SORU: Damacana su dağıtımında abone müşterilerimize her altı damacana su alımlarında promosyon olarak bir adet cam sürahiyle bir cam bardak veriyoruz. Bunun için 1000 adet cam sürahi ve 1000 adet cam bardak satın alarak 2.750 TL, bu miktar üzerinden de (2.750 x 0.18=) 495 TL KDV olarak toplam (2.750+495=) 3.250 TL ödedik. Söz konusu ödemeyi gider olarak kayıtlarımıza intikal ettirebilir miyiz? Ayrıca ödediğimiz Katma Değer Vergisi'ni de indirim konusu yapabilir miyiz?

YANIT: Ticari yaşamda, yapılan mallara olan talebin arttırılması amacıyla, birtakım pazarlama teknikleri geliştirilmekte, satışı yapılan malın yanında başka bir malın ayrıca bedelsiz olarak verilmesi de sıkça karşılaşılan bir pazarlama tekniği olarak öne çıkmaktadır. Bir malın tasarruf hakkının malik veya adına hareket edenlerce, alıcıya veya adına hareket edenlere devri olarak tanımlanan teslim hükümleri çerçevesinde ticari bir işletmenin yaptığı bedelsiz teslimler de Katma Değer Vergisi'ne konu olmaktadır.

Ancak, firmaların iktisadi faaliyetini genişletme, emsal işletmelerle rekabet edebilme, üretim veya satışını yaptıkları mallara olan talebi koruma veya arttırma amacıyla bir malın yanında başka bir mal verilmesi şeklinde gerçekleşen işlemlerde, promosyon ürünü açısından bir bedelsiz teslim söz konusu olmamaktadır. Çünkü firmanın genişleyen faaliyetiyle bağlantılı olarak işletmede yaratılan katma değer artmaktadır. Bu bağlamda piyasadan satın alınan veya ithal edilen malların promosyon ürünü olarak müşterilere verilmesi, mükellefler açısından pazarlama gideri nitelinde olmakta ve bu malların alış bedelleri Gelir Vergisi Yasası'nın 40'ıncı maddesinin (1) numaralı bendine göre gider kaydedilebilmektedir.

Bu nedenle; firmanın yarattığı katma değer içersinde vergilenen promosyon mallarının müşterilere verilmesi sırasında katma değer vergisi hesaplamasına gerek bulunmamakta ve bu ürünler için yüklenilen katma değer vergisinin ise ilke olarak indirim konusu yapılması gerekmektedir.

Bu durum, katma değer vergisi sistemindeki farklı oran uygulaması nedeniyle bazı sorunları beraberinde getirmekte ve düşük oranda vergiye tabi bir malın yanında yüksek oranda vergiye tabi bir malın promosyon ürünü olarak verildiği hallerde, promosyon olarak verilen malların ticaretini yapan firmalar açısından haksız rekabet sorunu ortaya çıkmaktadır.

Katma Değer Vergisi Yasası'nın 29/4'üncü maddesi uyarınca vergi indirimi uygulamasında doğabilecek aksaklıkları, vergi mükerrerliğine ve vergi muafiyetine meydan vermeyecek şekilde, Katma Değer Vergisi Yasası'nın ana ilkelerine uygun olarak giderme ve indirimle ilgili usul ve esasları belirleme yetkisi Maliye Bakanlığına ait bulunmaktadır. Maliye Bakanlığı bu yetkisini kullanarak yayımlamış bulunduğu 50 eseri numaralı Katma Değer Vergisi Genel Tebliğ ile yapmış bulunduğu yönlendirmeler;

• Satışı yapılan mala ait katma değer vergisi oranına eşit veya daha düşük olması halinde promosyon ürünü için yüklenilen katma değer vergisinin tamamının indirim konusu yapılması,

• Satışı yapılan malın tabi olduğu katma değer vergisi oranında yüksek olması halinde ise promosyon ürünü için yüklenilen katma değer vergisinden, satışı yapılan malın tabi olduğu orana isabet eden kısmın indirim konusu yapılması, kalan kısmın gelir veya kurumlar vergisi açısından gider olarak veya maliyet olarak dikkate alınmasını uygun görmüştür.

Buna göre promosyon ürünü için yüklenilen vergiden indirim konusu yapılacak kısım:

Promosyon ürünü için yüklenilen vergi tutarı X satışı yapılan tabi olduğu oran promosyon ürününün tabi olduğu oran formülüne göre hesaplanacaktır.

Bu formüle göre damacana depozitolu su teslimlerinin % 8, promosyon ürün tesliminizin % 18 Katma Değer Vergisi'ne tabi olduğu varsayımına göre (495x8/18=) 220 TL indirim konusu yapılması (495 – 220=) 275 TL'nin de gider olarak kayıtlara intikal ettirilmesi gerekmektedir (V. Seviğ)./Referans