarına kadar desteklenmektedir.

Ancak; aynı ülkede gerçekleştirilen tanıtım faaliyetleri için, belirlenen koşullar çerçevesinde, belirtilen tanıtım desteklerinin sadece birinden yararlanılması mümkündür.

C- YURT DIŞI MARKA TESCİL FAALİYETLERİNİN DESTEKLEN-MESİ

 'Marka' terimi; 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca, bir teşebbüsün mal ve hizmetlerini bir başka teşebbüsün mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla, kişi adları dahil, özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların biçimi veya ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaretleri ifade etmektedir.

Günümüzde rekabet, tüketicinin hangi ürünü alıp kullanacağına karar verme aşamasında yönlendirici bir işaret olan markalar arasındadır. Bu nedenle, markanın koruması büyük önem taşımaktadır.

Marka koruması esas olarak tescil yoluyla elde edilebilir. Bir markanın tescil ettirilmesi, özellikle aynı ya da karıştırılabilecek derecede benzer bir marka ile ihtilaf oluşması halinde daha güçlü koruma sağlayacaktır. Tescilli olmayan markalar, markaların tescili ve korunması hakkındaki yasalarla getirilen haklardan ve korumadan yararlanamazlar.

Tebliğ uyarınca; şirketlerin yurt içi marka tescil belgesine sahip oldukları markalarının yurt dışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 ABD Dolarına kadar desteklenmektedir.

Yurt içi ve yurt dışı marka tescil başvurularının aynı dönemlerde yapılmış olması durumunda, her iki marka tescil işleminin gerçekleştirilmiş olması şartıyla, destek başvurusunun değerlendirilmesinde yurt içi markaya ilişkin korunma tarihi esas alınacaktır.

D- ORTAK HUSUSLAR

Belirtilen desteklerden faydalanma süresi sınırlandırılmıştır. Bu bağlamda; her bir Birim kira giderleri desteğinden, Şirketler ve İşbirliği Kuruluşları tanıtım desteğinden ve Şirketler, marka tescili ve korunmasına yönelik destekten en fazla 4 yıl yararlandırılır. Dört yıllık süre ilk destek ödemesine esas teşkil eden ödeme belgesinin tarihinden itibaren başlar.

Bazı hallerde belirtilen destek oranlarının arttırılması da mümkündür. Bu bağlamda; Şirketlerin ve İşbirliği Kuruluşlarının Tebliğ'in ilgili maddeleri kapsamındaki faaliyetlerinin sektörel bazda Müsteşarlıkça belirlenen hedef ve öncelikli ülkelere yönelik olması durumunda destek oranı 10 baz puan artırılır.

İlave olarak; Şirketlerin ve İşbirliği Kuruluşlarının Tebliğ kapsamındaki faaliyetlerinin Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı kapsamında coğrafi olarak kişi başına düşen milli geliri Türkiye ortalamasının % 75 inin altında kalan ve 12 Düzey II bölgesinde merkezi bulunan şirketler ve İşbirliği Kuruluşlar tarafından gerçekleştirilmesi durumunda destek oranı 20 baz puana kadar artırılabilmektedir.

Destek oranlarının kademelendirilmesi ve farklılaştırılmasına ilişkin hususlar Dış Ticaret Müsteşarlığı'nca belirlenir.

III- ÖDEME İŞLEMLERİ

Tebliğ kapsamındaki faaliyetlerin destek ödemesinden yararlandırılabilmesi için, giderlerin harcama belgeleriyle tevsik edilmesi gerekmektedir. Destek ödemesine ilişkin istenecek diğer bilgi ve belgelerle uygulamaya ilişkin hususlar, Dış Ticaret Müsteşarlığı'nca düzenlenecek Uygulama Usul ve Esasları Genelgesi ile belirlenir.

Şirketler ve İşbirliği Kuruluşlarınca, Tebliğ kapsamında desteğe konu yurt dışı ödeme belgeleri ile yurt dışında düzenlenen diğer belgelerin harcamanın yapıldığı ülkedeki Ticaret Müşavirliğine (veya Ataşeliğine) onaylatılması gerekir.

Ticaret Müşavirlikleri (veya Ataşelikleri), ilgili şirket ve İşbirliği Kuruluşlarının birimlerini ilk destek başvurusunda ve her destek yılı bitiminde bizzat yerinde tetkiki suretiyle inceler ve söz konusu birimde gerçekleştirilen faaliyetlerin Türk ürünlerinin pazarlanmasına yönelik olup olmadığı ile olumlu Türk malı imajına uygunluğuna ilişkin değerlendirmelerde bulunur. Ayrıca bu kurumlarca, ibraz edilen harcama belgelerinde belirtilen tutarların piyasa rayicine uygunluğunu da denetlenir.

Destek başvurularının değerlendirmeye alınabilmesi için, yurt dışı ödeme belgeleri ile ödemeye ilişkin olarak Uygulama Usul ve Esasları Genelgesi'nde belirtilen diğer yurt dışı belgeler, ödeme tarihinden itibaren en geç 6 ay (yurt dışı marka tescili desteği için en geç 18 ay) içerisinde şirket tarafından Ticaret Müşavirliği'ne (veya Ataşeliğine) ibraz edilmelidir. Yurt içi ödeme belgelerinin ise şirket tarafından üyesi olduğu İhracatçı Birliği Genel Sekreterliği'ne yine aynı sürelerde ibraz edilmesi gerekir.

İşbirliği Kuruluşları tarafından yapılan destek başvurularında ise, ödeme belgeleri ile diğer belgelerin bu Kuruluşlar tarafından doğrudan Dış Ticaret Müsteşarlığı'na ibraz edilmesi gerekmektedir.

Müsteşarlık (veya yetkilendirilmişse İhracatçı Birliği Genel Sekreterliği), yapılan inceleme neticesinde ödeme yapılmasına karar verilen kuruluş ve şirket ile ödeme miktarlarını Merkez Bankası'na bildirir. Banka, alınan bildirim üzerine gerekli ödemeyi yapar.

Ödemeye ilişkin, ibraz edilen belgelerdeki giderlerin Türk Lirası cinsinden olanları TL, döviz cinsinden olanları ise ödeme belgesi tarihindeki 'Gösterge Niteliğindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kurları' listesinde yer alan çapraz kurlar ve döviz alış kurları esas alınarak, ABD Doları karşılığı Türk Lirası olarak Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan ödenir.

Salim KARADENİZ*

Yaklaşım

* Baş Hesap Uzmanı

(1) 18.08.2010 tarih ve 27676 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.