Gider Vergileri Yasası'nın 28. maddesi uyarınca Banka ve Sigorta şirketlerinin Finansal Kiralama Yasasına göre yaptıkları işlemler hariç olmak üzere, her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün işlemler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar banka ve sigorta muameleleri vergisine tabidir.
,
Bankerlerin yapmış oldukları banka muamele ve hizmetleri dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar ile kendileri veya başkaları hesabına menkul kıymet alıp satmayı, alım-satıma tavassut etmeyi veya alıp sattıkları menkul kıymet karşılığı borçları ödemeyi taahhüt etmeyi meslek haline getirenlerin bu faaliyetleri dolayısıyla lehlerine kalan paralar ve mevduat faizi vermek veya sair adlarla faiz ve benzeri menfaatler sağlamak üzere devamlı olarak para toplama işiyle uğraşanların topladıkları paralara sağladıkları gelir ve menfaatler üzerinden komisyon, ücret, hizmet karşılığı gibi adlarla aldıkları paralar da banka ve sigorta muameleleri vergisine konu olmaktadır.
Diğer yandan 6009 sayılı yasa ile yapılan değişiklik gereği olarak 90 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre ikraz işleriyle uğraşanlarla, yukarı da belirtilen işlem ve hizmetlerden herhangi birini ana uğraş konusu yapanlar Gider Vergileri Yasası'nın uygulanmasında banker olarak kabul edilmektedir. Ancak bir şahsın altın alım satımı ile uğraşması banker sayılmasını gerektirmemektedir.
Yapılan yasal değişiklik sonucunda 90 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca ikraz (borç verme) işleriyle uğraşanlar banker olarak kabul edilmekte, dolayısıyla Banka ve Sigorta Muameleleri mükellefi kabul edilmektedir. Bu bağlamda da sözü edilen kararnamenin ikinci maddesi kapsamında düzenlenen ödünç para verme işleriyle uğraşan gerçek kişiler ile faktoring ve finansman şirketleri banker kapsamında Banka Ve Sigorta Muameleleri mükellefi olarak kabul edilmekte olup, bunların yaptığı ve Gider Vergileri Yasası'nın 28. maddesinin ikinci fıkrasında yazılı bulunan ve yukarıda belirtilen işlemler dolayısıyla Banka ve Sigorta Vergisi mükellefi olarak kabul edilmektedir.
Banka ve Sigorta Muamelesi vergisine tabi tutulan hizmetler;
- Banka muamele ve hizmetleri,
- Kendileri veya başkaları hesabına menkul kıymet alıp satmayı, alım-satıma tavassut etmeyi veya alıp sattıkları menkul kıymet karşılığı borçları ödemeyi taahhüt etmeyi meslek haline getirenlerin bu faaliyetleri,
- Mevduat faizi vermek veya sair adlarla faiz ve benzeri menfaatler sağlamak üzere devamlı olarak para toplama işleri,
olarak kabul edilmektedir.
Ancak mevcut yasal düzenlemeden anlaşılacağı üzere banka ve sigorta muameleleri vergisinin mükellefi olabilmek için bankerlik işinin esas iştigal konusu olması gerekmektedir. Dolayısıyla bu işlemlerin ana faaliyet konusu olarak yapılması, işletmenin kuruluş gayesi ve bu gayesini gerçekleştirmek için yapmakta olduğu işlem veya işlemlere bakılarak belirlenecektir. Örneğin inşaat ve otelcilik alanında faaliyet gösteren bir şirket Gider Vergileri Yasası'nın 28. maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen işlemleri esas faaliyet konusu işlemleri ile birlikte yaptığı takdirde, gerek kullandığı yabancı kaynaklardan gerekse öz kaynaklarından sağladığı fonları ortaklarına veya üçüncü kişilere faiz karşılığında kullandırması işlemi şirketin faaliyet konusunun inşaat ve otelcilik olması nedeniyle Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisine tabi olmayacaktır.
Buna karşılık "emeklilik yatırım fonları, menkul kıymet yatırım fon ve ortaklıkları, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, vadeli işlem aracılık şirketleri ile merkezi kayıt kuruluşu ve vadeli işlem ve opsiyon borsası gibi kuruluşlar, Sermaye Piyasası Yasası'nın 32 inci maddesinin verdiği yetki ve izin çerçevesinde menkul kıymetlere ilişkin işlemleri esas faaliyet konusu olarak yapmaktadırlar. Bunların konuya ilişkin işlemleri Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi'ne tabi olacaktır.
Ayrıca Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkındaki 32 sayılı Kararın 4 üncü maddesinin verdiği yetki ve izin uyarınca yetkili müesseseler ve PTT, döviz alım ve satım işlemlerini esas iştigal (uğraş) konusu olarak yapabilmektedirler. Bu kuruluşların söz konusu işlemleri de Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi kapsamında mütalaa edilecektir.
Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan 87 Seri numaralı Gider Vergileri Genel Tebliğ ile yapılan açıklamalar çerçevesinde Gider Vergileri Yasası'nın 28 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen işlemleri esas iştigal konusu olarak yapanlar, bu işlemleri ilgili yasalarla yetkilendirilmek veya mevzuat gereği izin verilmek suretiyle yürüten kişileri ifade etmektedir. Bu nedenle de bu işleri "esas iştigal konusu" olarak yapanlar Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi mükellefi olacaklardır.
Diğer yandan Gider Vergileri Yasası'nın 29 uncu maddesinin (p) bendi uyarınca Sermaye Piyasası Yasası hükümlerine göre kurulmuş olan borsalarda söz konusu verginin mükellefleri tarafından 01.09.2010 tarihinden itibaren yapılan vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin alım satım işlemleri dolayısıyla lehe alınan paralar Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi'ne tabi tutulmayacaktır. Bu bağlamda da istisna kapsamına sadece vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin alım satım işlemleri dolayısıyla lehe kalan paralar girmektedir.
Dr. Veysi SEVİĞ
http://www.bumindogrusoz.com/artikel.php?artikel_id=393
|
