Bu vergi de nereden çıktı?' diye sorabilirsiniz. Değişik adlar altında yıllardır zaten vardı. 'İstihdam vergisi' sözü ile istihdam yaratan işverenin bu amaçla katlandığı mali yükler ifade ediliyor. Çalışan her bir bireyin asgari ücret (brüt 760,50 TL) aldığını varsayarak konuyu açalım.

Brüt 760,50 TL üzerinden 106,47 TL sigorta primi işçi payı, 7,61 TL işsizlik sigortası primi işçi payı, 96,96 TL gelir vergisi ve 5,02 TL damga vergisi kesintisi yapılıyor. İşçiden yapılan kesintiler toplamı 216,06 TL'ye ulaşıyor. Bu değer brüt asgari ücretin yüzde 28,4'üne karşılık geliyor. İşçinin eline geçen aylık ücret ise net olarak 544,44 TL.
Ancak bu tutara, asgari ücretlinin medeni durumu ve çocuk sayısına göre hesaplanan asgari geçim indirimi (AGİ) ilave ediliyor. AGİ ile birlikte bekar asgari ücretlinin eline geçen ücret 599,12 TL oluyor. Bu tutar, eşi çalışmayan asgari ücretli için çocuk sayısına göre 637,39 TL'ye ulaşabiliyor. Olayın bir de işveren katkısı boyutu var. İşveren asgari ücretli bir kişiyi istihdam ettiği için; ayda en az 148,30 TL sigorta primi işveren payı ve 15,21 TL işsizlik sigortası primi işveren payı ödüyor. Sigorta primi işveren payı, işyerinde yapılan işin tehlike sınıf ve derecesine göre, daha da fazla olabiliyor.

Bütün bunları birlikte dikkate aldığımızda asgari ücretli bir kişiyi istihdam etmenin işverene toplam maliyeti 924,01 TL oluyor. Çalışanın eline geçen tutar ile işverenin cebinden çıkan 924,01 TL kıyaslandığında bazı sonuçlara varmak mümkün. İşveren konuya toplam maliyet açısından, işçi ise eline geçen miktar açısından bakıyor.

DEVAMI DA VAR
İşveren olmanın getirdiği yasal sorumluluklar istihdam üzerinden ödenecek yüklerle de sınırlı değil. Örgütlenme biçimine göre ortaya çıkan kazanç üzerinden gelir veya kurumlar vergisi ödenmesi gerekiyor.

Olayın maddi boyutu dışında başka boyutları da var. Büyük bir işletmenin kanuni temsilcisi durumundaysanız, ayrıca adli sorumluluğunuz da var. Biraz açalım isterseniz. İşletmede kullanılmak üzere satın alınan bir malzemeyi satan kişi koda girmişse iki defa KDV ödemeniz gerekiyor. Bilginiz olmadan alınan sahte veya içerik olarak yanıltıcı faturalar için hapis yatma riskiniz de cabası.

KRİTİK SORU
Bu tespitlerden sonra kritik soru şu: 'Böyle bir durumda işveren olsanız ne yaparsınız?' İsterseniz bazı seçenekleri sıralayalım. Üretim işletmesini kapatıp, kalan parayla arsa alıp imar rantı kollamak. Çok sayıda gayrimenkul satın alıp göbeği kaşıyarak kiraları toplamak. Devlet tahvili, hazine bonosu alıp faizlerini yemek. Altın, döviz ve borsa aracılığıyla paraya dans ettirmek.

İşsizliğin bu kadar yaygın olduğu bir ülkede, sistemin üretim ve istihdamı özendirecek şekilde kurgulanması ekonominin geleceği için bir zorunluluk. Bu zorunluluk dikkate alınmadığında ekonominin tamamen dışa bağımlı hale geleceğini tahmin etmek için uzman olmaya gerek yok...

PAZAR NEŞESİ
Temel üzüntülü bir ses tonuyla Dursun'a dert yanar:
- Ula Tursun, biliymisun yeni aldığım safkan kangal köpeği kayboldi.
- Haçan ne duraysin gazeteye ilan ettur, olsun pitsun.
- Tursun dalga mi geçeysun, hiç oyle köpek bulunur mi?
- Etma ula Temel. Hiç duymadın mi? Hep oyle bulayiler.
- Ula bu kangal kopeklerunin akilli olduklarını bilirdum ama gazete okuyacak kadar tahsilli olduklarini duymamış idum.

AKLINIZDA BULUNSUN
Taksitle ödenen kıdem tazminatında faiz hakkı KIDEM tazminatı ödenmesinde aslolan defaten (toptan) ödemedir. Gecikmeli veya taksitli ödeme halinde faiz hakkı ortaya çıkar. Ancak işçinin taksitli ödemeyi kabul etmesi, faiz hakkından feragat anlamına gelir. İşçi tarafından kabul edilen taksitli ödemede, taksitlerden birinin ya da birkaçının gününde ödenmemesi, kıdem tazminatının tamamı için faiz istenmesi hakkını ortaya çıkartır. İşçinin taksitli ödemeyi kabulü, sadece taksitlerin gününde ödenmesi halinde işveren yararına sonuç doğurur. (Yarg 9. HD E: 2007/41095, K: 2009/13582)

Metin Taş/Sezgin Özcan

http://www.aksam.com.tr/2010/10/03/yazar/18980/metin_tas_sez...