Vazgeçilen alacaklara ilişkin düzenlemelere VUK’un 324. maddesinde yer verilmiştir.
Buna göre; konkordato veya sulh yoluyla alınmasından vazgeçilen alacaklar, borçlunun defterlerinde özel bir karşılık hesabına alınır. Bu hesabın muhteviyatı alacaktan vazgeçildiği yılın sonundan başlayarak üç yıl içinde zararla itfa edilmediği takdirde kar hesabına naklolunur. Bekleme süresi içinde işin terk, devir, ölüm ve kurumlarda devir halinde terk, ölüm veya devir tarihinde, karşılık hesabında bekleyen vazgeçilen alacaklar kara intikal ettirilir. Bekleme süresi içinde vazgeçilen alacaktan diğer kaynaklardan doğan zararlarla veya geçmiş yıl zararları ile mahsup edilemez. Konkordato veya sulh yolu ile alınmasından vazgeçilen alacaklar, alacaklı yönünden değersiz alacak olarak dikkate alınır. Vazgeçilen alacaklarda değersiz kalacaklara ilişkin esaslar geçerlidir. Örneğin vazgeçilen alacağın zarar kaydedileceği dönem; alacaktan vazgeçildiği, diğer bir deyimle alacağın değersiz hale geldiği konkordato ve sulh anlaşmasına varıldığı dönemdir. Bu dönemde zarar kaydedilmeyen vazgeçilen alacak daha sonraki yıllarda matrahtan indirilemez Vazgeçilen alacak nasıl muhasebeleştirilir? Alacaklı Yönünden Yapılması Gereken Kayıtlar Vazgeçilen alacaklar alacaklı yönünden değersiz alacak olarak dikkate alınır. Bu nedenle alacaklının yapması gereken muhasebe kayıtları bir önceki bölümde açıklanan kayıtlar olacaktır. Borçlu Yönünden Yapılması Gereken Kayıtlar Borçlu yönünden, alacaklısının yasal hükümler doğrultusunda alacağından vazgeçilmesi durumunda, borçlunun vazgeçilen bu borcu muhasebe sistemi uygulama genel tebliğlerinde hangi hesaba atılacağı belirsizdir. Bir başka ifade ile defteri kebir düzeyinde bir hesap mevcut değildir. Borçlu açısından daha öncede ifade ettiğimiz gibi bu borç pasifte 3 yıl süreyle zararla mahsup edilmek suretiyle bekletilecek, 3 yıl içinde zarar doğarsa, zararla mahsup edilecektir. Zarar doğmaz ya da kalan tutar olursa 3 yılın sonunda kâra aktarılacaktır. Bu açıklanan nedenlerle vazgeçilen alacak bir kâr yedeği niteliğindedir. Bu nedenle 54 hesap grubuna dahil hesaplarda izlenmelidir. Bize göre 549 Özel Fonlar hesabında alt hesap şeklinde izlenebileceği gibi, hesap grubu içinde boş bir defteri kebir hesabında da izlenebilir. Biz 545 No.lu hesabın “Vazgeçilen Borçlarımız Karşılığı Fon Hesabı” adı altında bir hesapta izlenmesini öneriyoruz. Örneklerdeki kayıtlamalarımızı da bu doğrultuda yapacağız. ÖRNEK 1: Mükellef (A), (B)’den olan toplam 600.000,00 YTL alacağının 140.000,00 YTL’lik kısmını borçludan talep etmekten 2004 yılında vazgeçmiştir. Mükellef (A) 2005, 2006 ve 2007 yılında kar etmiştir. 2004 yılında yapılacak muhasebe kaydı. _____________________ / _____________________ 320 SATICILAR 140.000,00 545 VAZGEÇİLEN BORÇLARIMIZKARŞILIĞI FON HS. 140.000,00 _____________________ / ____________________ 2005 yılında herhangi bir muhasebe kaydı yapılmayacaktır. 2006 yılında yapılacak muhasebe kaydı _____________________ /_______________________ 545 VAZGEÇİLEN BORÇLARIMIZ KARŞILIĞI FON.HS. 140.000,00 671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLARI 140.000,00 _________________________ / ______________________ _________________________ / ______________________ 671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLARI 140.000,00 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 140.000,00 ________________________ / ______________________ ÖRNEK 2: Bir önceki örnekte yer alan (B) şahsı 2004 yılında 250.000,00 YTL. zarar etmiştir. 2004 yılında yapılması gereken muhasebe kaydı. ________________________ / _______________________ 545 VAZGEÇİLEN BORÇLARIMIZ KARŞILIĞI FON HS. 140.000,00 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 140.000,00 _______________________ / ________________________ Nexia |
