5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunuyla getirilen en önemli düzenlemelerden birisi hiç şüphesiz genel sağlık sigortasına geçilmiş olmasıdır. Sağlık hizmetlerinden eşit şartlarda, yeterli düzeyde ve zamanında yararlanılması sosyal devlet olmanın da bir gereğidir. 5510 sayılı Kanunla genel sağlık sigortasına 01.10.2008 tarihinde geçilmiş olmakla birlikte ilk etapta nüfusun tamamı bu kapsama girmemiş, bir kısmının genel sağlık sigortasına devri ertelenmiştir.

I- GİRİŞ

Bu makalede 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 01.10.2008 tarihinden itibaren genel sağlık sigortasının kapsamı ve yürürlüğüne ilişkin düzenlemelerden bahsedilecektir.

II- GENEL SAĞLIK SİGORTASININ KAPSAMI

5510 sayılı Kanunla getirilen genel sağlık sigortasıyla ülke sınırları içerisinde yaşayan tüm vatandaşların sağlık kapsamına alınması amaçlanmıştır. Genel sağlık sigortası kapsamında olmak zorunludur. Genel sağlık sigortasının kapsamı 5510 sayılı Kanun’un 60. maddesinde düzenlenmiş ve nüfusun büyük bir kısmı için genel sağlık sigortalılığı 01.10.2008 tarihi itibariyle başlamıştır. Bu kişilere hizmet akdine tabi olarak çalışanlar, bağımsız çalışanlar ve isteğe bağlı sigortalı olanlar örnek olarak verilebilir. Ancak bazı vatandaşların genel sağlık sigortası kapsamına alınması ertelenmiştir.

5510 sayılı Kanun’un geçici 12. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca 60. maddenin birinci fıkrasının (d) ve (g) bentleri gereğince sigortalı sayılanlar, bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç iki yıl içinde bildirimlerini yapmak zorundadır.

60. maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde bendinde belirtilen mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan ve 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesi kapsamında zorunlu sigortalı sayılmayan kişilerden, Türkiye’de bir yıldan fazla süreyle yerleşik olanlar, Türkiye’deki yerleşim süresinin bir yılı geçtiği tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır ve bu tarihten itibaren bir ay içinde kendilerince Kurum’a verecekleri genel sağlık sigortası giriş bildirgesi ile tescil edilirler. 5510 sayılı Kanun 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe girdiğinden bu kişiler de 01.10.2010 tarihinden itibaren zorunlu olarak genel sağlık sigortalısı olmuşlardır.

60. maddenin birinci fıkrasının (g) bendinde belirtilenler, bu bentten önceki bentlerin dışında kalan ve başka bir ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşlardır. 5510 sayılı Kanun’un 60. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı olmak isteyenler, en geç bir ay içinde Kurum’a verecekleri genel sağlık sigortası giriş bildirgesi ile başvurmak zorundadırlar. 5510 sayılı Kanun 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe girdiğinden bu kişiler 01.10.2010 tarihinden itibaren zorunlu olarak genel sağlık sigortalısı olmuşlardır.

Genel sağlık sigortası giriş bildirgesini süresi içinde vermeyenler hakkında 5510 sayılı Kanun’un 102. maddenin birinci fıkrasının (a) bendine göre asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır.

Genel sağlık sigortalılığı ertelenen kişilerden bir kısmı da yeşil kart kapsamında olanlardır. 5510 sayılı Kanun’un 60. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi uyarınca harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurum’ca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar genel sağlık sigortalısı sayılır.

5510 sayılı Kanun’un geçici 12. maddesinin dördüncü fıkrasında “Bu Kanun’un yürürlük tarihinden itibaren iki yıl süresince bu Kanun’un 60. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi uygulanmaz. Bu sürede, 18.06.1992 tarih ve 3816 sayılı Kanun kapsamında yeşil kart verilen ve verilecek kişiler durumlarında değişiklik olmaması kaydıyla başka bir işleme gerek kalmaksızın bu Kanun’un 60. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılır.” hükmü yer almaktadır. Bu düzenlemeye göre harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurum’ca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar iki yıl boyunca yeşil kartlı sayılmış ve böylece yeşil kartın iki yıl daha yürürlükte olması düzenlenmiştir. 16.06.2010 tarih ve 5997 sayılı Kanunla yeşil kart uygulamasının 01.01.2012 tarihine kadar yürürlükte kalması düzenlenmiştir.

5510 sayılı Kanun’un geçici 12. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca 3816 sayılı Kanun kapsamında yeşil kart almak için müracaat etmekle birlikte, 3816 sayılı Kanun hükümlerine göre tespit edilen aile içindeki kişi başına düşen gelir payının aylık tutarı; asgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar olduğu tespit edilen kişiler 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının üçte biri, asgari ücretten asgari ücretin iki katına kadar olduğu tespit edilen kişiler 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarı; asgari   ücretin   iki  katından  fazla  olduğu  tespit  edilen  kişiler 82.  maddeye  göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının iki katı prime esas asgari kazanç tutarı üzerinden prim ödeyeceklerdir.

Genel sağlık sigortası kapsamına alınması ertelenen kişilerden birisi de kamu idarelerinde çalışanlardır. 5510 sayılı Kanun’un geçici 12. maddesinin ikinci fıkrasında “Kamu idarelerinin sağlık hizmetlerinin sağlanmasına ilişkin görevleri, yürürlükten kaldırılan kanunlardaki hak ve yükümlülükler çerçevesinde ilgili kayıt ve işlemler Kurum tarafından devralınan tarihe kadar devam eder. Devir süreci üç yıl içinde tamamlanır.” hükmü yer almaktadır. Kurum tarafından yayınlanan tebliğ ile 15.01.2010 tarihi itibariyle kamu idarelerinde çalışanlar genel sağlık sigortası kapsamına alınmışlardır(1). 5510 sayılı Kanun’un 105. maddesindeki istisna gereğince sağlık hizmetleri ilgili kamu idarelerince karşılanmaya devam olunacakların sağlık hizmetleri bu kapsamda değerlendirilmemektedir(2).

Genel sağlık sigortası kapsamına alınması ertelenen kişilerden sonuncusu Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarıdır. 5510 sayılı Kanun’un geçici 12. maddesinin dokuzuncu fıkrasında “211 sayılı Türk Silâhlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu’nun, bu Kanun’a aykırı hükümleri, bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl süreyle uygulanır.” hükmü yer almaktadır. Bu düzenlemeye göre Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının genel sağlık sigortası kapsamına alınmaları iki yıl ertelenmiştir. Kurum tarafından yayınlanan Tebliğ(3) ile 15.10.2010 tarihi itibariyle Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev yapan askeri ve sivil personeli ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sağlık hizmetleri Kurum’ca devralınacaktır. Bu sayede 15.10.2010 tarihi itibariyle Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev yapan askeri ve sivil personeli ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişiler genel sağlık sigortalısı olacaklardır. Bu kişiler tüm devlet hastaneleri, üniversite hastaneleri ile SGK ile sözleşme imzalayan özel hastaneler ve vakıf hastanelerinden faydalanabileceklerdir.

III- SONUÇ

Kamu idarelerinde çalışanlar, mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler, 5510 sayılı Kanun’un 60. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinden önceki bentlerin dışında kalan ve başka bir ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşlardır ve Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev yapan askeri ve sivil personeli ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerin da genel sağlık sigortası kapsamına girmesiyle birlikte Sosyal Güvenlik Kurumu yeşil kartlı olanlar hariç tüm ülke nüfusunun sağlık hizmetlerinin finansmanını sağlamaktadır. Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev yapan askeri ve sivil personeli ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerin de askeri hastaneler dışında sivil hastanelere gidebilmeleri bu kişilerin sağlık hizmetlerinden yararlanmalarında büyük kolaylık sağlayacaktır.

Ekrem TAŞBAŞI*

Yaklaşım / Kasım 2010 / Sayı: 215

*         Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişi, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uzmanı

(^·)         Bu makalede yer alan görüşler yazarın kişisel görüşleridir. Bu nedenle çalıştığı Kurumu bağlamaz.

(1)         Kamu Personellerinin Genel Sağlık Sigortası Kapsamına Alınması Hakkında Tebliğ, 18.12.2009 tarih ve 27436 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)         5510 sayılı Kanun’un 105. maddesi uyarınca 21.04.2005 tarih ve 5335 sayılı Kanun’un 30. maddesi, 26.10.1990 tarih ve 3671 sayılı Kanun’un 4. maddesi ile 10.07.1987 tarih ve 285 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 5. maddesinin onbirinci fıkrası hariç olmak üzere, diğer kanunların bu Kanun’a aykırı hükümleri uygulanmaz.

(3)         Türk Silahlı Kuvvetlerinde Görev Yapan Askeri ve Sivil Personelin Genel Sağlık Sigortası Kapsamına Alınması Hakkında Tebliğ, 09.10.2010 tarih ve 27724 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.