Tüm dünyada istihdam sorunun çözümüne katkı sağlaması açısından yatırımlar her şekilde teşvik edilirken,bizdeki karışıklık ve ani farklılıklar hem yerli hem de yabancı yatırımcıda caydırıcı etki yaratmaktadır.

1963 yılında mevzuatımıza giren yatırım indirimi 2006 tarihinde yürülükten kaldırılmıştır.Ancak kazanılmış haklar için 2006,2007 ve 2008 yılları geçiş dönemi olarak belirlenmiştir.Uygulama 2008 yılında son bulmuştur.Derken 08.01.20010 tarihli Anayasa Mahkemesi Kararı ile müessese yeniden hayat bulmuştur. Karar üzerine torba yasa ile yapılan değişiklikler bazı soru ve sorunları da beraberinde getirmiştir.Yazımızın konusu beş madde halinde topladığımız bu sorunların ele alınmasıdır.

1)%25 Oranı Birinci ve İkinci Dönem Geçici Vergi Dönemlerinde Uygulanacak mıdır?

Mükellleflerin 2008 sonu itibariyle indiremediği yatırım indirimi rakamından 20010 yılı bir ve ikinci dönem geçici vergi dönemleri için faydalanırken %25 lik kısıtlama söz konusu olamaz.Ancak daha sonraki iki çeyrek için bu oran kullanılabilir.

Burada önemli bir husus diğer dönemler için hesaplama yapılırken toplamda da %25 in dikkate alınmaması gerektiğidir.Zira toplam yıl kazancı için kullanılabilecek inidirim tutarları için ilk iki çeyrekte tamamı kullanılmıştır demek doğru olmayacaktır.Yani ilk iki çeyrek için kısıtlama olmaksızın diğer iki çeyrek için ise %25 hesabı yapılarak yatırım indiriminden fayfdalanmak gerekecektir.

2)%25 lik Hesaba Esas Safi Kurum Kazancı Neyi İfade Eder?

Ticari bilanço karına KKEG ve finansman fonu ilave edildikten sonra geçmiş yıl zararları,AR-GE indirimi,bağış ve yardımlar düşüldükten sonra kalan tutara %25’lik oran uygulanacak ve yatırım indiriminin hesaplanacağı matraha ulaşılacaktır.

Görüldüğü üzere kanun koyucu hem %25 lik bir sınırlama getirmiş hem de uygulanacak tutarın hesabına baz olacak rakamın küçültülmesi için gerekli çabayı göstermiştir.
Aslına bu kısıtlama için yeniden Mahkemeye gidilebilir.

Elbette gelecek yıllara devreden yatırım indirimi tutarları endekslemeye tabii tutulacaktır.
3)Daha Önce Yatırım İndirimini Tercih Etmemiş Mükelleflerin Durumu
Hatırlana(maya)cağı üzere mükelleflere 2006, 2007 ve 2008 yılları için yatırım indirimi uygulama yönünde tercih yapmaları halinde indirimden sonraki kurum kazancına %30 luk eski oranın uygulanması gerekmekte idi.

Bu nedenle birçok mükellef %30 kurumlar vergisi ödemek yerine %20 oranı uygulayabilmek için yatırım indirimi uygulamama yöünde tercih kullanmış idi.
Mükelleflerin 3.geçici vergi döneminde bu hususda yeniden tercih hakkı doğmuş mudur, doğmuş ise kalan tutarlar için uygulanacak kurumlar vergisi %20 midir, yoksa %30 mu ? Kanun ile acaba yeni bir hak verilmeli mi idi ? Kanaatimiz tercih yapmayan mükellefin bu hakkının olmadığı yönündedir.

4) Yatırım İndirimi Hangi Yıla Kadar Uygulanacaktır ?

Bazı yorumcular kanunun,2010 yılı için yayım tarihi olan 23.07.2010 tarihinden önceki dönemleri de kapsaması anlamında “2010 yılı kazançlarına uygulanmak üzere” ibaresi için indirimin sadece 2010 yılına uygulanacağı yönünde yorumda bulunmuşlardır.

Torba kanun eski hükümlerinin sadece bazılarını değiştirdiğinden yıl sınırlaması olmaksızın uygulama maddesi tekrar işlerlik kazanmıştır. Kanun sadece 2 yeni düzenleme yapmıştır. Birincisi %19,8 lik tevkifatın dikkate alınacağı, İkincisi ise uygulamanın kazancın %25 i ile sınırlı olacağıdır.Bu nedenle uygulama için yıl sınırlaması yoktur.Mevcut indirim stoku son bulana kadar devam edilebilecektir.

5)İndirimin 2009 Yılı Kazançlarına Uygulanacak mıdır?

Gelir İdarsi 2009 yılı geçici vergi son çeyreğine ilişkin e-beyannamede Anayasa Mahkemesinin Kararına rağmen ‘’yatırım indirimi’’ satırına yer vermeyerek bu konudaki tutumunu beyan etmiştir.

Her ne kadar ihtirazi kayıtla beyanname veren mükellefler yargı kararına göre 2009 için bu husustan faydalanabilecek olsa da Kararın yürülük tarihinin 08.01.2010 olması ,idarenin anılan tarihten sonra yapılacağı işlemlerde bu karara uymak zorunda olması,beyannamenin idari bir işlem olduğu gerçekliği ile birleştiğinde ,mükelleflerin bu tarihten itibaren vereceği beyannameler üzerinden yatırım indirimi istisnasından faydalanması;biraz da mükellef lehine bir yorum ile;mümkün kılınmalıdır.Dolayısıyla uygulamanın yeni davalara yol açmaması açısından 2009 için de geçerli olması kanaatindeyiz.

Nexia