İşletmelerin, sahibi oldukları gayrimenkullerin iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak veya gayrimenkulu genişletmek maksadıyla yaptıkları giderleri, gayrimenkulün maliyet bedeline eklemek zorunda oldukları daha önce açıklanmıştı.

İktisadi kıymeti devamlı olarak artırılan veya genişletilen gayrimenkullerin işletme tarafından kira ile tutulmuş olması halinde, bu amaçla yapılan giderlerin gayrimenkulün maliyetine eklenmesi söz konusu olamaz. Çünkü bu gayrimenkuller gideri yapanın envanterine kayıtlı değildir.

Kiralanan gayrimenkuller için yapılan bu tür giderler, Vergi Usul Kanununun 272nci maddesi hükmü gereği "Özel Maliyet Bedeli" olarak ayrıca değerlenip aktifleştirilmek zorundadır.

İşletmelerin kiraladıkları gayrimenkulleri kendi ihtiyaçlarına uygun duruma getirmek için yaptıkları harcamalar sonucunda ortaya çıkan değerden, birden fazla hesap döneminde yararlanacağı için, bu tür harcamalar duran varlık niteliği kazanır ve amortisman yoluyla itfası zorunludur.

Özel maliyet bedeli olarak aktifleştirilecek giderler şunlardır:

1- Gayrimenkulü genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak amacıyla yapılan giderler.

2- Bir geminin, iktisap tarihindeki süratini fazlalaştırmak, yolcu ve eşya yükleme ve barındırma tertibatını genişletmek veya değiştirmek suretiyle iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak, bir motorlu kara nakil vasıtasının kasa veya motorunun yenisi ile değiştirilmesi veya alımında mevcut olmayan yeni bir tertibatın eklenmesi için yapılan giderler.

3- Kiracının faaliyetini ifa için meydana getirdiği tesisata ilişkin giderler.

Özel maliyet bedeli uygulaması, sadece gayrimenkuller ve gemiler için söz konusu olmayıp. Vergi Usul Kanununun 269uncu maddesi kapsamında gayrimenkul gibi değerlenecek iktisadi kıymetler için de geçerlidir.

Gayrimenkuller için yapılan giderler hem iktisadi kıymeti artırıcı ve hem de tamir, bakım v.s. gibi giderlerden oluşuyor ise bu giderlerden aktifleştirilecek kısmın ayrılması gerekir.

Özel maliyet bedeli olarak aktifleştirilen giderlerin sonucunda oluşan değerlerin gayrimenkul veya gemide değer azalışına uğramadan ayrılmaması ve tek başlarına bir kıymet ifade etmiyor olmaları gerekir.