Bilindiği gibi; hurda haline gelen ve çalışma imkanı bulunmayan eski model motorlu kara taşıtlarının hurdaya çıkartılabilmesi ancak ilgili trafik tescil kuruluşunda adlarına hurdaya ayrılacak taşıt kayıt ve tescilli olan mükelleflerin, bu taşıtlar ile ilgili olarak ödenmemiş motorlu taşıtlar vergisi bulunmamasına bağlıdır.

 I- GİRİŞ

Özellikle hurda durumunda bulunan kamyon ve kamyonet sahibi mükellefler bu taşıtlarını çalıştıramadıkları için motorlu taşıtlar vergisini ödeyememekte, kullanamadıkları taşıtlarını hurdaya ayırmak istediklerinde ise motorlu taşıtlar vergisi borçları bulunduğu için, taşıtlarını hurdaya ayıramamaktadırlar.

5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un(1) geçici 2. maddesi ile yapılan düzenleme sonucunda; hurda haline gelen ve çalışma imkanı bulunmayan belli model yılının üzerindeki motorlu kara taşıtlarının hurdaya çıkarılması halinde, bu taşıtlarla ilgili olarak tahakkuk etmiş ve ödenmemiş olan motorlu taşıtlar vergisi ile gecikme zammı, gecikme faizi, vergi cezaları ve kesilen idari para cezalarının terkin edilmesi imkanı sağlanarak eski ve kullanılamaz durumda bulunan taşıtların trafikten çekilmesi teşvik edilmiştir.

Ancak; 6009 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un(2) geçici 5. maddesiyle, 5838 sayılı Kanun’un geçici 2. maddesinde bazı değişiklikler yapılmıştır.

Maliye Bakanlığı’nca yayımlanan 36 Seri No.lu Motorlu Taşıtlar Vergisi Genel Tebliği’nde(3) ise,  5838 sayılı Kanun’un hurda araçların tasfiyesi ve ilave bazı hususlarla ilgili geçici 2. maddesiyle (6009 sayılı Kanun’un geçici 5. maddesi ile değişik) getirilen düzenlemelerin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslara yer verilmiştir.

II- KAPSAM

Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 39. maddesinde araçların hurdaya çıkarılması düzenlenmiştir. Buna göre motorlu araçlar aşağıdaki şekilde hurdaya çıkarılır.

- Ekonomik ömrünü doldurma veya herhangi bir kaza, yanma, tahrip edilme ve benzeri durumlar dolayısıyla kullanılamaz hale gelen araçlar ve devir veya nakil ile hurdaya ayrılma işlemi bir arada yapılacak araçlarda, sahiplerinin dilekçe ile isteği üzerine, muayeneye tabi tutulmadan,

- Ekonomik ömürlerini dolduranlardan eskime ve yıpranma nedeni ile trafik emniyeti bakımından muayene istasyonlarınca tehlikeli olacakları tespit edilenler ise, yetkililerin talebi üzerine, ilgili vergi dairesinden vergi borcunun bulunmadığına dair ilişik kesme belgesi alındıktan sonra.

Bunların kayıtlarına ve tescil belgelerine “hurdaya çıkarılmıştır” damgası vurularak kayıt konulur ve tescil belgesi sahiplerine verilir. Trafik belgesi ile tescil plakaları geri alınarak iptal edilir.

Hurdaya ayrılmış olan taşıtlar, onarımla yenilenseler bile tescil edilemezler. Ancak, kullanılabilir durumdaki motoru ve diğer parçaları, başka araçlarda kullanılabilir. Gerekli görülenler aracın kayıtlarına işlenir.

5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un geçici 2. maddesiyle getirilen düzenleme ile, sahipleri tarafından hurdaya çıkarılmak istendiği halde motorlu taşıtlar vergisi borcu nedeniyle hurdaya çıkarılamayan eski ve kullanılamaz durumda bulunan taşıtların trafikten çekilmesi teşvik edilmiştir. Bu şekilde; çevrenin korunması ve taşıt parkının yenilenmesi temin edilmekte, böylece sosyal ve ekonomik amacın birlikte gerçekleştirilmesi sağlanmaktadır.

5838 sayılı Kanun’un geçici 2. maddesinin kapsamına aşağıda belirtilen taşıtlar girmektedir.

- Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin (I) sayılı tarifesinde yer alan; otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerleri ile motosikletler,

- Aynı Kanun’un 6. maddesinin (II) sayılı tarifesinde yer alan; minibüs, panel van, motorlu karavan, otobüs ve benzerleriyle kamyonet, kamyon, çekici ve benzeri taşıtlar.

Ancak, Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu Hurda İşletmesi Müdürlüğü hurda müdürlüklerine teslim edilecek taşıtların, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 33. maddesi uyarınca Ulaştırma Bakanlığı tarafından tespit edilmesi gerekir.

Anılan Bakanlık tarafından belirlenenler dışındaki taşıtların, mükellefler tarafından madde kapsamında MKEK hurda müdürlüklerine teslimi mümkün bulunmamaktadır.

III- UYGULAMA ESASLARI

A- MODEL YILI 1985 VE DAHA ESKİ OLAN TAŞITLAR

5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un geçici 2. maddesinin (6009 sayılı Kanun’un geçici 5. maddesi ile değişik) konuya ilişkin hükümleri aşağıdaki gibidir.  

“İlgili trafik sicilinde adlarına kayıt ve tescilli bulunan, model yılı 1985 veya daha eski olan motorlu taşıtlarını; bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 31.12.2011 tarihine kadar ilgili yönetmelik hükümleri gereğince kayıt ve tescillerinin silinmesi ve hurdaya çıkarılması suretiyle il özel idarelerine bedelsiz olarak teslim eden veya 10.07.2003 tarihli ve 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 33. maddesinin beşinci fıkrasında düzenlenen uygulama çerçevesinde Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK) Hurda İşletmesi Müdürlüğü’ne ait hurda müdürlüklerinden herhangi birine teslim eden gerçek ve tüzel kişiler adına, hurdaya çıkarılan taşıta ilişkin olarak 31.12.2011 tarihine kadar tahakkuk etmiş ve ödenmemiş olan motorlu taşıtlar vergisi ile bu vergiye ilişkin gecikme zammı, gecikme faizi, vergi cezaları ve 28.02.2009 tarihine kadar tescil plakasına kesilen idari para cezaları terkin edilir.

Motorlu taşıtlarını noter satış senediyle veya kamu kurum ve kuruluşlarından satın alıp ilgili trafik tescil kuruluşunda adlarına kayıt ve tescil ettirmemiş olan gerçek ve tüzel kişiler, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 31.12.2011 tarihine kadar kayıt ve tescil işlemlerini tamamlayarak bu maddenin öngördüğü diğer şartları da yerine getirmeleri halinde bu madde hükmünden yararlanabilirler.

Bu madde kapsamında trafik tescil kayıtları silinen motorlu taşıtların, adlarına tescil kaydı bulunanlar tarafından ilgili kurumlara teslimi ile il özel idarelerinin bu kapsamda teslim aldıkları hurda taşıtların satışından elde ettikleri kazançlar ve bu faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesnadır, bu madde kapsamında yapılan motorlu taşıt teslimlerine ilişkin olarak 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30. maddesinin (a) bendi hükmü uygulanmaz.”

5838 sayılı Kanun’un geçici 2. maddesinin birinci fıkrasında belirlenen mükelleflerin söz konusu düzenlemeden yararlanabilmeleri için trafik sicilinde adlarına kayıt ve tescilli bulunan model yılı 1985 veya daha eski motorlu taşıtlarını, 31.12.2011 tarihine kadar il özel idarelerine bedelsiz olarak teslim etmeleri veya 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 33. maddesinde düzenlenen uygulama çerçevesinde, Karayolları Trafik Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak taşıtlarını hurdaya çıkarmak suretiyle kayıt ve tescillerini sildirerek Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu Hurda İşletmesi Müdürlüğü hurda müdürlüklerinden herhangi birine, Ulaştırma Bakanlığı tarafından belirlenecek takvim çerçevesinde teslim etmeleri gerekmektedir.

Maddenin birinci ve ikinci fıkra hükümlerinden yararlanarak taşıtlarını il özel idarelerine teslim etmek isteyen mükelleflerin; adlarına kayıt ve tescilli taşıtlar üzerinde 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre tatbik edilmiş hacizler dışında, üçüncü şahıslar tarafından konulmuş bulunan mülkiyeti muhafaza, rehin veya haciz gibi benzeri şerhlerin bulunmadığına dair trafik tescil kuruluşundan belge almaları gerekmektedir. Bu belge herhangi bir tescil kuruluşundan alınabilecektir.

Madde hükmüne göre trafik tescil kuruluşlarına yapılacak başvurular sırasında taşıta ait motorlu taşıtlar vergisi ilişiğinin kesildiğine dair belge aranılmayacaktır.

Bu kapsamda; geçici 2. maddenin birinci fıkra hükmünden yararlanmak isteyen mükelleflerin yapması gereken işlemler ile vergi daireleri, il özel idareleri, MKEK hurda müdürlükleri ve trafik tescil kuruluşları tarafından yapılacak işlemler 36 Seri No.lu Motorlu Taşıtlar Vergisi Genel Tebliği’nde ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Diğer taraftan; madde kapsamında trafik tescil kayıtları silinen motorlu taşıtların, adlarına tescil kaydı bulunanlar tarafından ilgili kurumlara teslimi ile il özel idarelerinin bu kapsamda teslim aldıkları hurda taşıtların satışından elde ettikleri kazançlar ve bu faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesnadır.

Ayrıca, bu madde kapsamında yapılan motorlu taşıt teslimlerine ilişkin olarak Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30. maddesinin (a) bendi hükmü uygulanmayacaktır.

B- MEVCUT OLMAYAN VEYA VASFINI KAYBETMİŞ OLAN TAŞITLAR

5838 sayılı Kanun’un geçici 2. maddesinin (6009 sayılı Kanun’un geçici 5. maddesi ile değişik) mevcut olmayan veya motorlu taşıt vasfını kaybetmiş olan taşıtlara ilişkin dördüncü fıkrası aşağıdaki gibidir.

“Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla mevcut olmayan veya herhangi bir nedenle motorlu taşıt vasfını kaybetmiş olup model yılı 1998 ve daha eski olan taşıtların, bu durumlarının kanaat verici belgelerle tevsik edilmesi veya ilgili trafik tescil kuruluşu nezdinde adlarına kayıtlı olanlar tarafından yazılı bildirimde bulunulması halinde, bu taşıtlara ait motorlu taşıtlar vergilerinin 1/4’ünün 31.12.2011 tarihine kadar ödenmesi şartıyla, kalan vergi aslı, gecikme zammı, gecikme faizi, vergi cezaları ve tescil plakasına kesilen idari para cezalarının tamamının tahsilinden vazgeçilir ve ödemeyi müteakip trafik tescil kayıtları silinir. Bu fıkra kapsamında trafik tescil kayıtları silinen motorlu taşıtların daha sonra bulunması veya varlığının tespiti halinde, terkin tarihi itibarıyla trafik tescil kaydı yapılır. Bu takdirde terkin edilen vergi ve diğer amme alacakları ayrıca bir işleme gerek olmaksızın bulundukları veya tespit edildikleri yılın Ocak ayında motorlu taşıtlar vergisi adıyla tahakkuk etmiş sayılır ve Ocak ayının son günü vade tarihi kabul edilerek takip ve tahsil edilir. Bulunan veya varlığı tespit edilen taşıtın noter satış senediyle veya kamu kurum ve kuruluşlarından satın alındığının tevsiki halinde taşıt, satış tarihi itibarıyla alıcı adına tescil edilir ve alıcı adına motorlu taşıtlar vergisi mükellefiyeti tesis edilir.”

Maliye Bakanlığı’nca yayımlanan 36 Seri No.lu Motorlu Taşıtlar Vergisi Genel Tebliği’nde taşıtın mevcut olmaması veya motorlu taşıt vasfını kaybetmiş olması halinde yapılacak işlemler açıklanmıştır.

Buna göre, maddenin yürürlüğe girdiği 28.02.2009 tarihi itibarıyla mevcut olmayan veya motorlu taşıt vasfını yitirmiş, model yılı 1998 ve daha eski olan taşıt sahiplerinin; durumlarını kanaat verici belgelerle tevsik etmeleri veya trafik tescil kuruluşu tarafından taşıtın mevcut olmadığının kabulü halinde, Tebliğ ekinde yer alan dilekçe ile taşıtın tescil dosyasının bulunduğu trafik tescil kuruluşuna bildirimde bulunmaları ve bu taşıtlara ait motorlu taşıtlar vergisi asıllarının 1/4’ünü 31.12.2011 tarihine kadar ödemeleri şartıyla, kalan vergi aslı, gecikme zammı, gecikme faizi, vergi cezaları ve Karayolları Trafik Kanunu’nun 116. maddesine istinaden tescil plakasına kesilen trafik idari para cezalarının tamamının tahsilinden vazgeçilecek ve ödemeyi müteakip trafik tescil kayıtları silinecektir. 

Öte yandan; 5838 sayılı Kanun’un geçici 2. maddesinin dördüncü fıkrası kapsamında trafik tescil kayıtları silinen motorlu taşıtların daha sonra bulunması veya varlığının tespiti halinde, ilgili trafik tescil kuruluşu tarafından terkin tarihinde adına kayıt ve tescilli olan kişi için tescil kaydının silindiği tarih itibarıyla trafik tescil kaydı yapılarak, durum ilgili vergi dairesine üç iş günü içerisinde bildirilir. Ayrıca, madde hükmünden gerçeğe aykırı bildirimde bulunmak suretiyle yararlananlar hakkında maddenin yedinci fıkra hükmü uyarınca işlem tesis edilir.

İlgili trafik tescil kuruluşu tarafından, bulunan veya varlığı tespit edilen taşıta ilişkin tescil bilgilerinin vergi dairesine gelmesi üzerine, vergi dairesince mükellef adına motorlu taşıtlar vergisi mükellefiyeti tesis edilerek daha önce terkin edilen vergi ve diğer amme alacakları ayrıca bir işleme gerek olmaksızın taşıtın bulunduğu veya tespit edildiği yılın Ocak ayında motorlu taşıtlar vergisi adıyla tahakkuk etmiş sayılarak işlem yapılır ve Ocak ayının son günü vade tarihi kabul edilerek takip ve tahsil edilir.

C- ÇALINAN VEYA TRAFİKTEN ÇEKME BELGESİ ALINAN TAŞITLAR

5838 sayılı Kanun’un geçici 2. maddesinin beşinci fıkrasına göre; vergi dairesi kayıtlarında taşıtının 05.07.2003 tarihinden önce çalındığına veya trafikten çekildiğine ilişkin bilgi bulunan mükelleflere ait, çalınma tarihinden veya trafikten çekilme tarihinden 05.07.2003 tarihine kadar olan vergilendirme dönemlerine ait olup, bu fıkrada değişikliğin yapıldığı tarih itibarıyla ödenmemiş olan motorlu taşıtlar vergisi ile bu vergiye ilişkin gecikme zammı, gecikme faizi, vergi cezaları ve tescil plakasına kesilen trafik idari para cezaları ilgili vergi dairesi tarafından mükellef başvurusu beklenilmeden terkin edilecektir.

Ancak; 05.07.2003 tarihinden önce trafikten çekme belgesi alınan taşıtlar için bu fıkrada değişikliğin yapıldığı tarihten önce ödenmiş olan motorlu taşıtlar vergisi ile buna ilişkin gecikme zammı, gecikme faizi, vergi cezaları ve idari para cezaları ret ve iade edilmeyecektir.

D- NOTER SATIŞ SENEDİYLE SATIŞI YAPILAN TAŞITLAR

Hatırlanacağı üzere, 30 Seri No.lu Motorlu Taşıtlar Vergisi Genel Tebliği’nde(4); 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 20. maddesinin, 21.05.1997 tarihli ve 4262 sayılı Kanun’un 2. maddesi ile değiştirilen (d) bendinin yürürlük tarihinden önce, noterler vasıtasıyla satışı yapılan taşıtlara ilişkin motorlu taşıtlar vergisi mükellefiyeti ile ilgili açıklamalar yapılmıştı.

Buna göre; 5838 sayılı Kanun’un yürürlük tarihi olan 28.02.2009 tarihinden önce anılan Genel Tebliğ’in “25.05.1997 Tarihinden Önce Noter Satış Senedi ile Satışı Yapılan Taşıtlara İlişkin İşlemler” başlıklı bölümü uyarınca işlem tesis edilmiş olan mükellefler adına, tahakkuk etmiş ve vadesi geçmiş olmasına rağmen Vergi Usul Kanunu’nun düzeltme zamanaşımı hükümleri nedeniyle terkin edilemeyen motorlu taşıtlar vergileri, gecikme zamları, gecikme faizleri ile vergi cezaları, maddenin altıncı fıkrası gereğince ilgili vergi dairesi tarafından mükellef başvurusu beklenilmeden terkin edilecektir.

Öte yandan, 5838 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 28.02.2009 tarihinden sonra, satıcı adına olan trafik tescil kaydının noter satış senedi tarihi itibarıyla silinip aynı tarih itibarıyla alıcı adına yapıldığını bildirir formun, trafik tescil kuruluşu tarafından taşıtın trafik tescil kaydının bulunduğu yerdeki vergi dairesine intikal ettirilmesi halinde, satıcılar adına tahakkuk eden motorlu taşıtlar vergileri, gecikme zamları, gecikme faizleri ile vergi cezaları; Vergi Usul Kanunu’nda belirtilen düzeltme zamanaşımı hükümlerine tabi olmaksızın düzeltilecektir.

Maddenin altıncı fıkrası kapsamında motorlu taşıtlar vergisinde düzeltme yapılan taşıtlarla ilgili olarak 31.12.2003 tarihinden önce tescil plakasına kesilen idari para cezaları mükellef başvurusu beklenilmeden terkin edilecektir. Bu fıkra kapsamına giren amme alacaklarına karşılık bu fıkrada değişikliğin yapıldığı 01.07.2010 tarihinden önce tahsil edilmiş tutarlar red ve iade edilmeyecektir.

Salim KARADENİZ*

Yaklaşım / KASIM 2010 / Sayı: 215

*          Baş Hesap Uzmanı

(1)         28.02.2009 tarih ve 27155 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)         01.08.2010 tarih ve 27659 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(3)         07.09.2010 tarih ve 27695 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(4)         02.05.2008 tarih ve 26864 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.