İsteğe bağlı sigortalılık, artık, zorunlu sigortalılık dışında, kuralları yeniden oluşturulmuş ve zorunlu sigortalılığın açık ve boşluklarını kapatmak amacıyla da düzenlenmiş, başlatılma şartları basitleştirilmiş alternatif bir sigortalılık türüdür. 5510 sayılı Kanun'un yürürlüğe girişinden sonra yeni bir boyut kazanmıştır. Bu boyutun sigortalılık statüsüne esas olan yüzü, 4/b sigortalılığı (yani eski adıyla Bağ-Kur sigortalılığı) olarak ortaya konulmuştur. İşleyişi yönüyle rahat dönüşüm fırsatlarına da kapılarını biraz kapatmıştır. Bu nedenle bugün dikkatli kullanılması gereken ve bazen de kısmî süreli çalışanların Genel Sağlık Sigortası(GSS)'ndan yararlanımlarının kesintiye uğramamasının gerekli şartı olabilen bu sigortalılık türünü ele alacağım.
İsteğe bağlı sigortalılığın şartlarını belirtecek olursak, özetle, a) Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerine tabi hükümler saklı kalmak kaydıyla Türkiye'de yasal olarak ikamet etme, b) 18 yaşını doldurmuş bulunma, c) 5510 sayılı Kanuna tâbi zorunlu (4/a, b, c) sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmama veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte, ay içerisinde 30 günden az çalışma ya da tam gün çalışmama, d) Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olma, e) İsteğe bağlı sigorta giriş bildirgesiyle kuruma başvuruda bulunma, şartları aranmaktadır.
Hemen belirtelim ki, ülkemiz ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinden isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunanlardan Türkiye'de ikamet şartı aranmamaktadır. Ayrıca 5510 sayılı Kanun'un 5/a,b,e maddesine tabi olan sigortalılık hali isteğe bağlı sigortalılık için engel teşkil etmemektedir.
İsteğe bağlı sigortalılık, 12 Mayıs 2010 tarihli Resmî Gazete'de yayınlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan Ek-8 İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi belgesinin kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlamaktadır.
Kurumdan ya da internetten temin edilecek olan Ek-8 İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi, eksiksiz, gerçeğe uygun ve okunaklı bir şekilde doldurulmalı ve imzalanarak işleme alınmak üzere ilgili SGM'ye verilmelidir. "Sosyal Güvenlik Sicil Numarası" hanesine, T.C kimlik numarası, yabancı uyruklular için ise Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'nce verilen kimlik numarası yazılır. Bu alan, en soldaki kutucuktan başlamak üzere her kutuya bir rakam gelecek şekilde doldurulmalıdır.
Tekrarlarsak, ilk defa isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin söz konusu isteğe bağlı sigorta giriş bildirgesi ile ikametgahlarının bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlükleri / sosyal güvenlik merkezlerine başvurmaları gerekmektedir. Tekrar isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunacak sigortalıların ise talep dilekçesi ile müracaatları yeterli olmaktadır. 5510 sayılı Kanun'un 5/g maddesine tabi sigortalıların isteğe bağlı sigortaya müracaatları işyerinin bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlükleri / sosyal güvenlik merkezlerine yapılmalıdır.
Yabancı ülke vatandaşlarından isteğe bağlı sigortaya müracaat edenlerden ayrıca Türkiye'de kaldıkları sürenin belgelendirilmesi istenmektedir.
İsteğe bağlı sigorta primi, halen prime esas kazancın alt sınırı olan brüt aylık 760,50 lira olan asgarî ücret ile bu tutarın 6,5 katı olan üst sınırı arasında, sigortalı tarafından belirlenen günlük kazanç ve prim ödeme gün sayısı üzerinden bulunacak kazancın % 32'sidir. İsteğe bağlı sigorta için, alınan bu primin % 20'si malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi, % 12'si genel sağlık sigortası primidir. Bunlardan, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ile genel sağlık sigortası primi her ay 30 gün üzerinden ödenmelidir. Çalışılan ay itibariyle 30 günden az zorunlu sigortalı olarak çalışanlar, kalan sürelerini isteğe bağlı sigortalı olarak tamamlayabilmektedirler.
İsteğe bağlı sigortalılık primleri, en geç ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar anlaşmalı banka şubelerine ödenmektedir. Ait olduğu aydan itibaren en geç 12 ay içinde hesaplanacak gecikme cezası ve zammı ile primleri ödenmeyen süreler sigortalılık süresinden sayılmamaktadır.
İsteğe bağlı sigortalılık,
-İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların, buna ait dilekçelerinin kurum kayıtlarına geçtiği tarihten önceki primi ödenmiş son günü takip eden günden,
-Aylık talebinde bulunanların, aylığa hak kazanmış olmak şartıyla talep tarihinden,
-Ölen sigortalının, ölüm tarihinden itibaren sona ermektedir.
Özetle söyleyeyim ki, isteğe bağlı sigortalılık, emekliliğe etkisi yönünden okuyucularım tarafından bilinçli kullanılması gereken alternatif bir sosyal sigortalılık türüdür.
Tahsin Sınav
http://yenisafak.com.tr/Yazarlar/?t=01.11.2010&y=TahsinS... |
