Vergi Usul Kanunu’nun 116’ncı maddesinde ‘vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır’ şeklinde ifadesini bulmuştur.

Vergi Usul Kanunu’na göre vergi hatası olarak kabul edilip düzeltme konusu yapılacak hatalar iki grup altında toplanmış olup bunlar aşağıdaki gibidir.

Birinci grupta yer alan hatalar hesap hatalarıdır. Bu hatalar üç başlık altında incelenmektedir.

1.Matrah hataları: Vergilendirme ile ilgili beyanname, tahakkuk fişi, ihbarname, tekalif cetveli ve kararlarda matraha ait rakamların veya indirimlerin eksik veya fazla gösterilmiş veya hesaplanmış olmasıdır.

2.Vergi miktarında hatalar: Vergi nispet ve tarifelerinin yanlış uygulanması, mahsupların yapılmamış veya yanlış yapılmış olması, birinci bentte yazılı vesikalarda verginin eksik veya fazla hesaplanmış veya gösterilmiş olmasıdır.

3.Verginin mükerrer olması: Aynı vergi kanununun uygulanmasında belli bir vergilendirme dönemi için aynı matrah üzerinden bir defadan fazla vergi istenmesi veya alınmasıdır.

İkinci grupta yer alan hatalar vergilendirme hatasıdır.Bu hatalar dört başlık altında toplanmaktadır.

1. Mükellefin şahsında hata: Bir verginin asıl borçlusu yerine başka bir kişiden istenmesi veya alınmasıdır;

2. Mükellefiyette hata: Açık olarak vergiye tabi olmayan veya vergiden muaf bulunan kimselerden vergi istenmesi veya alınmasıdır;

3. Mevzuda hata: Açık olarak vergi mevzuuna girmeyen veya vergiden müstesna bulunan gelir, servet, madde, kıymet, evrak ve işlemler üzerinden vergi istenmesi veya alınmasıdır.

4. Vergilendirme veya muafiyet döneminde hata: Aranan verginin ilgili bulunduğu vergilendirme döneminin yanlış gösterilmiş veya süre itibariyle eksik veya fazla hesaplanmış olmasıdır.

Vergi hataları nasıl ortaya çıkarılır ve düzeltilir?

Vergi hataları aşağıdaki yollardan birisi ile ortaya çıkarılabilir.

• İlgili memurun hatayı bulması veya görmesi ile;
• Üst memurların yaptıkları incelemeler neticesinde hatanın görülmesi ile;
• Hatanın teftiş sırasında meydana çıkarılması ile;
• Hatanın vergi incelenmesi sırasında meydana çıkarılması ile;
• Mükellefin müracaatı ile.

Vergi hatalarının düzeltilmesine, ilgili vergi dairesi müdürü karar verir. Bu hatalar düzeltme fişine dayanılarak düzeltilir. Hatanın mükellef aleyhine yapılmış olması halinde, fazla vergi aynı fişe dayanılarak terkin ve tahsil olunmuş ise mükellefe reddolunur. Düzeltme fişinin bir nüshası, reddedilecek miktarla müracaat edeceği muhasebe ve müracaat süresi zikredilmek suretiyle mükellefe tebliğ edilir. Mükellef tebliğ tarihinden başlayarak bir yıl içinde parasını geri almak üzere müracaat etmediği takdirde hakkı ortadan kalkar.

Nakden veya mahsuben tahsil edilen ancak fazla veya yersiz olarak tahsil edildiği anlaşılan vergilerde ve kanunları gereğince mükelleflere yapılacak iade ve mahsup işlemlerinde, düzeltmeye dayanak teşkil edecek belgeler ile bu işlemlere ait usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.

Ayrıca idarece tereddüt edilmeyen açık ve mutlak vergi hataları resen düzeltilir. Kendi aleyhlerine düzeltme yapılan kimselerin düzeltmeye karşı vergi mahkemesinde dava açma hakları mahfuzdur.

Mükellefler, vergi muamelelerindeki hataların düzeltilmesini vergi dairesinden yazı ile isteyebilirler. Bunların posta ile taahhütlü olarak gönderilmesi caizdir.Vergi dairesinin ilgili servisi düzeltme talebini kendi mütalaasını da ilave ederek, düzeltme merciine gönderir. Düzeltme mercii talebi yerinde gördüğü takdirde, düzeltmenin yapılmasını emreder; yerinde görmediği takdirde, keyfiyet düzeltmeyi isteyene yazı ile tebliğ olunur.

Vergi mahkemesinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunanlar şikayet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilirler. Ayrıca il özel idare vergileri hakkında valiliğe ve belediye vergileri hakkında belediye başkanlığına müracaat edilir.

Vergi mahkemesi, bölge idare mahkemesi ve Danıştay’dan geçmiş olan muamelelerde vergi hataları bulunduğu takdirde, bu hatalar, yargı kararları kesinleşmiş olsa bile, yukarıda yazılı usul dairesinde düzeltilebilir. Şu kadar ki; düzeltmenin yapılabilmesi için hatalar hakkında anılan yargı mercileri tarafın dan bir karar verilmemiş olması şarttır.

Vergi Usul Kanunu’nun 114 üncü maddesinde  yazılı zamanaşımı süresi dolduktan sonra meydana çıkarılan vergi hataları düzeltilemez. Şu kadar ki, düzeltme zamanaşımı süresi:

a) Zamanaşımı süresinin son yılı içinde tarh ve tebliğ edilen vergilerde hatanın yapıldığı;

b) İlan yolu ile tebliğ edilip vergi mahkemesinde dava konusu yapılmaksızın tahakkuk eden vergilerde mükellefe ödeme emrinin tebliğ edildiği;

c) İhbarname ve ödeme emri ilan yoluyla tebliğ edilen vergilerde 6183 sayılı Kanuna göre hacizin yapıldığı; tarihten başlayarak bir yıldan aşağı olamaz

Uzlaşma konusu yapılan vergiler için düzeltme talebinde bulunulabilir mi?

Uzlaşmaya ilişkin düzenlemelere Vergi Usul Kanunu’nun Ek 1-12’nci maddeleri arasında yer verilmiştir. Ek 1 madde de re’sen ve ikmalen tarh edilen ve bunlara ilişkin cezalar hususunda idare ile mükellefin uzlaşabileceği esasına yer verilirken, yine Ek 6’ncı maddede uzlaşmaya varılması halinde tutanakla tespit olunan hususlar hakkında dava açılamayacağı ve hiçbir mercie şikayette bulunulamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Bu hükme göre uzlaşmanın gerçekleşmesi halinde uzlaşma tutanağının mükellefe tebliğ ile üzerinde uzlaşılan vergi kesinleşmektedir.

Ancak vergi sistemimizde hata üzerinden vergi alınmaması esası açık bir şekilde benimsenmiş olup vergi hatalarının düzeltilmesine yapılan yasal düzenlemelerle olanak sağlanmıştır.

Uzlaşma yolu ile kesinleşen vergilerdeki vergi hataları da bu bağlamda değerlendirildiğinde Maliye Bakanlığı uygulamalarına göre sadece aşağıda yer alan vergilendirme hataları için düzeltme talep edilebilecek ve düzeltme işlemi yapılacaktır

• Vergi mevzuuna girmeyen veya vergiden muaf olanlara yapılmış olan tarhiyatlar
• Vergiye tabi olmamaları gerekenler adına yapılan tarhiyatlar
• Aynı vergilendirme dönemi için yapılan mükerrer tarhiyatlar

‘Bu durumda , uzlaşma yoluyla kesinleşen herhangi bir vergilendirme olayında yukarıda üç şekilde sayılmış olan hata türlerinden herhangi birinin yapıldığının tespit edilmesi halinde Vergi Usul Kanunu’nun düzeltme hükümlerine göre düzeltilmesi mümkün bulunmaktadır.

Bu nedenle vergilendirme işleminde uzlaşmaya konu edilmiş ve uzlaşmanın sağlanması sonucu kesinleşmiş bulunan tarhiyatta yapılmış olan mevzu hatasının uzlaşma görüşmeleri sırasında dikkate alınmamış olması nedeniyle hatalı olarak uzlaşma yoluyla da kesinleşen miktarların düzeltme zamanaşımı hükümleri dikkate alınarak düzeltilmesi imkan dahilindedir.’ .(Maliye Bakanlığı Özelgesi 09.12.2001 Tarih ve B.07.0.GEL.0.44/4417-324/66094, Yaklaşım Sayı 111)

Pişmanlık müessesesi nedir? Sonuçları nelerdir?

Beyana dayanan vergilerde vergi ziyaı cezasını gerektiren kanuna aykırı hareketlerini ilgili makamlara kendiliğinden dilekçe ile haber veren mükelleflere vergi vergi ziyaı cezası kesilmez. Bu uygulama kanuni düzenleme şeklinde ifadesini pişmanlık ve islah olarak bulur. Pişmanlık müessesesinden yararlanma şartları ve sonuçlarının düzenlendiği Vergi Usul Kanunu’nun 371’nci maddesinin hükümleri aşağıdaki gibidir.

1. Mükellefin keyfiyeti haber verdiği tarihten önce bir muhbir tarafından herhangi resmi bir makama dilekçe ile veya şifahi beyanı tutanakla tevsik edilmek suretiyle haber verilen husus hakkında ihbarda bulunulmamış olması (Dilekçe veya tutanağın resmi kayıtlara geçirilmiş olması şarttır.)

2. (Haber verme dilekçesinin yetkili memurlar tarafından mükellef nezdinde herhangi bir vergi incelemesine başlandığı veya olayın takdir komisyonuna intikal ettirildiği günden evvel (kaçakçılık suçu teşkil eden fiillerin işlendiğinin tespitinden önce) verilmiş ve resmi kayıtlara geçirilmiş olması;

3. Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin mükellefin haber verme dilekçesinin verildiği tarihten başlayarak 15 gün içinde tevdi olunması;

4. Eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının mükellefin keyfiyeti haber verme tarihinden başlayarak 15 gün içinde tamamlanması veya düzeltilmesi;

5.  Mükellefçe haber verilen ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödenmenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla birlikte haber verme tarihinden başlayarak 15 gün içinde ödenmesi.

Yukarıdaki şartların yerine getirilmesi halinde  kaçakçılık suçlarını işleyenler hakkında 360 ıncı madde hükmü uygulanmaz.

Bu madde hükmü Emlak Vergisinde uygulanmaz.

Yine yukarıda yer alan kanuni düzenlemeleri özetleyecek olursak

• Pişmanlık beyana dayanan vergilerde uygulanır.
• Pişmanlık uygulanması için vergi ziyaı meydan gelmiş olması gerekir.
• Pişmanlık talebi dilekçe ile bildirilmelidir.
• Mükellef dilekçesinden önce başka birisi tarafından herhangi bir ihbarda bulunulmuş olmamalıdır.
• Dilekçe mükellef nezdinde herhangi bir vergi incelemesi başlamadan veya olayın takdir komisyonuna intikalinden önce verilmiş olması gerekir.
• Dilekçenin verildiği tarihten itibaren 15 gün içinde beyannamenin verilmesi veya eksikliklerin düzeltilmesi gerekir.
• Dilekçenin verildiği tarihten itibaren 15 gün içinde vergi ve pişmanlık zammı ödenmelidir.
• Pişmanlık talebi usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının kesilmesini etkilemez.

Nexia